ADALET VE KALKINMA PARTİSİ’NİN (AKP) EKONOMİ-POLİTİĞİNİN İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİNE ETKİSİ: “FITRAT” BAĞLAMINDA KÜLTÜREL FAKTÖRLERİN ROLÜ

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 39, 38 - 61, 26.06.2023

Emirali Karadoğan

https://doi.org/10.56524/msydergi.1298592

Öz

Bu çalışmanın amacı hiç dinmeyen, gittikçe derinleşen ve bir o kadar da çözümden uzaklaşılan işçi sağlığı ve güvenliğinin Türkiye’de Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) iktidarı dönemi ile sınırlı bir analizini yapmaktır. Çalışmada öncelikle işçi sağlığı ve güvenliğine dair kavramsal tartışma yürütülecek ve literatür verileri aktarılacaktır. Literatür kısmında özellikle inanç ve kültürel faktörlerin hem uluslararası düzeyde hem de ulusal düzeyde İSG’ye etkileri incelenmiştir.
Çalışmada ilgili dönemdeki meseleye bilimsel bakıştan kopuşun işaretleri olarak gördüğümüz ve AKP’nin çokça başvurduğu “kaderci/fıtrat” gibi yaklaşımları öne çıkaran inanç ve kültürel faktörlerin izleri sürülecektir. Çalışmada durumun vahametini ortaya koymak için işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) ve Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) istatistik birimi ILOSTAT’ın istatistiki veri setleri üzerinden de AKP döneminin İSG verileri de değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı ve Güvenliği, Fıtrat, İnanç ve Kültürel Faktörler, Siyasal İslam, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP)

Destekleyen Kurum

yok

Kaynakça

• Anadolu Ajansı (2016), “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan: 'Milletimizin karşısında kim varsa hepsine birden 'hodri meydan' diyoruz'”, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/cumhurbaskani-recep-tayyip-erdogan-milletimizin-karsisinda-kim-varsa-hepsine-birden-hodri-meydan-diyoruz/528332, (10.05.2023).
• Afolabi, Funmilayo Juliana, de Beer, Paul ve Joke A. Haafkens (2021), “Can Occupational Safety and Health Problems be Prevented or Not? Exploring the Perception of Informal Automobile Artisans in Nigeria”, Safety Science, (135), s. 1-9, https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S092575352030494X?token=395FD4E4FFCFDC6478A81DC3B374CAF992D06F79C61C6552B38C75D1B93115C895BB69BBDF8E81E7E2358AAD9EF22F8F&originRegion=eu-west-1&originCreation=20230506124731, (04.05.2023).
• Akbulut, Metehan (2022), “Türkiye’de İş Kazaları”, https://www.metehanakbulut.com/turkiye-de-i-s-kazalari.html, (22.11.2022).
• Allı, Benjamin O. (2008), Fundamental Prıncıples of Occupatıonal Health and Safety, (Geneva: International Labour Organization), https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_093550.pdf, (15.05.2023).
• Boratav, Korkut (2022), “AKP, Türkiye ve Ekonomik Liberalizm”, https://haber.sol.org.tr/haber/prof-dr-korkut-boratav-ile-soylesi-akp-turkiye-ve-ekonomik-liberalizm-350467, (24.11.2022).
• Bruning, N. Sue ve Nick Turner(2009), “Healthy and Safe Workplaces: Aspiring to Contributions from Multiple Administrative Disciplines”, Canadian Journal of Administrative, 26 (1), s. 3-6. DOI: 10.1002/CJAS.94, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/cjas.94, (28.04.2023).
• Coşkun, İbrahim (2016), “Trafikte Tedbirsizliği ve Kural İhlallerini Meşrulaştıran Kader ve Tevekkül Anlayışları”, Din ve Trafik, C. 1, s. 151-172. (Malatya: İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları), https://isamveri.org/pdfdrg/D254447/2016/2016_COSKUNI.pdf (10.05.2023).
• Çelik, Aziz (2022), Akp’nin 20 Yılında Emeğin Halleri: Despotik Emek Rejimi Üstüne Yazılar (2002-2022), https://www.researchgate.net/publication/365097756_AKP%27nin_20_Yilinda_Emegin_Halleri-Despotik_Emek_Rejimi_Ustune_Yazilar_2002-2022_TAM_METIN-ACIK_ERISIM (05.12.2022).
• ÇSGB (2005), T.C. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi (2006-2008), https://www.csgb.gov.tr/medias/3902/politika_belgesi_tr_2006_2008.pdf (05.12.2022).
• ÇSGB (2014), Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi - III ve Eylem Planı 2014-2018, https://www.csgb.gov.tr/medias/3905/politika_belgesi_tr_2014_2018.pdf (05.12.2022).
• Çulhaoğlu, Metin (2010), “AKP’nin Yürüdüğü Yer: Bir Model ve Açıklama Denemesi”, Hegemonyadan Diktatoryaya AKP ve Liberal –Muhafazakar İttifak, Sümer, Çağdaş ve Fatih Yaşlı (Der.), (Ankara: Tan Kitabevi Yayınları), s. 225-236.
• Demir, Adullah ve Ali Öz (2018), “Teolojik Açıdan İş Kazalarının İncelenmesi”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (14), s. 189-197, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/579763, (10.05.2023).
• Eakin, Joan M., Champoux, Daniele ve Ellen MacEachen (2010), “Health and Safety in Small Workplaces: Refocusing Upstream”, Canadian Public Health, (101) (Suppl 1), s. 29-33. https://doi.org/10.1007/BF03403843
• Ergör, Alp (2022), “Temel İş Sağlığı Hizmetleri (TİSH) kavramını tanımlamak hizmet sunumunu anlamayı kolaylaştırabilir”, https://saglik2023.org/blog/temel-is-sagligi-hizmetleri-tish-kavramini-tanimlamak-hizmet-sunumunu-anlamayi-kolaylastirabilir, (30.11.2022).
• Fişek, Ali Gürhan (1995), “Çok-Bilimli Eksende İşçi Sağlığı İş Güvenliği”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi , 50 (3), s. 167-172, DOI: 10.1501/SBFder_0000001846.
• Fişek, Ali Gürhan (2009), “Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi: Ulusal Eylem Planı”, https://fisek.org.tr/kurum-kimligi/birliktelikler/ulusal-is-sagligi-guvenligi-konseyi/ulusal-eylem-plani/#2006, (02.12.2022).
• Fişek, Ali Gürhan (2013), “Çalışma Yaşamında Sağlık, Güvenlik ve Çevre İçin İnsan Odaklı Yaklaşım”, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü IV. Verimlilik Kongresi, https://gurhan.fisek.net/calisma-yasaminda-saglik-guvenlik-ve-cevre-icin-insan-odakli-yaklasim-2/#ref5, (11.05.2023).
• Fişek, Ali Gürhan (2014), Çalışma Yaşamında Sağlık Güvenlik, (Ankara: Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı Yayını, No:1-2,).
• Gibb, Alistair, Haslam, Roger, Gyi, Diane, Hide, Sophie, ve Roy Duff (2006), “What Causes Accidents?”, Civil Engineering, (159), s. 46-50.
• Guldenmund, Frank W. (2000), “The Nature of Safety Culture: A Review of theory and Research”, Safety Science, 34 (1), s. 215-257, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S092575350000014X?via%3Dihub, (10.05.2023).
• Gürcanlı, Gürkan Emre (2016), “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinde Omurgayı Oturtmak”, DİSKİSG, (1), s. 7-26. Hasle, Peter, Kines, Pete ve Lars Peter Andersen ( 2009), “Small Enterprise Owners’ Accident Causation Attribution and Prevention”, Safety Science, 47, s. 9-19.
• https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0925753507001890, ( 13.04.2023)
• Heinrich, William Herbert (1930), “Industrial Accidents and Safety”, Monthly Review, United States Department of Labor (USA: Washington).
• Heinrich, William Herbert (1959), Industrial Accidents Prevention: a Scientific Aproach, 4th Ed., (New York: McGraw Hill)
• Hisarcıklıoğlu, Rıfat (2018), “Umutsuzluğa Prim Vermeyeceğiz”, https://www.dunya.com/ekonomi/hisarciklioglu-umutsuzluga-prim-vermeyecegiz-haberi-415813 (05.12.2022).
• https://haber.sol.org.tr (2014), “Erdoğan: Bu İşin Fıtratında Var”, https://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/erdogan-bu-isin-fitratinda-var-haberi-92417, (06.12.2022)
• https://www.cumhuriyet.com.tr (2022), “Bartın’da ‘Kader planına inanmış insanlarız, bunlar her zaman olacaktır’ diyen Erdoğan’a çok sert tepki”, https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/bartinda-kader-planina-inanmis-insanlariz-bunlar-her-zaman-olacaktir-diye-erdogana-cok-sert-tepki-1992648 (10.05.2023)
• https://www.evrensel.net, (2022), “Erdoğan’dan İtiraf: OHALle Grevlere Müsaade Etmiyoruz” https://www.evrensel.net/haber/326078/erdogandan-itiraf-ohalle-grevlere-musaade-etmiyoruz, (24.11.2022)
• Idubor, Enaruna Ehimwenma ve Michael D. Aisomoje (2013), “An Exploration Of Health And Safety Management Issues In Nigeria’s Effort To Industrialize” European Scientific Journal, 9 (12), s. 154-169, https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=664e344372b2faaa1f76827cc00e7c4cbcc04b07, (09.05.2023).
• ILO (1981), 155 No’lu İş Sağlığı ve güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşmesi, https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377299/lang--tr/index.htm, (15.05.2023).
• ILO (2015), “ILO Standards On OSH”, https://www.ilo.org/legacy/english/osh/en/story_content/external_files/fs_st_1-ILO_4_en.pdf, (15.05.2023).
• İSİG (2023), “2023 yılının İlk Dört Ayında 585, AKP’li Yıllarda en az 31 bin 131 işçi Hayatını Kaybetti”, https://www.isigmeclisi.org/20863-2023-yilinin-ilk-dort-ayinda-585-akp-li-yillarda-en-az-31-bin-131-isc, (14.05.2023)
• Kara, İsmail (2004), “İslamcı Söylemin Kaynakları ve Geçerlilik Değeri”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce –İslamcılık- Cilt: 6, (İstanbul: İletişim Yayınları), s. 34-47.
• Karadoğan, E. (2019), Liman İşçilerinin Sağlığı ve Güvenliği, (Ankara: Siyasal Kitabevi).
• Korkmaz, Esfender (2021), “Siyasal İslam ve Muhafazakarlık”, https://www.esfenderkorkmaz.com/siyasal-islam-ve-muhafazakarlik/, (15.06.2023)
• Loosemore, M. (1998), “Psychology of Accident Prevention in the Construction Industry”, Journal of Management in Engineering, 13 (3), s. 50-56.
• Lyneis, John ve Stuart Madnick (2008), “Preventing Accidents and Building a Culture of Safety: Insights from a Simulation Model”. Working paper CISL # 2008-03. http://web.mit.edu/smadnick/www/wp/2008-03.pdf, (10.05.2023).
• Petersen, D. (1996), Humman Error Reduction and Safety Management, (New York: International Thompson Publishing).
• Roy, Oliver (1995), Siyasal İslam’ın İflası, (Çev. Cüneyt Akalın), (İstanbul: Metis Yayınları).
• Roy, Oliver (2010), İslam’a Karşı Laiklik, (Çev. Ender Bedisel), (İstanbul: Agora Kitaplığı).
• Saif, Mohammed (2021), “İslam Tartışmalarının Yeni Hayaleti: ‘Siyasal İslam’”, https://perspektif.eu/2021/06/01/islam-tartismalarinin-yeni-hayaleti-siyasal-islam/ (17.05.2023).
• Serin, Mustafa, Taştan, Abdulvahap ve Asım Ayten (2022), “Trafikte Sürücü Davranışı ve Dindarlık İlişkisi: Kayseri Örneği”, Erciyes Akademi, s. 186-212, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2190422, (10.05.2023).
• SGK, (2014), SGK İstatistik Yıllıkları: 2013, https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4, (15.06.2023)
• Sümer, Nebi (2002), “Trafik Kazalarında Sosyal Psikolojik Etmenler: Sürücü Davranışları, Becerileri Ve Sosyal Politik Çevre”, Türk Psikoloji Yazıları, 5, s. 1-36, http://www.psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpy1301996120020000m000210.pdf, ( 10.05.2023)
• Taşyürek, Mustafa (2018), “İş Kazalarının Çoğunluğu Kaza Geçiren İnsanların Hatasından mı Olur?”, Çalışma Ortamı, s. 8-12.
• Umeokafor, Nnedinma, Umeadi, Boniface B.N. ve Jones, Keith (2014), “Compliance with occupational safety and health regulations: A review of Nigeria’s construction industry”, 3rd Internatıonal Conference on Infrastructure Development in Africa (ICIDA), s. 70-84, https://pure.manchester.ac.uk/ws/portalfiles/portal/207068205/OAE_ICIDA_2014_Conference_proceedings_copy.pdf, (02.05.2023).
• Wu, Yue, Schwebel, David C., Hu, Guoqing, (2018), “Disparities in unintentional occupational injury mortality between high-income countries and low-and middle-income countries: 1990–2016”, International Journal of Enenvironmental Environmental Research And Public Health, 15 (10), 2296, s. 2-11, https://www.mdpi.com/1660-4601/15/10/2296 (06.05:2023).
• Yılkın, Nagihan (2022), “Acı hatırlatma! Kozlu faciasının kusurlusu Türkiye Taşkömürü Kurumu'nun başında”, https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/aci-hatirlatma-kozlu-faciasinin-kusurlusu-turkiye-taskomuru-kurumunun-basinda-1992403 (29.11.2022).
• Yılmaz, Fatih (2014), “Soma Ekseninde Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Yarın, (42), s. 40-48, (İzmir: Egiad Yayını), https://30yil.egiad.org.tr/yarin-dergisi-sayi-42/, (11.05.2023).