Cumhuriyet Dönemi Maden Aramalarında Tarihi Kayıtlardan Faydalanıldığına Dair Örnekler

Yıl 2020, Sayı: 18, 55 - 66, 10.07.2020

Ersoy Zengin

Öz

1930’lu yılların başında ekonomide devletçiliğin uygulamaya geçmesiyle birlikte Türkiye’de sanayileşme hamlesi başlatılmış, demiryolu yapımı ve madenlerin işletilmesine hız verilmiştir. İnşa edilen demiryollarıyla birlikte yeni madenlerin işletilmesi gündeme gelmiştir. Bu aşamada yetkililer yüzyıllar önce işletilip terk edilen madenlerin incelenmesinin faydalı olacağını düşünmüşlerdir. İktisat ve Nafıa Vekâletleri, Başvekâlet (Başbakanlık) kanalıyla Hazine-i Evrak Müdürlüğüne (Devlet Arşivleri Müdürlüğü) müracaat ederek Osmanlı madenleri hakkında bilgi istemişlerdir. Arşiv görevlileri Kitâb-ı Cihânnümâ ve Tarih-i Cevdet gibi eserlerin yanı sıra arşiv vesikalarından madenlerle ilgili bilgiler derleyerek gerekli yerlere ulaştırmışlardır. Bu makalede Cumhuriyet döneminde madencilik alanında tarihi kayıtların kullanıldığına dair örnekler incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Madencilik tarihi, Cumhuriyet dönemi, Tarih-i Cevdet, Kitab-ı Cihannuma

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa, 1972. Tarih-i Cevdet, Hikmet Neşriyat, İstanbul, C.1, s. 934, C.3, s.1450, C.5, s. 2327.
• Âli İktisat Meclisi Raporları, 1933., “Madenlerimizden En İyi Surette İstifade Şekli Nedir?”, Ankara, Başvekâlet Müdevvenat Matbaası, 5, 5-6.
• Arıkan, Z., 2011. “Tarih-i Cevdet” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, s. 75-77.
• Danışman, H. Günhan ve diğ., 02-04 Karabük April 2012. “Kırklareli, Demirköy’de Osmanlı Dönemi Demir Dökümhanesi’nde Çok Disiplinli Endüstri Arkeolojisi Projesi”, International Iron & Steel Symposium, s. 320-321.
• Duçhéne, H., 2005. Troia Hazineleri veya Schliemann’ın Düşü, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, s. 42-47.
• Gökyay, O.Ş., 1993. “Cihannümâ” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 7, s. 541-542.
• Guleman, A.H., 1938. “Madencilik Hayatımdan Birkaç Hatıra”, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Mecmuası, Yıl: 3, Sayı 4, s. 29-30.
• Gülsoy, E., 1991. XVI. Asrın İlk Yarısında Divriği Kazâsı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, s. 54-55.
• Homeros, 1975. İlyada, Çev. Azra Erhat-A. Kadir, Sander Yayınları, İstanbul, s. 22-23.
• İnan, A., 1989. Türkiye Cumhuriyetinin İkinci Sanayi Planı 1936, TTK Yayınları, Ankara, s. 51-54.
• Kâtip Çelebi, 2009. Cihannüma, Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 323, 625.
• Kovenko, V., 1937. “Divrik Demir Yatağı”, Maden Tetkik ve Arama Mecmuası, , Sayı 9. s. 34.
• Ökçün, A. G., 1997. Türkiye İktisat Kongresi, Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları, Ankara, s. 61, 440-441.
• Tezcan, N., 2009. “Seyahatnâme” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, s. 16-19.
• Topkaya, M., Bircan, A., 1968. “Türkiye Madenciliğinin Tarihçesi”, Bilimsel Madencilik Dergisi, Yıl:, C:7, Sayı 3, s. 170-174.
• Turan, M., 1983. “Madenciliğimizin Tarihsel Gelişimi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C.5, İletişim Yayınları, s. 1326, 1330-1332.
• Uran, H., 2008. Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, s. 208-209.
• Yıldız, G., 2009. Neferin Adı Yok, Kitabevi Yayınları, İstanbul, s. 460.
• Zengin, E., 2018. “Ergani Bakır Maden-i Hümayûnu (1900-1918)” , Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Haziran, 22 (2), s. 954.
• Zengin, E., 2015. Tophane-i Amire’den İmalat-ı Harbiye’ye Osmanlı Devleti’nde Harp Sanayii, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, s. 200-201.