KAPİTALİST İLİŞKİLERİN POLİTİK İFADESİ OLARAK DEVLETİN NEOLİBERAL BİÇİMİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2012, Sayı: 18, 24 - 54, 31.12.2012

Melehat Kutun Gürgen

Öz

Bu yazıda sermaye ilişkilerinin toplumsal bir uğrağı ve 1970’ler krizi sonrası yeniden yapılanma sürecinin faili olarak devletin neoliberal biçimi ele alınmış- tır. Keynesyen refah modelindeki “müdahaleciliğin” aksine kapitalist devletin neoliberal biçiminde vurgunun “devlet-piyasa karşıtlığı” üzerine yapılması genel kanının aksine iki farklı devlet biçiminin birbirlerine karşıt olduğu anlamına gelmemektedir. Sözkonusu olan, karşıtlıktan çok kapitalist devlet biçimine ilişkin tarihsel bir farklılaşmadır. Zira kapitalist devletin sermayenin üretimdeki egemenliğini düzenlemesine karşın, “tarafsız” bir aygıt olarak görünümü onun genel özelliğini oluşturmaktadır. Bu özelliğin bir yansıması olarak devletin neoliberal biçimiyle özdeş katı/otoriter yapılanmasının “demokratikleşme” söylemi ile nasıl örtüştüğü ise çalışmanın temel sorunsalını oluşturmaktadır. Toplumun politik biçiminin anlaşılmasını amaç edinen bu çalışma, böylece, bir yandan kapitalist ilişkilerin yeni bir biçimi olarak neoliberal devleti kavramsallaştırırken, diğer yandan da dünya kapitalist sisteminin bir üyesi olarak Türkiye’de somutla- şan neoliberal pratikleri anlamlandırmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, Devlet Biçimi, Ekonomi-Siyaset Ayrımı, Güçlü Devlet, Demokrasi

Kaynakça

• Bağımsız Sosyal Bilimciler, “Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı Üzerine Değerlendirmeler”, Mülkiye, Cilt xxv, 2001, s. 11-70.
• Burnham, Peter, “New Labour and the Politics of Depoliticisation”, British Journal of Politics and International Relations, Vol. 3, No. 2, June, 2001, p. 127–149.
• Bonefeld, Werner, “Free Economy and the Strong State: Some Notes on the State,” Capital and Class, 34-1, 2010, p.15-24.
• Bonefeld, Werner, “Democracy and Dictatorship: Means and Ends of the State, Critique, 34: 3 2006, p. 237-252.
• Bonefeld, Werner, “Devlet ve Sermaye: Politiğin Eleştirisi Üzerine”, çev. Cumhur Atay, Küreselleşme Çağında Para ve Sınıf Mücadelesi, ed. Bonefeld ve Holloway, İstanbul Otonom Yayıncılık, 2007, s. 255-284.
• Clarke, Simon, Marx, Marginalism and Modern Sociology: From Adam Smith to Max Weber, London, Macmillan Press, 1982.
• Clarke, Simon, “Overaccumulation, Class Struggle and the Regulation Approach”, Post-Fordism and Social Form: A Marxist Debate on the Post-Fordist State, ed. Bonefeld, W., Holloway,J., London, Macmillian Press, 1991.
• Clarke, Simon, “The Global Accumulation of Capital And The Periodisation of the Capitalist State Form” Open Marksizm Volume I, ed. Bonefeld, Gunn, Psychopedis, London, Pluto Press, 1992. p. 133-151.
• Clarke, Simon, “State, Class Struggle and Reproduction of Capital”, ed. S.Clarke, State Debates, Palgrave, 2001, p.184-203.
• Clarke, Simon, “Devlet Tartışmaları”, ed. S.Clarke, Devlet Tartışmaları, çev. İ. Yıldız, Ankara, Ütopya Sanat Kültür, 2004.
• Clarke, Simon, “Neoliberal Toplum Kuramı”, haz. A. Saad-Filho, D. Johnston, çev. Ş.Başlı, T.Öncel, Yordam, Neoliberalizm, İstanbul, 2007, s. 91-105.
• Campell, Al, “ABD’de Neoliberalizmin Doğuşu: Kapitalizmin Yeniden Örgütlenmesi”, haz. A. Saad-Filho, D. Johnston, çev. Ş.Başlı, T.Öncel, Yordam, Neoliberalizm, İstanbul, 2007.
• Colin, Barker, “Kapitalist Devlet Kuramı Üzerine Bir Not”, Devlet Tartışmaları, ed. S. Clarke, çev. İ. Yıldız, Ankara, Ütopya Sanat Kültür, 2004.
• David, Harvey, A Brief History of Neoliberalism, Oxford University Press, 2005.
• Ercan, Fuat, “Türkiye’yi Anlamak: Bir Çerçeve Denemesi”, haz. Güngen A.R., Ercan, F., Tezçek, Ö., Biçer, Ö., Özgün, Y., Emek ve Siyaset, Dipnot, 2010, s. 179-206
• Glinavos, I., “Neoliberal Law: Unintended Consequences of Market- Friendly Law Reforms”, Third World Quarterly, Vol. 29, No.6, 2008, p. 1087-1099.
• Göle, Nilüfer, “Toward an Autonomization of Politics and Civil Society in Turkey”, ed.Metin Heper and Ahmet Evin, Politics in the Third Turkish Republic, 1994.
• Güney, Atilla, “Kamu Yönetimi Yasa Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme: Devlet Biçimi ve Yeni Siyaset Tarzı”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2004, s. 1-12.
• Hayek, Friedrich, Kölelik Yolu, çev. Turhan Feyzioğlu, Yıldıray Arsan, Ankara, Liberte, 2004.
• Hayek, Friedrich, Hukuk Yasama ve Özgürlük, Cilt 3, çev. Mehmet Öz, Ankara, Türkiye Iş Bankası Kültür Yayınları, 1997.
• Heper, Metin, “The European Union, the Turkish Military and Democracy”, South European Society & Politics, Vol. 10, No. 1, April 2005, 2005, p. 33-44.
• Kettell, Steven, “Does Depoliticisation Work? Evidence From Britain’s Membership of the European Exchange Rate Mechanism, 1990-92’, British Journal of Politics & International Relations, 10: 4, 2008, p. 630-648.
• Köker, Levent, “Liberal Demokrasi ve Eleştirileri”, 11.Tez, Sayı 6, 1987.
• Kymlicka, Will, Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş, çev. Ebru Kılıç, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2004.
• Müftüoğlu, Özgür, “Güvencesiz ve örgütsüz bir yaşama ‘Evet’ mi ‘Hayır’ mı?”, www.evrensel.net, 27. 08. 2010.
• Munck, R., “Neoliberalizm ve Siyaset”, Neoliberalizm, haz. A. Saad- Filho, D. Johnston, çev. Ş.Başlı, T.Öncel, İstanbul, Yordam, s. 106-122.
• Oğuz, Şebnem, “Henüz vakit varken: Neoliberal otoriterliğin ana- yasasına boykot yetmez hayır!”, www.sendika.org, 25 Agustos 2010.
• Öniş, Ziya, “Beyond the 2001 Financial Crisis: The Political Economy of the New Phase of Neo-Liberal Restructuring in Turkey”, Review of International Political Economy, Vol.16, Issue:3, 2009, p. 409-432.
• Öniş, Ziya, “Redemocratization and Economic Liberalization in Turkey: The Limits of State Autonomy”, Studies in Comporative International Development, Summer, Vol. 27, No. 2, 1992, p. 3-23.
• Özbudun, Ergun, “Democratization Reforms in Turkey, 1993-2004”, Turkish Studies, Vol. 8, No. 2, 2007, p. 179-196.
• Sayarı, Sabri, “Towards A New Turkish Party System?”, Turkish Studies, 8: 2, 2007, p. 197-210.
• Weber, Max, Economy and Society, ed. Guenther Roth and Claus Wittich, Translated From The German by Ephraim Fischoff. Et Al, ; London- Berkeley, University of California Press, Cilt: 1-2, 1978.
• Weber, Max, Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı, çev. Özer Ozankaya, Ankara, İmge, 1995.
• Wood, Ellen Meiksins, Kapitalizm Demokrasiye Karşı, çev. Şahin Artan, İstanbul, İletişim, 2003.
• Yayla, Atilla, Liberalizm, Ankara, Liberte, 2002.
• Yayla, Atilla, Siyaset Teorisine Giriş, Ankara, Liberte, 2003.
• 4 Mayıs 2003 Tarihli IMF Niyet Mektubu, www.tcmb.gov.tr