Türkiye'de Ticaret Kanunlarında Denetim Anlayışı Üzerine Bir İnceleme

Year 2013, Issue: 4 - Issue: 4, 152 - 167, 01.01.2013

Mahmut Özbirecikli

Abstract

Türkiye’de 2011 sonuna kadar üç ticaret kanunu yürürlükte olmuştur. İlk kanun
1850’de yürürlüğe giren Kanunname-i Ticaret, ikincisi Alman Ticaret Kanunu’ndan
alınan ve 1926’da yürürlüğe giren Türk Ticaret Kanunu’dur (TTK). Bu kanun 1957’de
yenilenmiştir. “Denetim” terimi 1926 ve 1957 yılında çıkarılan kanunlarda “Anonim
Şirketlerin Yönetimi” başlığı altında yer almıştır. Burada sözü edilen denetim anonim
şirketlerin iç denetimi ile ilgilidir. Dış denetim kavramı dördüncü, yani 2011 yılı sonunda
kabul edilen yeni TTK’da yer almıştır.
Bu çalışma, Türkiye’de 1850-2011 yılları arasında yürürlüğe giren TTK’larda
denetim yaklaşımında meydana gelen değişimi ve gelişimi incelemeyi amaçlamaktadır.
Bunun için dört ticaret kanunu denetimle ilgili yasa maddeleri açısından inceleme
konusu edilmektedir. Böylece söz konusu dört ticaret kanununda yer alan denetim
yaklaşımındaki değişimin ortaya konulması ve son TTK’nun küresel gerekliliklere ne
ölçüde cevap verdiğinin değerlendirilmesi mümkün olabilecektir. Çalışmada öncelikle
dört ticaret kanununda yer alan denetim kavramları açıklanmakta, daha sonra genel
bir değerlendirme yapılmaktadır.

Keywords

Türk Ticaret Kanunu, bağımsız denetim, ticaret kanunu.

An Investigation on Audit Concept in the Commerical Codes in Turkey

Abstract

In Turkey, three Commercial Codes were in effect from 1850 until the end
of 2011, respectively. The first commercial code (Kanunname-i Ticaret) was enacted
in 1850. The second Turkish Commercial Code (TCC) being taken from German
Commercial Code became effective in 1926. The second TCC was amended in 1957.
The term audit (murakaba) was included in the TCCs of 1926 and 1957 under the title
of “Administration of Joint Stock Companies”. The term audit mentioned in these TCCs
referred to internal audit activity being performed in joint stock companies. The term
external audit took place in the new, fourth, TCC passed in 2011.
This study aims to investigate the changing and expanding audit approach
in the Commercial Codes of Turkey from 1850 to 2011. To do this, four Commercial
Codes are investigated in respect to audit-related articles. Thus it can be possible
to see changes in four Commercial Codes from audit point of view and evaluate to
what extent the last TCC is in comply with recent global requirements. The study is
organised as follows. Firstly, four Commercial Codes in question are explained in
audit aspect, respectively. Then a general evaluation is made on ever-changing audit
concept in the Commercial Codes.

Keywords

Turkish Commercial Code, independent audit, commercial code.