Research Article
İç Denetim Sisteminin Hileli Finansal Raporlamayı Önlemedeki Rolüne Yönelik Bağımsız Denetçiler Üzerinde Bir Araştırma
Abstract
Bu çalışmada, hileli finansal işlemlerin tespit edilme sıklıklarının düzeyini ve iç denetim sisteminin hileli finansal raporlamayı önlemedeki rolünü tespit etmek amaç olarak belirlenmiştir. Bu amaçları gerçekleştirmek için Türkiye’de faaliyet gösteren bağımsız denetim şirketlerinde çalışan, 300 bağımsız denetçiye 2017 Haziran-Ağustos döneminde bir anket uygulanmıştır. Anket verileri SPSS 22 paket programından yararlanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısı 0,84’tür. Elde edilen verilerin analizi sonucunda iç denetim sisteminin hileli finansal raporlamayı önlemedeki rolüne ilişkin ifadelerden “iç denetçinin denetim standartlarını bilmemesi hileli finansal raporlama yapılma riskini artırır” ifadesinin daha çok benimsendiği tespit edilmiştir.
References
- Akyel, Recai (2010), “Yönetimde İç Kontrol, İç Denetim ve Dış Denetim Fonksiyonlarının Birbirileri İle İlişkileri ve Türk Kamu Yönetiminde Uygulamalarının Değerlendirilmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:19, Sayı: 3, ss. 1-22.
- Atmaca, Metin (2012), “Muhasebe Skandallarının Önlenmesinde İç Kontrol Sisteminin Etkinleştirilmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF dergisi, Cilt: XIV, Sayı:1, ss. 191-205.
- Bayraklı, Hüseyin - Erkan, Mehmet- Elitaş, Cemal (2012), “Muhasebe Ve Vergi Denetiminde Muhasebe Hata Ve Hileleri”, Ekin Basın Yayın Dağıtımı.
- Brown, R. Patrick, (1983). Independent Auditor Judgement in the Evaluation of Internal Audit Functions, Journal of Accounting Research, Volume:21, Number:2, Autumn, pp. 444- 456.
- Carcello, V. Joseph, – Hermanson, R. Dana, – Raghunandan, Kannan. (2005). Factors Associated with U.S. Public Companies’ İnvestment in İnternal Auditing, Accounting Horizons, Volume: 19 (2), pp. 69-84.
- Carey, Peter – Craswell, Alison – Simnett, Roeger, (2000). Voluntary Demand for Internal and External Auditing by Family Businesses. Auditing: A Journal of Practice & Theory, Volume: 19 (supplement), pp. 37-51.
- Coenen, Tracy, (2008) Essentials Of Corperate Fraud, Ins.,Newyork, USA, John Willey&Sons.
- Çıtak, Fatma (2013), “Hileli Finansal Raporlamada İç Denetçilerin Sorumluluğunun Tespitine İlişkin Bir Araştırma”, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde, Türkiye.
- Doğan, Saime - Kayakıran, Dilek (2017), “İşletmelerde Hile Denetiminin Önemi”, Maliye Finansman Yazıları, ss. 167-188
- Doğan, Zeki - Çıtak, Fatma (2017), “Hileli Finansal Raporlamada İç Denetçilerin Sorumluluğunun Tespitine İlişkin Bir Araştırma” İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, ss. 49-62.
- Doyle, T. Jeffery. – Ge, Weilli – McVay, Sarah. ( 2007). Accruals Quality and Internal Control Over Financial Reporting, The Accounting Review, Volume:82, Number: 5, pp. 1141-1170.
- Dumanoğlu, Sezai (2005); “Hata ve Hile Ayrımı: “Hile Denetimi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 20(1) ss. 347-358.
- Durmuş, Cem Niyazi - Oktay Taş (2008), Denetim; SPK Düzenlemeleri ve 3568 Sayılı Mevzuat Kapsamında, İstanbul: Alfa Yayınları.
- Güredin, Ersin (2010), Denetim ve Güvence Hizmetleri SMMM ve YMM’lere Yönelik İlkeler ve Teknikler, 11. Basım, İstanbul, Arıkan Basım Yayım.
- Hacıhasanoğlu, Tansel - Karaca, Nervan (2015), “Potansiyel Muhasebe Meslek Mensuplarının Hile Algısı Üzerine Bozok Üniversitesi’nde Yapılan Bir Araştırma”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:8, Sayı:1, ss. 117-130
- Karagöz, Yalçın (2014), “SPSS 21,1 Uygulamalı Biyoistatistik” 1. Baskı Nobel Yayınevi, Ankara
- Kiracı, Murat - Çelikay, Murat - Şengül, Duygu (2014), “İç Denetçilerin Hileler Karşısındaki Sorumluluğunun İç Denetim Mesleki Uygulama Çerçevesi Açısından Değerlendirilmesi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 2, ss. 307-325.
- Küçük, Ergün - Uzay Saban (2009), “Hileli Finansal Raporlamanın Oluşumu ve Doğurduğu Sonuçlar”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:32, ss.239-258.
- Küçük, Ergün (2009), “Hileli Finansal Raporlamanın Engellenmesinde Kurumsal Yönetim ve Dış Denetimin Rolü: Türkiye’deki Denetim Firmalarına Yönelik Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
- Küçükkocaoğlu, Güray - Küçüksözen, Cemal (2004). “Finansal Bilgi Manipülasyonu: İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, 1st International Accounting Conference on the Way to Convergence, Kasım 2004, İstanbul, Muhasebe Bilim Dünyası (MÖDAV) Bildiri Kitabı.
- Özeroğlu, Ali İhsan (2014) “Finansal Aldatmaca ve İşletme Hileleri” Akademik Sosyal Araştırma Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, ss. 186-196.
- Pehlivanlı, Davut (2010), Modern İç Denetim ve Genel İç Denetim Uygulamaları, Ankara, Beta Yayınevi.
- Pickett, K. H. Spencer, (2003), The Internal Auditing Handbook, John Wiley & Sons,Ltd, USA.
- Skousen, Christopher J. (2004), “ An Empirical Investigation Of The Relevance And Predictive Ability Of The SAS 99 Fraud Risk Factors” Doctor Of Philosophy, Oktahama State University, UMI Dissertion Services, USA.
- Şengür, Evren Dilek (2010), “İşletmelerde Hile, Hilelerin Önlenmesi, Hileli Finansal Raporlama İlgili Düzenlemeler ve Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
- Tarhan Mengi, Banu (2013), “Hileli Finansal Raporlama” Beta Yayıncılık.
- Tekin, Halil, (1987), “Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme”, Ankara, Mesa Yayınları.
- Tepeli, Yusuf - Kayıhan, Burak, (2016), “Muhasebe Manipülasyonunun BENEİSH Modeli İle Tespit Edilmesi: BİST Gıda Maddeler Sanayi Sektörü’nde Bir Uygulama” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 14 Sayı: 4, ss. 245-264.
- TİDE, (2008), “Uluslararası İç Denetim Standartları Mesleki Uygulama Çerçevesi, Kırmızı Kitap, Türkiye İç Denetim Enstitüsü, No:4,Tide Yayınları.
- Türedi, Hasan - Alıcı, Ümmü Gülsüm (2014), “Mali Raporlama Hilelerinin Tespit ve Önlenmesinde İç Kontrol Yapısının Önemi”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 11, ss. 110-933.
- TÜSİAD. (2008). Kurumsal Risk Yönetimi, Yayın No. TÜSİAD-T/2008-02/452, , İstanbul, Graphis Matbaa Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
- Uçma, Tuğba (2010), “Finansal Bilgi Manipülasyonunda ve Hileli Finansal Raporlamada Denetçi Sorumluluğunun Belirlenmesine Yönelik Yapısal Eşitlik Modeli (SEM) Uygulaması”, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, Türkiye.
- Uçma, Tuğba (2011), “Hileli Finansal Raporlamada İç Denetçi ve Denetim Komitesi Sorumluluğunun Belirlenmesi: Bir Yapısal Eşitlik Modeli Uygulaması”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Ankara Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Yayınları, Cilt: 4, Sayı: 1, ss. 1-32.
- Uyar, Süleyman (2009), “İç Kontrol ve İç Denetim, 5018 Sayılı Kanun Açısından, Ankara, Gazi Kitapevi.
- Varıcı, İdris (2012), Hileli Finansal Raporlama Açısından Denetçinin Raporlarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane, Türkiye.
- Wallace, P. Eric, (2008): Construction Guide: Accounting and Knowledge Based Audits, Nashville TN, CCH.
- Wolfe, T. David - Hermanson, R. Dana (2004), “The Fraud Diamond: Considesing The Faur Elements Of Fraud”, The CPA Journal, December: pp. 38-41, http://www.3.uta.edu/faculty/subramaniam/CPAS2004.pdf. ( 26.09.2016).
- Yıldız, Ekrem - Başkan, Derya (2014), “Muhasebe Hilelerini Önlenmesinde Kullanılan Araçlar: BİST Şirketleri Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, Sayı; 62, ss.139-159.
- SPK, Sermaye Piyasası Kurulu, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliği (Seri: X, No: 22) . Association Of Certified Fraud Examiners - ACFE, 2006-2008-2016 Report To The Nation Occupational Fraud&Abuse - http://www.acfe.com/rttn-archive.aspx. (26.09.2016).
- Vergi Usul Kanunu, www.mevzuat.gov.tr
- SAS, Statement Of Auditing Standarts
- http://www.aicpa.org/research/standards/audiattest/downloadabledocuments/au-c00240.pdf. (15.04.2018).
- https://kemaldoymus.files.wordpress.com. (13.06.2018)
Year 2019,
Issue: 82, 111 - 134, 01.04.2019
Abstract
References
- Akyel, Recai (2010), “Yönetimde İç Kontrol, İç Denetim ve Dış Denetim Fonksiyonlarının Birbirileri İle İlişkileri ve Türk Kamu Yönetiminde Uygulamalarının Değerlendirilmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:19, Sayı: 3, ss. 1-22.
- Atmaca, Metin (2012), “Muhasebe Skandallarının Önlenmesinde İç Kontrol Sisteminin Etkinleştirilmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF dergisi, Cilt: XIV, Sayı:1, ss. 191-205.
- Bayraklı, Hüseyin - Erkan, Mehmet- Elitaş, Cemal (2012), “Muhasebe Ve Vergi Denetiminde Muhasebe Hata Ve Hileleri”, Ekin Basın Yayın Dağıtımı.
- Brown, R. Patrick, (1983). Independent Auditor Judgement in the Evaluation of Internal Audit Functions, Journal of Accounting Research, Volume:21, Number:2, Autumn, pp. 444- 456.
- Carcello, V. Joseph, – Hermanson, R. Dana, – Raghunandan, Kannan. (2005). Factors Associated with U.S. Public Companies’ İnvestment in İnternal Auditing, Accounting Horizons, Volume: 19 (2), pp. 69-84.
- Carey, Peter – Craswell, Alison – Simnett, Roeger, (2000). Voluntary Demand for Internal and External Auditing by Family Businesses. Auditing: A Journal of Practice & Theory, Volume: 19 (supplement), pp. 37-51.
- Coenen, Tracy, (2008) Essentials Of Corperate Fraud, Ins.,Newyork, USA, John Willey&Sons.
- Çıtak, Fatma (2013), “Hileli Finansal Raporlamada İç Denetçilerin Sorumluluğunun Tespitine İlişkin Bir Araştırma”, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde, Türkiye.
- Doğan, Saime - Kayakıran, Dilek (2017), “İşletmelerde Hile Denetiminin Önemi”, Maliye Finansman Yazıları, ss. 167-188
- Doğan, Zeki - Çıtak, Fatma (2017), “Hileli Finansal Raporlamada İç Denetçilerin Sorumluluğunun Tespitine İlişkin Bir Araştırma” İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, ss. 49-62.
- Doyle, T. Jeffery. – Ge, Weilli – McVay, Sarah. ( 2007). Accruals Quality and Internal Control Over Financial Reporting, The Accounting Review, Volume:82, Number: 5, pp. 1141-1170.
- Dumanoğlu, Sezai (2005); “Hata ve Hile Ayrımı: “Hile Denetimi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 20(1) ss. 347-358.
- Durmuş, Cem Niyazi - Oktay Taş (2008), Denetim; SPK Düzenlemeleri ve 3568 Sayılı Mevzuat Kapsamında, İstanbul: Alfa Yayınları.
- Güredin, Ersin (2010), Denetim ve Güvence Hizmetleri SMMM ve YMM’lere Yönelik İlkeler ve Teknikler, 11. Basım, İstanbul, Arıkan Basım Yayım.
- Hacıhasanoğlu, Tansel - Karaca, Nervan (2015), “Potansiyel Muhasebe Meslek Mensuplarının Hile Algısı Üzerine Bozok Üniversitesi’nde Yapılan Bir Araştırma”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:8, Sayı:1, ss. 117-130
- Karagöz, Yalçın (2014), “SPSS 21,1 Uygulamalı Biyoistatistik” 1. Baskı Nobel Yayınevi, Ankara
- Kiracı, Murat - Çelikay, Murat - Şengül, Duygu (2014), “İç Denetçilerin Hileler Karşısındaki Sorumluluğunun İç Denetim Mesleki Uygulama Çerçevesi Açısından Değerlendirilmesi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 2, ss. 307-325.
- Küçük, Ergün - Uzay Saban (2009), “Hileli Finansal Raporlamanın Oluşumu ve Doğurduğu Sonuçlar”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:32, ss.239-258.
- Küçük, Ergün (2009), “Hileli Finansal Raporlamanın Engellenmesinde Kurumsal Yönetim ve Dış Denetimin Rolü: Türkiye’deki Denetim Firmalarına Yönelik Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
- Küçükkocaoğlu, Güray - Küçüksözen, Cemal (2004). “Finansal Bilgi Manipülasyonu: İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, 1st International Accounting Conference on the Way to Convergence, Kasım 2004, İstanbul, Muhasebe Bilim Dünyası (MÖDAV) Bildiri Kitabı.
- Özeroğlu, Ali İhsan (2014) “Finansal Aldatmaca ve İşletme Hileleri” Akademik Sosyal Araştırma Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, ss. 186-196.
- Pehlivanlı, Davut (2010), Modern İç Denetim ve Genel İç Denetim Uygulamaları, Ankara, Beta Yayınevi.
- Pickett, K. H. Spencer, (2003), The Internal Auditing Handbook, John Wiley & Sons,Ltd, USA.
- Skousen, Christopher J. (2004), “ An Empirical Investigation Of The Relevance And Predictive Ability Of The SAS 99 Fraud Risk Factors” Doctor Of Philosophy, Oktahama State University, UMI Dissertion Services, USA.
- Şengür, Evren Dilek (2010), “İşletmelerde Hile, Hilelerin Önlenmesi, Hileli Finansal Raporlama İlgili Düzenlemeler ve Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
- Tarhan Mengi, Banu (2013), “Hileli Finansal Raporlama” Beta Yayıncılık.
- Tekin, Halil, (1987), “Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme”, Ankara, Mesa Yayınları.
- Tepeli, Yusuf - Kayıhan, Burak, (2016), “Muhasebe Manipülasyonunun BENEİSH Modeli İle Tespit Edilmesi: BİST Gıda Maddeler Sanayi Sektörü’nde Bir Uygulama” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 14 Sayı: 4, ss. 245-264.
- TİDE, (2008), “Uluslararası İç Denetim Standartları Mesleki Uygulama Çerçevesi, Kırmızı Kitap, Türkiye İç Denetim Enstitüsü, No:4,Tide Yayınları.
- Türedi, Hasan - Alıcı, Ümmü Gülsüm (2014), “Mali Raporlama Hilelerinin Tespit ve Önlenmesinde İç Kontrol Yapısının Önemi”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 11, ss. 110-933.
- TÜSİAD. (2008). Kurumsal Risk Yönetimi, Yayın No. TÜSİAD-T/2008-02/452, , İstanbul, Graphis Matbaa Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
- Uçma, Tuğba (2010), “Finansal Bilgi Manipülasyonunda ve Hileli Finansal Raporlamada Denetçi Sorumluluğunun Belirlenmesine Yönelik Yapısal Eşitlik Modeli (SEM) Uygulaması”, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, Türkiye.
- Uçma, Tuğba (2011), “Hileli Finansal Raporlamada İç Denetçi ve Denetim Komitesi Sorumluluğunun Belirlenmesi: Bir Yapısal Eşitlik Modeli Uygulaması”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Ankara Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Yayınları, Cilt: 4, Sayı: 1, ss. 1-32.
- Uyar, Süleyman (2009), “İç Kontrol ve İç Denetim, 5018 Sayılı Kanun Açısından, Ankara, Gazi Kitapevi.
- Varıcı, İdris (2012), Hileli Finansal Raporlama Açısından Denetçinin Raporlarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane, Türkiye.
- Wallace, P. Eric, (2008): Construction Guide: Accounting and Knowledge Based Audits, Nashville TN, CCH.
- Wolfe, T. David - Hermanson, R. Dana (2004), “The Fraud Diamond: Considesing The Faur Elements Of Fraud”, The CPA Journal, December: pp. 38-41, http://www.3.uta.edu/faculty/subramaniam/CPAS2004.pdf. ( 26.09.2016).
- Yıldız, Ekrem - Başkan, Derya (2014), “Muhasebe Hilelerini Önlenmesinde Kullanılan Araçlar: BİST Şirketleri Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, Sayı; 62, ss.139-159.
- SPK, Sermaye Piyasası Kurulu, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliği (Seri: X, No: 22) . Association Of Certified Fraud Examiners - ACFE, 2006-2008-2016 Report To The Nation Occupational Fraud&Abuse - http://www.acfe.com/rttn-archive.aspx. (26.09.2016).
- Vergi Usul Kanunu, www.mevzuat.gov.tr
- SAS, Statement Of Auditing Standarts
- http://www.aicpa.org/research/standards/audiattest/downloadabledocuments/au-c00240.pdf. (15.04.2018).
- https://kemaldoymus.files.wordpress.com. (13.06.2018)
There are 43 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | April 1, 2019 |
| Submission Date | July 30, 2018 |
| Published in Issue | Year 2019 Issue: 82 |