Murabaha Finansmanı Yönteminin Türkiye Muhasebe Standartları ve Faizsiz Finans Muhasebe Standartları Kapsamında Katılım Bankaları Açısından Muhasebeleştirilmesi: Karşılaştırmalı Bir Örnek Uygulama

Year 2021, Issue: 89, 1 - 26, 11.01.2021

Ayhan Yatbaz Özgür Çatıkkaş

https://doi.org/10.25095/mufad.851787

Cited By: 3

Abstract

Bu çalışmanın amacı faizsiz finansman yöntemlerinden biri olan murabaha finansman yöntemini ihtiyaca ve gerçeğe uygun sunum noktasında Kamu Gözetim Kurumu (KGK) tarafından yayınlanan Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) ve Faizsiz Finans Muhasebe Standartları (FFMS) açısından karşılaştırmak suretiyle farklılıkları ve sorunları ortaya koymak ve bu doğrultuda çözüm önerileri sunmaktır. Çalışmada, murabaha finansmanı yöntemiyle ilgili Türkiye Muhasebe Standartları ve Faizsiz Finans Muhasebe Standartları incelenmiş ve muhasebe ilkeleri ortaya konularak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından katılım bankaları için yayınlanan tek düzen hesap planı doğrultusunda muhasebeleştirilmesi sağlanmıştır. Çalışmanın sonucunda her iki düzenleme arasında özün önceliği ve hukuki öncelik noktasında farklılık olduğu ortaya konmuştur. Buna göre Faizsiz Finans Muhasebe Standartları bir işlemin hukuki yönünü öncelerken, Türkiye Muhasebe Standartları bir işlemin ekonomik özünü öncelemektedir. Bu durum murabaha konusu malların stok olarak izlenmesinde her iki standart arasında farklılık ortaya çıkarmaktadır. Buna bağlı olarak, murabaha finansmanının Faizsiz Finans Muhasebe Standartlarına göre muhasebeleştirilmesi durumunda, söz konusu hesap planında bazı güncellemeler yapılması gerekmektedir.

Keywords

Finansal Muhasebe, Türkiye Muhasebe Standartları, Faizsiz Finans Muhasebe Standartları, Murabaha Finansmanı, Katılım Bankaları

References

• AAOIFI (2015), Faizsiz Finans Standartları, Faizsiz Finans Standardı 8: Murabaha, Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) Yayınları, İstanbul.
• Antepli, Ali (2020). “TMS-23 Borçlanma Maliyetleri Standardı; Murabaha Sukuku’nun Muhasebeleştirilmesi” Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, Ocak 2020, ss.337-351.
• Aydoğmuş, Türkan (2019). “Murabaha işlemlerinin TFRS ve İslami finansal kuruluşlar muhasebe standartları kapsamında değerlendirilmesi: Albaraka Türk Örneği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ, 26.01.2007 tarihli ve 26415 Mükerrer sayılı Resmi Gazete.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme (BDDK), Bankaların Muhasebe Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar hakkında Yönetmelik, 01.11.2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmî Gazete.
• Cebeci, İsmail (2010). “Modern İslam İktisadı Literatüründe Murabaha Tartışmaları”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Marmara Üniversitesi.
• Çebi, Asım – Ünkaya, Gülümser (2018). “Finansman Modeli Olarak Murabaha Sukuk: Türkiye’deki Uygulaması Ve Muhasebeleştirilmesi”, İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi - İAÜD - ISSN: 1309-1352, Ekim 2018 Cilt 10 Sayı 4, ss.9-23.
• Endelekli, Fatma (2019). “Sukuk finansman modellerinden murabaha sukuk, Türkiye'de uygulaması ve muhasebeleştirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Marmara Üniversitesi.
• Htay, Sheila - Salman, Syed Ahmed (2014), Financial Accounting and Reporting For Islamic Banks, IBFIM, Kuala Lumpur.
• Ilter, Cenap - ElBarrad, Sherif (2012), “Murabaha-an Islamic Financial Tool and Chalanges vis a vis the International Accounting Standards”, SSRN: https://ssrn.com/abstract=2187200, pp.1-12.
• Kamu Gözetim Kurumu (KGK), FFMS 28 Murabaha ve Diğer Vadeli Satışlar Standardı, 21.05.2019 tarihli ve 30780 sayılı Resmi Gazete.
• Kamu Gözetim Kurumu (KGK), TFRS 9 Finansal Araçlar Standardı, 15.01.2019 tarihli ve 26335 mükerrer sayılı Resmi Gazete.
• Kamu Gözetim Kurumu (KGK), Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve, 27.10.2018 tarihli ve 30578 sayılı Resmi Gazete.
• Kamu Gözetim Kurumu (KGK), TMS 2: Stoklar Standardı, 24.05.2018 tarihli ve 30430 sayılı Resmi Gazete.
• Kuveyt Türk Katılım Bankası, 2017 Faaliyet Raporu, https://www.kuveytturk.com.tr/medium/document-file-1546.vsf (Erişim: 11.10.2020).
• Maliye Bakanlığı, 1 Seri Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği, 26.12.1992 tarihli ve 21447 mükerrer sayılı Resmî Gazete.
• Maurer, Bill (2010). “Form versus substance: AAOIFI projects and Islamic fundamentals in the case of sukuk”, Journal of Islamic Accounting and Business Research Vol. 1 No. 1, pp. 32-41.
• Özkan, Hamza (2012), “Katılım Bankacılığının Klasik Bankalarla Karşılaştırılması ve Muhasebe Uygulamaları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi.
• Rosman, Romzie vd. (2016), “Financial Reporting of Murabaha Contracts: IFRS or AAOIFI Accounting Standards?”, Middle East Insights, Islamic Finance Special, pp.1-14.
• Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği (II-14.1), 13.6.2013 tarihli ve 28676 sayılı Resmî Gazete.
• Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) İslam Ansiklopedisi (2016), https://islamansiklopedisi.org.tr/murabaha (Erişim: 11.10.2020).
• Yardımcıoğlu, Mahmut – Coşkun, Sedat – Kocamaz, Hilal (2012). “Özellikli Varlık Yatırımının Finansmanında Murabaha Kredisi (Üretim Desteği) Kullanımı ve Kar Payı Ödemelerinin TMS–23’e Göre Muhasebeleştirilmesi”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, Ocak 2012, ss.121–129.
• Zarfi, Adil (2019), “Murabahah Accounting for Participatory Banks in Morocco: Linking Bank Al Maghrib Accounting Scheme to AAOIFI Standard”, The Journal of Islamic Finance Accountancy (JOIFA), Cilt 3, Sayı 1/2019, pp.23-32.
• 5228 Sayılı Bazı Kanunlarda ve 178 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 31.07.2004 tarihli ve 25539 sayılı Resmi Gazete.
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, 1.11.2005 tarihli ve 25983 Mükerrer sayılı Resmi Gazete.