The aim of this research is to determine the usability of the Batıya Doğru Akan Nehir documentary, which has a comprehensive content, in Social Studies courses by examining it from the point of view of the objectives in the Social Studies Curriculum. The research is structured according to the document analysis method, which is one of the qualitative research methods. The study group of the study consists of a documentary on the Batıya Doğru Akan Nehir and the Curriculum of the Social Studies Course of 2018. Document analysis is used both as the research model and the data collection tool in this study, where the obtained data was analysed descriptively, and the results were presented in terms of extracts from the documentary with related curriculum objectives. As a result of the research; documentary sections can be associated with a total of 29 different objectives, Cultural and Heritage learning areas can be associated with 49 different parts, and the maximum number of associations was found in the 6th grade Social Studies Course Curriculum. It was determined that the documentary was usable at the 5th, 6th and 7th grade levels since the content flow is parallel to the topics in the Social Studies Course Curriculum and the Social Studies Course book materials
Akbaba, B. (2005). Tarih öğretiminde fotoğraf kullanımı. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 185-197
Aktekin, S. ve Çoban, Z. (2012). Tarih derslerinde tarihi film ve dizilerin kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri: Trabzon örneği. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 13(13), 141-160
Bahçeşehir Üniversitesi, (t.y). Medeniyet üzerine çekilmiş en kapsamlı belgesel. https://bau.edu.tr/haber/1291-medeniyet-uzerine-cekilmis-en-kapsamli-belgesel-batiya-dogru-akan-nehir
Barbas, T. A., Paraskevopoulos, S. & Stamou, A. G. (2009). The effect of nature documentaries on students’ environmental sensitivity: A case study. Learning, Media and Technology, 34(1), 61-69
Barton, K. C. & Levstik, L. S. (2004). Teaching history for the common good. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Bektaş Öztaşkın, Ö. (2013). Sosyal Bilgiler derslerinde belgesel film kullanımının akademik başarıya ve bilinçli farkındalık düzeylerine etkisi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 147-162
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40
Burton, C. E. (1988). Sociology and the feature film. Teaching Sociology, 16, 263‐271
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E. Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem
Champoux, J. E. (1999). Film as a teaching resource. Journal of Management Inquiry, 8(2), 240‐251
Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research Methods in Education. New York: Routledge
Çelik, L. (2010). Öğretim materyallerinin hazırlanması ve seçimi. Özcan Demirel - Eralp Altun (Ed.), Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde, Ankara: Pegem
Daniels, J. (2017). Teaching and Learning with Documentaries in the Digital Era, https://justpublics365.commons.gc.cuny.edu/02/2014/teaching-and-learning-documentaries/, erişim tarihi: 23.01.2020
Demircioğlu, İ. H. (2007). Tarih öğretiminde filmlerin yeri ve önemi. Bilig, 42, 77-93
Demirel, Ö., Başbay, A. ve Erdem, E. (2006). Eğitimde çoklu zekâ kuram ve uygulama. Ankara: Pegem
Feldman, M. J. (1995). Totalitarianism without pain: Teaching communism and fascism with film. The History Teacher, 29(1), 51-61
Gazel, A. A. ve Yazıcı, S. (2011). Tarih öğretiminde belgesel film kullanılmasına ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 97-110
Jordan, D. L. & Sanchez, P. M. (1994). Traditional versus technology aided instruction: The effects of visual stimulus in the classroom. PS: Political Science and Politics, 27 (1),64‐67
Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel
Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme, Ankara: Pegem
Kiasatpour, S. M. (1999). The internet and film: Teaching middle east politics interactively. PS: Political Science and Politics, 32(1), 83‐89
Koçoğlu, E. Aydemir H. ve Ekici, Ö. (2018).Görsel materyallerle sosyal bilgiler öğretimi. R. Sever, M. Aydın ve E. Koçoğlu (Ed.), Alternatif yaklaşımlarla sosyal bilgiler eğitimi içinde, Ankara: Pegem
Kömürcü, H. Z. (2002). İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde yer alan kavramların kazandırılma düzeyi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Kurtdaş, E. M. (2021). Eğitimde film kullanımının önemi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 60, 222-244
Marcus, A. S. (2003). Celluloid blackboard: Teacher practices with film and students’ historical understanding. (Unpublished PhD Thesis). Stanford University
Marcus, A. S. & Stoddard, J. D. (2009). The inconvenient truth about teachinghistory with documentary film: Strategies for presenting multiple perspectives and teaching controversial issues. The Social Studies, 100(6), 279-284
Mayer, R. E. (2003). The promise of multimedia learning: using the same instructional design methods across different media. Learning and Instruction, 13(2), 125–139
Mayring, P. (2000). Qualitative Content Analysis. Forum: Qualitative Social Research, 1(2). http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs0002204 (Erişim Tarihi: 26.06.2021)
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, Second Edition, California: Sage
Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354. (Erişim Tarihi: 30.01.2021)
Öztaş, S. (2008). Tarih öğretimi ve filmler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16, 543-556
Öztürk, C. ve Otluoğlu, R. (2003). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. Ankara: Pegem
Pompper, D. & Higgins, L. (2007). Corporation-bashing in documentary film: a case study of news media coverage organizational response. Public Relations Review, 33, 429–432
Seferoğlu, S. S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. (2.Baskı). Ankara: Pegem
Sidekli, S., Doğramacı, H., Yangın, S. ve Daşdemir, İ. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde belgesel kullanımının öğrencilerin ders başarısına etkisi. JASS International Journal of Social Science, 6 (8), 1053-1065
Tağ Kalafatoğlu, Ş. (2019). Belgesel drama filmlerin eğitsel amaçlarla kullanımı. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(2), 391-403
Tipton, D. B. (1993). Using the feature film to facilitate sociological thinking. Teaching Sociology, 21, 87‐191
Torun, F. (2011). Çocuk hakları öğretiminde oyun yönteminin başarıya, kalıcılığa ve tutuma etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Adıyaman
Türker, H. ve Arslan, Ö. (2008). İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretiminde belgesel filmlerin kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 92-104
Uçar, A. ve Karakuş, U. (2017). 6. sınıf sosyal bilgiler dersi çevre konularının öğretiminde belgesel kullanımının öğrencilerin akademik başarı ve tutumlarına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 993-1009
Uşun, S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Nobel
Üstündağ, N. (2012). Bir ders materyali olarak belgesel sinemanın eğitim işlevinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
Vanderstoep, S. V. & Johnston, D. D. (2009). Research Methods for Everyday Life. San Francisco: Jossey-Bass
Woelders, A. (2007). Using film to conduct historical inquiry with middle students. The History Teacher, 40(3), 363-395
Yazıcı, H. ve Koca, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretim programı. B. Tay, ve A. Öcal (Ed.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (2 Baskı), (s. 30-37). Ankara: Pegem
Yeşiltaş, E. (2010). Sosyal bilgiler öğretimine yönelik geliştirilen bilgisayar yazılımının akademik başarı ve tutuma etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin
Yılmaz, M. (2018). Filmlerin öğretim materyali olarak kullanılması ve biyoloji eğitimindeki yansımaları. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 3(2), 24-37
Batıya Doğru Akan Nehir İsimli Belgeselin Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Kazanımları Açısından Değerlendirilmesi
Bu araştırmanın amacı; kapsamlı bir içeriğe sahip olan Batıya Doğru Akan Nehir belgeselinin Sosyal Bilgiler Öğretim Programında yer alan kazanımlar açısından incelenerek Sosyal Bilgiler derslerinde kullanılabilirliğini belirlemektir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemine göre yapılandırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Batıya Doğru Akan Nehir belgesel ve 2018 tarihli Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programından oluşmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında hem araştırma modeli hem de veri toplama aracı olarak değerlendirilen doküman analizi yöntemi kullanılmış, elde edilen verilerin analizinde betimsel analizden yararlanılmış, belgesel bölümlerinden yapılan doğrudan alıntılar ve ilişkilendirilen kazanımlar şeklinde sunulmuştur. Araştırma sonucunda; belgesel bölümlerinin toplamda 29 farklı kazanımla ilişkilendirilebileceği, 49 farklı yerde Kültür ve Miras öğrenme alanı ilişkilendirilebileceği ve en fazla ilişkilendirmenin 6. Sınıf Sosyal Bilgiler dersinde olduğu tespit edilmiştir. Belgeselin konu akışı Sosyal Bilgiler Öğretim Programında yer alan konularla paralellik gösterdiği için 5, 6. ve 7. sınıf seviyelerinde kullanılabilir olduğu ve Sosyal Bilgiler Ders Kitabı içeriğiyle paralel olduğu görülmüştür.
Akbaba, B. (2005). Tarih öğretiminde fotoğraf kullanımı. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 185-197
Aktekin, S. ve Çoban, Z. (2012). Tarih derslerinde tarihi film ve dizilerin kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri: Trabzon örneği. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 13(13), 141-160
Bahçeşehir Üniversitesi, (t.y). Medeniyet üzerine çekilmiş en kapsamlı belgesel. https://bau.edu.tr/haber/1291-medeniyet-uzerine-cekilmis-en-kapsamli-belgesel-batiya-dogru-akan-nehir
Barbas, T. A., Paraskevopoulos, S. & Stamou, A. G. (2009). The effect of nature documentaries on students’ environmental sensitivity: A case study. Learning, Media and Technology, 34(1), 61-69
Barton, K. C. & Levstik, L. S. (2004). Teaching history for the common good. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Bektaş Öztaşkın, Ö. (2013). Sosyal Bilgiler derslerinde belgesel film kullanımının akademik başarıya ve bilinçli farkındalık düzeylerine etkisi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 147-162
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40
Burton, C. E. (1988). Sociology and the feature film. Teaching Sociology, 16, 263‐271
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E. Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem
Champoux, J. E. (1999). Film as a teaching resource. Journal of Management Inquiry, 8(2), 240‐251
Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research Methods in Education. New York: Routledge
Çelik, L. (2010). Öğretim materyallerinin hazırlanması ve seçimi. Özcan Demirel - Eralp Altun (Ed.), Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde, Ankara: Pegem
Daniels, J. (2017). Teaching and Learning with Documentaries in the Digital Era, https://justpublics365.commons.gc.cuny.edu/02/2014/teaching-and-learning-documentaries/, erişim tarihi: 23.01.2020
Demircioğlu, İ. H. (2007). Tarih öğretiminde filmlerin yeri ve önemi. Bilig, 42, 77-93
Demirel, Ö., Başbay, A. ve Erdem, E. (2006). Eğitimde çoklu zekâ kuram ve uygulama. Ankara: Pegem
Feldman, M. J. (1995). Totalitarianism without pain: Teaching communism and fascism with film. The History Teacher, 29(1), 51-61
Gazel, A. A. ve Yazıcı, S. (2011). Tarih öğretiminde belgesel film kullanılmasına ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 97-110
Jordan, D. L. & Sanchez, P. M. (1994). Traditional versus technology aided instruction: The effects of visual stimulus in the classroom. PS: Political Science and Politics, 27 (1),64‐67
Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel
Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme, Ankara: Pegem
Kiasatpour, S. M. (1999). The internet and film: Teaching middle east politics interactively. PS: Political Science and Politics, 32(1), 83‐89
Koçoğlu, E. Aydemir H. ve Ekici, Ö. (2018).Görsel materyallerle sosyal bilgiler öğretimi. R. Sever, M. Aydın ve E. Koçoğlu (Ed.), Alternatif yaklaşımlarla sosyal bilgiler eğitimi içinde, Ankara: Pegem
Kömürcü, H. Z. (2002). İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde yer alan kavramların kazandırılma düzeyi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Kurtdaş, E. M. (2021). Eğitimde film kullanımının önemi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 60, 222-244
Marcus, A. S. (2003). Celluloid blackboard: Teacher practices with film and students’ historical understanding. (Unpublished PhD Thesis). Stanford University
Marcus, A. S. & Stoddard, J. D. (2009). The inconvenient truth about teachinghistory with documentary film: Strategies for presenting multiple perspectives and teaching controversial issues. The Social Studies, 100(6), 279-284
Mayer, R. E. (2003). The promise of multimedia learning: using the same instructional design methods across different media. Learning and Instruction, 13(2), 125–139
Mayring, P. (2000). Qualitative Content Analysis. Forum: Qualitative Social Research, 1(2). http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs0002204 (Erişim Tarihi: 26.06.2021)
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, Second Edition, California: Sage
Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354. (Erişim Tarihi: 30.01.2021)
Öztaş, S. (2008). Tarih öğretimi ve filmler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16, 543-556
Öztürk, C. ve Otluoğlu, R. (2003). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. Ankara: Pegem
Pompper, D. & Higgins, L. (2007). Corporation-bashing in documentary film: a case study of news media coverage organizational response. Public Relations Review, 33, 429–432
Seferoğlu, S. S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. (2.Baskı). Ankara: Pegem
Sidekli, S., Doğramacı, H., Yangın, S. ve Daşdemir, İ. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde belgesel kullanımının öğrencilerin ders başarısına etkisi. JASS International Journal of Social Science, 6 (8), 1053-1065
Tağ Kalafatoğlu, Ş. (2019). Belgesel drama filmlerin eğitsel amaçlarla kullanımı. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(2), 391-403
Tipton, D. B. (1993). Using the feature film to facilitate sociological thinking. Teaching Sociology, 21, 87‐191
Torun, F. (2011). Çocuk hakları öğretiminde oyun yönteminin başarıya, kalıcılığa ve tutuma etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Adıyaman
Türker, H. ve Arslan, Ö. (2008). İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretiminde belgesel filmlerin kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 92-104
Uçar, A. ve Karakuş, U. (2017). 6. sınıf sosyal bilgiler dersi çevre konularının öğretiminde belgesel kullanımının öğrencilerin akademik başarı ve tutumlarına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 993-1009
Uşun, S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Nobel
Üstündağ, N. (2012). Bir ders materyali olarak belgesel sinemanın eğitim işlevinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
Vanderstoep, S. V. & Johnston, D. D. (2009). Research Methods for Everyday Life. San Francisco: Jossey-Bass
Woelders, A. (2007). Using film to conduct historical inquiry with middle students. The History Teacher, 40(3), 363-395
Yazıcı, H. ve Koca, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretim programı. B. Tay, ve A. Öcal (Ed.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (2 Baskı), (s. 30-37). Ankara: Pegem
Yeşiltaş, E. (2010). Sosyal bilgiler öğretimine yönelik geliştirilen bilgisayar yazılımının akademik başarı ve tutuma etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin
Yılmaz, M. (2018). Filmlerin öğretim materyali olarak kullanılması ve biyoloji eğitimindeki yansımaları. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 3(2), 24-37
Var, A., Ortak, Ş., & Utkugün, C. (2022). Batıya Doğru Akan Nehir İsimli Belgeselin Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Kazanımları Açısından Değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 377-396. https://doi.org/10.21666/muefd.1066593