Sürdürülebilir Kamu Hizmeti Sunumunda Etik Değerlerin Rolü

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 290 - 304, 31.12.2023

Muzaffer Bimay

Öz

Günümüzde toplumsal değişmeye bağlı olarak kamu hizmetlerinin sunulmasında önemli paradigma değişimi yaşanmıştır. Özellikle son yüzyılda yaşanan sosyo ekonomik ve siyasal gelişmelere bağlı olarak kamu yönetimi anlayışındaki değişmelerin etkisiyle vatandaşın beklenti ve talepleri farklılaşmış ve bu nedenle geleneksel kamuda yer alan hizmet sunum araçları yerine kamu hizmetlerinin vatandaşa etik değerler bağlamında tarafsız şeffaf, hesap verebilir ve katılımcı ilkeler doğrultusunda sunulması yönünde yeni bir süreç ortaya çıkmıştır. Ancak dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de kamu hizmeti sunumunda etik ilkeler esas alınarak gerekli yasal düzenlemeler ve kurumsal yapılar hayata geçirilmesine rağmen kamu çalışanlarının zaman zaman etik dışı davranışlarda bulunduğu ortaya çıkmıştır. Genellikle etiğe ilişkin mevzuattaki boşluklar, etik ilkelerin bağlayıcı olmaması, mevzuata tabi olmayan kurum ve kuruluşların bulunması ve etik ilkeler konusunda kamu personelinin bilinçli olmaması etik dışı davranışların ortaya çıkmasında etkilli olmuştur. Bu durum, Yeni Kamu Yönetimi (YKY) anlayışı çerçevesinde sürdürülen kamu hizmeti anlayışını sürdürülebilir olmaktan uzaklaştırmıştır. Buradan hareketle bu makale, Türkiye’de, özellikle 2003 yılından itibaren YKY anlayışının etkisiyle etik ilkeler doğrultusunda yürütülen kamu hizmetlerinin sürdürülebilir olup olmadığını tartışmaktadır. Makale bu anlamda Türkiye’de kamu görevlilerinin sundukları hizmetleri dünyadaki gelişmeler üzerinden irdelemekte ve sürdürülebilir bir kamu hizmeti için etik ilkelerin tüm kamu çalışanlarında uygulamasının önemini vurgulamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Yönetimi, Kamu Hizmeti, Kamu Etiği, Etik Değerler

Kaynakça

• Akagündüz, Ü. (2016). Sanayi Devrimi ve Sanayileşme. İsmail Güven vd. (Ed.), Uygarlık Tarihi (ss.422-431), 6. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Arda, B. & Pelin S.Ş. (1995). Tıp etiği: Tanımı, İçeriği, Yöntemi ve Başlıca Konuları. Ankara Tıp Mecmuası, 48, 323-336.
• Arslan, N.T. (2010). Klasik- Neo Klasik Dönüşüm Süreci: “Yeni Kamu Yönetimi”. C.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 11(2), 21-38.
• Aydoğan, E. (2015). Türkiye de Yolsuzluk Algısı üzerine Notlar-2. Ankara: Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV).
• Bal, İ. & Beren, F. (2003). Polis Etiği. Ankara: Siyasal Kitabevi
• Barbour, I. G. (1992). Ethics in an Age of Technology: The Gifford Lectures, 1989-1991. VOL II. Harper, SanFrancisco.
• Başkaya, F. (2004). Çığırından Çıkmış Bir Dünya. Ankara: Maki Yayınları.
• Bauman, Z. (2014). Postmodern Etik. A. Türker (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Biçer, İ. (2009). Kamu ve Özel Sektör Kuruluşlarında Etik Değerlerin Uygulanması. Kamu Etiği (ss. 689-698). Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Bruce, W. (2001). Classics Of Administrative Ethics. Colorado: by Westview Press. Cooper, T. L. (1994). The Emergence of Administrative Ethics as a Field of Study in the United States. Terry L.C. (Ed.), Handbook of Administrative Ethics. New York: Marcel Dekker.
• Dedeoğlu, G. (2007). Bilişim Toplumu ve Etik Sorunlar. Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
• Demiral, N. (2009). Avrupa Birliği’nde Etik ve Türkiye’ye Yansımaları. Kamu Etiği Sempozyum Bildirileri, Cilt 1, Ankara: TODAİE, 195-208.
• Demirci, M., & Genç, F. N. (2008). Türkiye’de Kamu Yönetimi Reform Sürecinde Etik Yapılanma. Amme İdaresi Dergisi, 41(2), 43-58.
• Demirel, D. (2006). Küresel Eksende Devletin Yeni Kimliği: Etkin Devlet. SayıştayDergisi, 60, 105-128. Dışişleri Bakanlığı (MFA) (2023). İktisadi İş birliği ve Gelişme Teşkilatı (OECD), http://www.mfa.gov.tr/iktisadi-isbirligi_ve-gelisme-teskilati-_oecd_.tr.mfa, (Erişim Tarihi:17.01.2021).
• Doğan K. C. (2015). Yeni Kamu Yönetimi ve Etik Anlayışının Türk Kamu Yönetiminde Kurumsallaşması: Kamu Görevlileri Etik Kurulu Örneği. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(10), 381-402 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8321
• Dunleavy P.; Margetts H., Bastow, S. & Tinkler, J. (2006). New Public Management Is Dead: Long Live Digital-Era Governance. Journal of Public Administration Research and Theory (JPART), 16 (3), 467-494.
• Dyck, F. V. (2014). Yeni Nesil Reklamcılık: Dijital Çağ İçin Yeni Kurallar. Volkan Eke (Çev.), İstanbul: The Kitap Yayınları.
• Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) (2017). 2016Yılında Dünya ve Türkiye Ekonomisi 2017 Yılından Beklentiler. http://www.ebso.org.tr/ebsomedia/documents/2016-yilinda-dunya-ve-turkiye-ekonomisi-&-2017-yilindan-beklentiler_89904883.pdf. (Erişim Tarihi: 09.02.2021).
• Ergun T. (1978). Yönetimde Yozlaşma Olgusu Üzerine. Amme İdaresi Dergisi, 11(1), 24-30.
• Eryılmaz, B. (2010). Kamu Yönetimi. Ankara: Okutman Yayıncılık.
• Fejzullahu, A., & Batalli, M. (2019). The role of ethics in public administration. SEER: Journal for Labour and Social Affairs in Eastern Europe, 22(2), 267-278. https://www.jstor.org/stable/27096120
• Fidan, M. (2016). Bilişim Etiği Boyutlarına Göre Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1641-1654.
• Frankena, W. (2007). Etik. A. Aydın, (Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
• Genç, M. D. (2008). Türkiye'de Kamu Reform Sürecinde Etik Yapılanma. Amme İdaresi Dergis, 43-58.
• Gökçe, O. & Örselli, E. (2011). Kamu Yönetiminde Etik ve Etik Dışı Davranış Algısı. İş Ahlakı Dergisi, 4(7), 47-63. Günday, M. (1999). İdare Hukuku. Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Hacip, Y. H. (2013). Kutadgu Bilig, Y. Çağbayır (Hazırlayan), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 14. Baskı. Handley, A. & Chapman, C.C. (2013). Dijital Çağda İçerik Yönetiminin Kuralları, Zeynep Kökkaya (Çev.), İstanbul: Mediacat Yayınları.
• Hebert, H. (1985). Avrupa İktisat Tarihi. Cilt II. Mehmet Ali Kılıçbay ve Osman Aydoğmuş (Çev.), Ankara: Teori Yayınları.
• Hughes, O.E. (2013). Kamu İşletmeciliği ve Yönetimi. Buğra Kalkan; Bahadır Akın &Şeyma Akın(Çev.), Ankara: Bigbang Yayınları.
• Işık, M. (2009). Kamu Etiği Açısından Millî Eğitim Bakanlığı Tarafından Sunulan (E-Okul Veli Bilgilendirme Sistemi) Nin Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(10), 27-46. Kavi E. & Koçak, O. (2011). Çalışma Hayatında Etik. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Kayacı, M. (2020). Etik Davranış İlkelerinin Türkiye’de Kamu Yönetiminde Etik İklim Algısı Ve Etiğin Kurumsallaşmasına Etkileri: Diyarbakır Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Kaypak, Ş., Yılmaz, V., & Bimay, M. (2017). Dijital Çağda Yerel Yönetimler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Kayfor 15 Özel Sayısı), 1798-1813.
• Koçerber, S. (2008). Dünya da ve Türkiye de Denetim Etiği. Sayıştay Dergisi, 65-90.
• Kuçuradi, İ. (2011). Etik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Mesthene E. (1984). Technology as Evil: Fear or Lamentation? İn Research in Philosophy and Technology, Paul Durbin (ed.), 7, Greenwich, CT: JAI Press.
• Myles J. & Quadagno, J. (2002). Political Theories of Welfare State. Social Service Review, 76(1), 34-57. https://doi.org/10.1086/324607
• OECD (2000). Building Public Trust: Ethics Measures in OECD Countries. OECD Principles for Managing Ethics in the Public Service. https://www.oecd.org/gov/ethics/Principles-on-Improving-Ethical-Conduct-in-the-Public-Service.pdf.
• Öktem, M.K. & Ömürgönülşen, U. (2005), Kamu Yönetiminde Etik Çalışmalarına Yönelik Genel Bir Çerçeve Arayışı, Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Sakarya Üniversitesi, 231-239.
• Ömürgönülşen, U. (2016). Türkiye’nin Ulusal Etik ve Dürüstlük Sistemi ve Kamu Görevlileri Etik Kurulunun Bu Sistemdeki Rolünün Gözden Geçirilmesi, http://www.etik.gov.tr/arastirma-raporlari/(Erişim Tarihi:21.12.2021).
• Önen, M. & Yıldırım, A. (2014). Kamu Yönetiminde Etik Denetimi: OECD Ülkeleri Örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 103-126.
• Özdemir, M. (2008). Kamu Yönetiminde Etik. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 179-195. Özer, M. A. (2005). Günümüzün Yükselen Değeri: Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı. Sayıştay Dergisi, 59 (10-12), 3-46. Özlem, D. (1997). Günümüzde Felsefe Disiplinleri. İstanbul: İnkilap Kitabevi.
• Pehlivan, İ., (1998). Yönetsel Mesleki ve Örgütsel Etik. Ankara: Pegem Yayınları,
• Pieper, A. (2012). Etiğe Giriş. V. A. Sezer (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sezgül, İ. (2009). Küreselleşme, Neo-Liberalizm ve Etik, TÜBAV Bilim Dergisi 2(4). 504-509.
• Svara, J. H. (2015). The Ethics Primer for Public Administrators in Government and Nonprofit Organizations, Second Edication, Jones & Bartlett Learning, Burlington.
• TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası (2007). Küreselleşme Etik Kodlar ve Örgütler: Elektrik Mühendisleri Odası Etik Komisyonu. 2.bs., Ankara: Elektrik Mühendisleri Odası Yayınları.
• Transparency International (2023). Corruptıon Perceptıons Index 2022,
• https://www.transparency.org/en/cpi/2022.
• Türk Sanayicileri & İş Adamları Derneği (TUSİAD) (2003). Kamu Hizmetinde Etik, Güncel Konular ve Uygulama. İstanbul: Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği.
• Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TUSİAD) (2005). Devlette Etikten Etik Devlete: Kamu Yönetiminde Etik. Kavramsal Çerçeve Ve Uluslararası Uygulamalar Cilt 1, Altyapı Dizisi No:1 Yayın No: TÜSİAD -T/2005-11/412, İstanbul: Graphis.
• Uzun, Y. (2011). Kamu İdarelerinde Etik. Sayıştay Dergisi, 33-56.
• Yüksel, C. (2010). Devlette Etik, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Yüksel, C. (2011). Ülkemizde ve Dünya da Siyasette Etik Değerler. İUHFM, 69 (1-2), 617-634.