AN EXAMINATION OF SOCIAL PROTECTION MEASURES FOR WOMEN VICTIMS OF DISASTERS: THE CASE OF FEBRUARY 6TH EARTHQUAKES

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 43, 491 - 516, 28.12.2024

Emel İştar Işıklı

https://doi.org/10.56524/msydergi.1462697

Öz

In social policy, women constitute one of the disadvantaged groups that need to be particularly protected, especially in the face of multifaceted impacts of disasters (physical, economic, etc.). In order to increase social welfare, social protection systems should be used to promote gender equality and empower women. This study aims to reveal the importance of social protection for women victims of disasters. In this context, social protection measures implemented for women affected by the February 6 earthquake are discussed. In the study, it is stated that psycho-social support was provided for women after the earthquake, health checks were made for pregnant women, and their needs and requirements were provided through social markets. In addition, workshops were established and trainings were provided for women to regain their economic power. It is inevitable to adopt sustainability and rights-based approaches in social protection systems. The development of these systems should include meeting the needs of disadvantaged groups who need to combat lifelong poverty, inequality and deprivation.

Anahtar Kelimeler

Gender Equality, Woman, Disaster, Climate Justice, Social Protection.

KADIN AFETZEDELERE YÖNELİK SOSYAL KORUMA TEDBİRLERİNİN İNCELENMESİ: 6 ŞUBAT DEPREMLERİ ÖRNEĞİ

Öz

Sosyal politikada kadınlar, özellikle afetlerin çok yönlü etkileri (fiziksel, ekonomik vb.) karşısında korunması gereken dezavantajlı gruplardan biridir. Toplumsal refahı artırmak için cinsiyet eşitliğini teşvik etmek ve kadınları güçlendirmek amacıyla sosyal koruma sistemlerinin kullanılması gerekmektedir. Bu çalışmada afetzede kadınlar için sosyal korumanın öneminin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda 6 Şubat depreminden etkilenen kadınlar için uygulanan sosyal koruma tedbirleri ele alınmaktadır. Çalışmada, deprem sonrası kadınlar için psiko-sosyal destek sağlandığı, hamilelerin sağlık kontrollerinin yapıldığı, sosyal marketler ile ihtiyaç malzemelerinin temin edildiği belirtilmektedir. Ayrıca, kadınların ekonomik gücünü tekrar kazanabilmeleri için iş atölyeleri kurulup ve eğitimler verildiği ifade edilmektedir. Toplumsal koruma sistemlerinde sürdürülebilirlik ve hak temelli yaklaşımların benimsenmesi kaçınılmazdır. Bu sistemlerin geliştirilmesi, yaşam boyu yoksulluk, eşitsizlik ve yoksunlukla mücadele edilmesi gereken dezavantajlı grupların ihtiyaçlarının karşılanmasını içermelidir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Kadın, Afet, İklim Adaleti, Sosyal Koruma.

Kaynakça

• AFAD (2022a), “Türkiye Afet Risk Azaltma Planı TARAP 2022-2030”, https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-risk-azaltma-plani-tarap (13.09.2024).
• AFAD (2022b), “TAMP Türkiye Afet Müdahale Planı”, https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-mudahale-plani (13.09.2024).
• AFAD (2023), “TASİP Türkiye Afet Sonrası İyileştirme Planı (Taslak)”, https://www.agri.edu.tr/upload/Sivil%20savunma%20Koordinat%C3%B6rl%C3%BC%C4%9F%C3%BC/tasip-sivil-savunma.pdf (12.09.2024).
• Ahmed, Khandaker Jafor, Shah Md Atiqul Haq ve Françoise Bartiaux (2019), “The nexus between extreme weather events, sexual violence, and early marriage: A study of vulnerable populations in Bangladesh”, Population and Environment, 40 (3), s. 303–324.
• Ainul, Sigma ve Sajeda Amin (2015), "Environmental Vulnerability and Early Marriage in Southern Bangladesh", Population Council, https://paa2015.populationassociation.org/abstracts/151345 (10.09.2024).
• Akın, Ayşe ve Simge Demirel (2003), “Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Sağlığa Etkisi”, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25 (4), s. 73-82.
• Alston, Margaret, Kerri Whittenbury, Alex Haynes ve Naomi Godden (2014), "Are Climate Challenges Reinforcing Child and Forced Marriage and Dowry as Adaptation Strategies in the Context of Bangladesh?", Women’s Studies International Forum, 47 (2014), s. 137-144.
• Antonopoulos, Raina ve Kijong Kim(2011). “Social Protection: Opportunities for Promoting a Gender Equality Agenda,” Fe Dergi, 3 (2), s. 68-84.
• Ariyabandu, Madhavi Malalgod (2006), “Gender Issues in Recovery from the December 2004 Indian Ocean Tsunami: The Case of Sri Lanka,” Earthquake Spectra, 22 (3), s.759-775.
• ASHB (Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı) (2023a), "Yardım Malzemeleri Gezici Sosyal Market Tırlarıyla Depremzedelere Ulaştırılıyor", https://www.aile.gov.tr/sygm/haberler/yardim-malzemeleri-gezici-sosyal-market-tirlariyla-depremzedelere-ulastiriliyor/ (31.03.2024).
• ASHB (Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı) (2023b), "Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İle AÇEV Arasında Depremzede Ailelere Yönelik İş Birliği". https://www.aile.gov.tr/haberler/aile-ve-sosyal-hizmetler-bakanligi-ile-acev-arasinda-depremzede-ailelere-yonelik-is-birligi/ (01.04.2024).
• ASHB (Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı) (2023c), “Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Depremzede Kadınlar İçin İş Atölyeleri Kuruyor”, https://www.aile.gov.tr/haberler/aile-ve-sosyal-hizmetler-bakanligi-depremzede-kadinlar-icin-is-atolyeleri-kuruyor/ (01.04.2024).
• Ashraf, Mariam, Sara Shahzad, Pamela Sequeria, Anam Bashir ve Syed Khurram Azmat (2024), "Understanding Challenges Women Face in Flood-Affected Areas to Access Sexual and Reproductive Health Services: A Rapid Assessment from a Disaster-torn Pakistan", Biomedical Research International, Apr 1: 2024, 1113634.
• Aydın, Ahmet (2024), "6 Şubat 2023 Depremlerinde Sosyal Yardımlar: Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının Rolü”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15 (1-Deprem Özel Sayısı), s. 235-260.
• Ayla, Filiz ve Mine Su Caniklioğlu (2016), Afet ve Acil Durumlarda Kadın Çalıştayı Sonuç Kitabı, 16-17 Nisan 2016, Düzkan, Ayşe (Ed.), (İstanbul: Mavi Kalem Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği).
• Başerer-Berber, Zeynep (2021), “Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğini Giderme Yolları”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10 (3), s. 1215-1223.
• Beşpınar, Fatma Umut ve Lütfiye Zeynep Beşpınar (2023), “6 Şubat Depremlerinin Ardından Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Hakları Perspektifinden Bir Değerlendirme”, Ankara Barosu Dergisi, 81 (Özel Sayı), s. 467-502.
• Bhasin, Kamla (2003), Toplumsal Cinsiyet “Bize Yüklenen Roller” (Çev. Kader Ay ve Zeycan Sarıhacıoğlu), (İstanbul: Kadın Dayanışma Vakfı Yayınları).
• Chew, Lin ve Kavita N. Ramdas (2005), Caught in the Storm: The Impact of Natural Disasters on Women, (San Francisco: The Global Fund for Women).
• Demirci, Kıvanç ve Tülin Avcu (2021), “Afet Süreçlerinde Kadın Bireylerin Yaşadığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri: İzmir İli Örneği”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 11 (1), s. 86-105.
• Demirgöz Bal, Meltem (2016), “Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış”, Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1 (1), s. 15-28.
• Enarson, Elaine ve Lourdes Meyreles (2004), “International Perspectives on Gender and Disaster: Differences and Possibilities”, International Journal of Sociology and Social Policy, 24 (10/11), s. 49-93.
• Erkan, Ekin, Ayşe Güner Nihal, ve Katalın Demeter (2007), Afet Risk Yönetimi Risk Azaltma ve Yerel Yönetimler, (İstanbul: M.Ü. Kent Sorunları ve Yerel Yönetimler Araştırma ve Uygulama Merkezi ve Dünya Bankası Ortak Yayını).
• Garenne, Michel (1995), “Sex Differences in Measles Mortality: A World Review”, International Journal of Epidemiology, 23 (3), s. 632-642.
• Günay, Gülay ve Özgün Bener (2011), “Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rolleri Çerçevesinde Aile İçi Yaşamı Algılama Biçimleri”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15 (3), s. 157-171.
• Ilgın, Hicran Özlem ve Damla Karagül (2022), “Afet Süreçlerinde Kadınlara Yönelik Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinde Sivil Toplum Kuruluşu Çalışanlarının Deneyimleri: Çanakkale İli Örneği”, JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 7 (2), s. 85-103.
• International Labor Organization: ILO (2023), “ILOSTAT Data Explorer”, https://rshiny.ilo.org/dataexplorer28/?lang=en&id=SDG_0131_SEX_SOC_RT_A ( 02.11.2024).
• Islam, M. Moziful, Md Nuruzzaman Khan ve Md Mashiur Rahman (2021), "Factors Affecting Child Marriage and Contraceptive Use Among Rohingya Girls in Refugee Camps", The Lancet Regional Health – Western Pacific, 12, s.100175.
• Kahraman, Leyla, Burak Kahraman, Nihan Ozansoy, Hüsniye Akıllı, Aysel Kekillioğlu ve Ayşegül Özcan (2014), “Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Algısı Araştırması”, Turkish Studies, 9 (2), s. 811-831.
• Karataş, Kasım (2008), “Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi ve Koruyucu Aile Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Erol, Neşe (Ed.), Koruyucu Aile, Evlat Edinme Hizmetleri ve Ruh Sağlığı, (Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Yayını): 41-45.
• Kumala Dewi, Luh Putu Ratih ve Teguh Dartanto (2019), “Natural Disasters and Girls Vulnerability: Is Child Marriage a Coping Strategy of Economic Shocks in Indonesia?”, Vulnerable Children and Youth Studies, 14 (1), s. 24-35.
• Lefstad, Lina ve Jouni Paavola (2023), "The Evolution of Climate Justice Claims in Global Climate Change Negotiations under the UNFCCC", Critical Policy Studies, 18c(3), s. 363–388.
• Lemmon, Gayle Tzemach (2014), Fragile States, Fragile Lives: Child Marriage Amid Disaster and Conflict, (New York: Council on Foreign Relations), https://www.cfr.org/sites/default/files/pdf/2014/07/Child%20Brides%20Global%20Consequences.pd (10.09.2024).
• MacDonald, Rhona (2005), "How Women Were Affected by the Tsunami: A Perspective from Oxfam", PLoS Medicine, 2( 6), s. 474-475.
• Neumayer, Eric ve Thomas Plümper (2007), “The Gendered Nature of Natural Disasters: The Impact of Catastrophic Events on the Gender Gap in Life Expectancy, 1981–2002,” Annals of the Association of American Geographers, 97 (3), s. 551-566.
• Newell, Peter, Shilpi Srivastava, Lars Otto Naess, Gerardo A. Torres Contreras ve Roz Price (2021), ”Toward Transformative Climate Justice: An Emerging Research Agenda”, WIREs Climate Change, 12 (6), s. 733.
• Oxfam (2005), “The Tsunami’s Impact on Women (Oxfam Briefing Note)”, March 2005, https://policy-practice.oxfam.org/resources/the-tsunamis-impact-on-women-115038/ (12.09.2024).
• Powell, Gary N. ve Jeffrey H. Greenhaus (2010), “Sex, Gender, and Decisions at The Family - Work Interface”, Journal of Management, 36 (4), s. 1011-1039.
• Schwoebel, Mary Hope ve Geeta Menon (2004), Mainstreaming Gender in Disaster Management Support Project, (Washington: Center for Development and Population Activities).
• SGK (2021), Türkiye'de ve Seçilmiş OECD Ülkelerinde Sosyal Koruma, Şahin, Muhiddin, Mümine Nurdan Doğukan, Eyüp Serdar Erdoğan (Ed.), (Ankara: SGK Yayınları Yayın No:174).
• Spencer, Danielle (2015), To Protect Her Honour: Child Marriage in Emergencies - The Fatal Confusion Between Protecting Girls and Sexual Violence, (UK: CARE International).
• Sultana, Farhana (2021), “Critical Climate Justice”, The Geographical Journal, 188 (1), s. 118–124.
• Swarup, Anita, Irene Dankelman, Kanwal Ahluwalia ve Kelly Hawrylyshyn (2011), Weathering the Storm: Adolescent Girls and Climate Change, Goulds, Sharon (Ed.), (UK: Plan International).
• Şahin, Cemalettin ve Şengün Sipahioğlu (2002), Doğal Afetler ve Türkiye, (Ankara: Gündür Eğitim ve Yayıncılık) Şenkal, Abdulkadir (2021), "Sosyal Korumada Küresel Boyutlar: Sorunlar ve Temel Tartışmalar", İnsan ve İnsan, 8 (30), s. 13-28.
• TRT Haber (2023), "Sağlık Bakanlığı'ndan Depremzede Gebelere Yakın Takip", 23 Şubat 2023, https://www.trthaber.com/haber/saglik/saglik-bakanligindan-depremzede-gebelere-yakin-takip-748444.html (26.02.2024).
• Türk Kızılay (2023), "Kızılay’ın Psikososyal Destek Ekipleri Deprem Bölgesinde Psikolojik İlk Yardım Veriyor", 13 Şubat 2023, (26.02.2024).
• UN (1995), “Beijing Declaration and Platform for Action", https://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/platform/ (12.09.2024).
• UN (2015), “Sendai framework for disaster risk reduction” 2015-2030, https://www.undrr.org/publication/sendai-framework-disaster-risk-reduction-2015-2030 (12.09.2024).
• UNICEF (2023), “Gender Equality”, https://www.unicef.org/gender-equality (21.08.2023).
• UNFPA (2020), “State of the World Population 2020”, United Nations Population Fund, https://www.unfpa.org/pcm/swop-2020 (20.08.2024).
• UNFPA (2023), “Türkiye Earthquake Situation Report #2”, https://turkiye.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/turkiye_eq_sitrep_feb17_2.pdf (26.02.2024).
• UNISDR (2015), “Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015-2030”, https://www.undrr.org/publication/sendai-framework-disaster-risk-reduction-2015-2030 (13.09. 2024).
• Uygur, Gülriz ve Eileen Skinnider (2022), Türkiye’de Kadınların Adalete ve Adli Yardıma Erişimine İlişkin Engelleri Anlamak, (Ankara: Avrupa Konseyi), https://www.coe.int/tr/web/ankara/fostering-women-s-access-to-justice-in-turkey1 (21.10.2023).
• Üner, Sarp (2008), “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği”, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadelede Temel Eğitim Seti, TC Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, (Ankara: Dumat Ofset).
• Ünür, Ece (2021), “Afet Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Doğal Afetlerde Cinsiyete Dayalı Zarar Görebilirlik Farkı”, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (2), s. 351-381.
• Yalçın, Gül (2020), Doğal Afetlerin Etkilerine ve Afet Risk Yönetimine Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Bakış: Türk ve Japon Kadınlarının Duruş Noktasından Doğal Afetler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, (Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı).
• Yaman, Ömer Miraç ve Mehmet Ali Akyurt (2013), “Sosyal Hizmete Kültürel Yaklaşım: 2011 Van Depremi Örneği”, Sosyoloji Dergisi, 3 (26), s. 105-144.
• Yılmaz, Hasan ve Ensar Gülüm (2024), "Afet Acil Durum Yönetimi ve Afet Müdahale Planı Çerçevesinde Uygulamalar: Pazarcık – Elbistan Depremi", Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15 (1-Deprem Özel Sayısı), s. 1-25.