Turkish-English Relations in the Framework of Yusuf Kemal Bey’s the London Representation

Year 2023, Volume: 10 Issue: Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı, 59 - 83, 29.10.2023

Aydın Çakmak

https://doi.org/10.16985/mtad.1335405

Abstract

Yusuf Kemal Bey, who had served in important positions during the National Struggle, was appointed as the London Representative in November 1923. Since the Lausanne Peace Treaty, which Turkey had ratified in august, had not yet been ratified by the United Kingdom, ordinary diplomatic relations between the two states had not yet been established. Therefore, he was appointed as a representative, not as an envoy or ambassador. However, he represented Turkey before Britain as a diplomatic representative and conducted bilateral relations.
Yusuf Kemal Bey took office at a time when Turkish-British relations were trying to be re-established. The entry into force of the Treaty of Lausanne and the Mosul Question were the most important subject matters between the two countries. Therefore, he concentrated his activities mostly in these areas. At the same time, he established contacts with political, bureaucratic and social circles of England. He tried to represent Turkey in the best way possible. After intense times, he resigned from his post in may. Because pursuant to the 1924 Constitution, no other official duty could be carried out together with the deputyship. Yusuf Kemal Bey continued his activities in the parliament and worked in fields such as politics, law and education in the following years.

Keywords

Yusuf Kemal Bey, England, London, Mosul Question

Yusuf Kemal Bey’in Londra Mümessilliği Çerçevesinde Türk-İngiliz İlişkileri

Abstract

Millî Mücadele döneminde önemli vazifelerde bulunmuş olan Yusuf Kemal Bey, 1923 yılı Kasım ayında Londra Mümessili olarak tayin edildi. Türkiye’nin ağustos ayında onayladığı Lozan Barış Antlaşması henüz İngiltere tarafından tasdik edilmediği için iki devlet arasında olağan diplomatik ilişkiler kurulamamıştı. Bu yüzden kendisi elçi veya büyükelçi değil de mümessil olarak atanmıştı. Ancak bir diplomatik temsilci gibi Türkiye’yi İngiltere nezdinde temsil edip ikili ilişkileri yürüttü.
Yusuf Kemal Bey, Türk-İngiliz ilişkilerinin yeniden tesis edilmeye çalışıldığı bir dönemde göreve başladı. Lozan Antlaşması’nın yürürlüğe girmesi ve Musul Meselesi gibi hususlar iki ülke arasındaki en önemli konu başlıklarıydı. Bu yüzden kendisi de faaliyetlerini daha çok bu alanlarda yoğunlaştırdı. Aynı zamanda İngiltere’nin siyasî, bürokratik ve sosyal çevreleriyle temaslar kurdu. Türkiye’yi en iyi şekilde temsil etmeye çalıştı. Yoğun geçen günlerin ardından mayıs ayı içerisinde görevinden istifa etti. Zira 1924 Anayasası uyarınca mebuslukla bir başka resmî görev bir arada yürütülemeyecekti. Bundan sonra meclis faaliyetlerine devam eden Yusuf Kemal Bey, ilerleyen yıllarda siyaset, hukuk ve eğitim gibi alanlarda çalışmalar yaptı.

Keywords

Yusuf Kemal Bey, Londra, İngiltere, Musul Sorunu

References

• Akdağ, Ömer, “Millî Mücadele Şahsiyetlerinden Yusuf Kemal Bey (Tengirşenk)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIV/40, (1998), s. 115-132.
• Atatürk ve Yabancı Devlet Başkanları, C. II, haz. Bilâl N. Şimşir, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2001. Aydın, Ayhan, Musul Meselesi 1900-1926, Turan Yayıncılık, İstanbul 1995.
• Boyar, Ebru, “Türk-İngiliz İlişkilerinde Prestij Faktörü (1923-1938)”, Belleten, LXXVIII/283, (Aralık 2014), s. 1157-1194.
• Erdem, Ufuk, “İngiltere’nin Yeni Başkent Ankara’yı Kabullen(emeye)işi ve İngiliz Büyükelçilik Binasının İnşası”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, VI/5, (2017), s. 2193-2227.
• Graves, Philip, İngilizler ve Türkler- Osmanlı’dan Günümüze Türk-İngiliz İlişkileri (1789-1939), trc. Yılmaz Tezkan, 21. Yüzyıl Yayınları, Ankara 1999.
• İngiliz Belgelerinde Atatürk (1919-1938), C. V, haz. Bilâl N. Şimşir, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2005.
• İngiliz Yıllık Raporları’nda Türkiye (1924), der. Ali Satan, çev. Nilgün Engin, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2013.
• Kaymaz, İhsan Ş., Musul Sorunu - Emperyalizm ve Kürtler, Kaynak Yayınları, İstanbul 2014.
• Kurnaz Şahin, Feyza, “Lozan Antlaşması Sonrasında Türk-İngiliz İlişkilerinde Çatışmanın Devamına Bir Örnek: Haydarpaşa İngiliz Mezarlığının Tahribi Meselesi”, Selçuk Türkiyat, 57, (Nisan 2023), s. 133-160.
• Kürkçüoğlu, Ömer, Türk-İngiliz İlişkileri (1919-1926), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1978.
• Öke, Mim Kemâl, Musul-Kürdistan Sorunu (1918-1926), İz Yayıncılık, İstanbul 1995.
• Özlü, Hüsnü, “Kastamonu Milletvekili Yusuf Kemal Bey’in Millî Mücadele Döneminde Avrupa Eksenli Dış Politika Çalışmaları”, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, VI/10, (2020), s. 141-167.
• Sonyel, Salâhi R., Atatürk- The Founder Of Modern Turkey, Publications Of Turkish Historical Society, Ankara 1989.
• Şimşir, Bilâl N., Atatürk ve Cumhuriyet, İleri Yayınları, İstanbul 2006.