TÜRK DÜŞÜNCESİNİN MUHAFAZAKÂR RUHU PEYAMİ SAFA: ROMAN KAHRAMANLARININ IŞIĞINDA BİR DEĞERLENDİRME

Year 2014, Volume: 10 Issue: 39, 129 - 149, 15.03.2014

Afra Dayı

Abstract

Peyami Safa, hem romancılığıyla hem de Türk muhafazakârlığına katkısıyla önemli bir isimdir. Sayıları oldukça fazla olan gazete ve dergi yazılarından ziyade romanları sayesinde döneminin düşünce dünyasının en etkili isimlerinden birisi olmuştur. Okuyucu kitlesine gazete ve dergiler vasıtasıyla ulaşabiliyor olduğu halde fikirlerini romanlarıyla aktarmayı da önemsemiştir. Roman, ona göre ilk amacı güzellik olmasına rağmen insanların manevi ve ahlaki ihtiyaçlarına cevap vererek faydalı da olan bir edebi türdür. Ayrıca romancının tıpkı bilim adamı gibi fakat kanun koymadan tespitler yapabileceğini düşünür. Diğer Türk muhafazakârlarında olduğu gibi Safa’da da roman, toplumu yönlendirmede önemli bir araçtır. Derinlemesine bir incelemeye ihtiyaç duyulmadan romanlarıyla düşünce yazıları arasındaki örtüşme fark edilir. Romanları işledikleri temalardan ziyade karakterlerin psikolojilerinin çözümlenmesindeki ustalıkla ön plana çıkmıştır. Bu çalışmada da Peyami Safa’nın altı romanındaki dört temel karakterin incelenmesiyle romanlarıyla düşünce yazıları arasındaki örtüşme gösterilmeye çalışılmıştır. Eserlerin seçiminde yazarın hayatının farklı dönemlerinde yazılmış olmasına dikkat edilmiştir. Böylece Peyami Safa’nın fikir hayatındaki süreklilik de vurgulanmıştır.

Keywords

Peyami Safa, Peyami Safa’nın Romanları, Muhafazakarlık

References

• AKTAŞLI, Hasan Ufuk (2011). ‚Türk Muhafazakarlığı ve Kemalizm: Diyalektik Bir İlişki‛. Doğu Batı Dergisi. Sayı: 58, s: 147-161.
• AYVAZOĞLU, Beşir (1998). ‚Peyami Hayatı Sanatı Felsefesi Dramı‛. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• AYVAZOĞLU, Beşir (2013). ‚Peyami Safa‛. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Muhafazakârlık. Cilt: 5, 9 Cilt, s: 220-229.
• BORA, Tanıl (1997). ‚Muhafazakârlığın Değişimi ve Türk Muhafazakarlığında Bazı Yol İzleri‛. Toplum ve Bilim Dergisi. Sayı: 74, s: 6-30.
• COŞAR, Simten (2006). ‚Peyami Safa’nın Romanlarında Kadın: Histeri ile İstihza Arasında‛. Pasaj Dergisi. Sayı:3, s: 21-35.
• ÇETİN, Halis (2004). ‚Muhafazakârlık: Kaosa Karşı Kozmos‛. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. Sayı:1, s: 87-119.
• ÇİĞDEM, Ahmet (1997). ‚Muhafazakârlık Üzerine‛. Toplum ve Bilim Dergisi. Sayı: 74, s: 32-51.
• ERDOĞAN, Mustafa (2004). ‚Muhafazakârlık: Ana Temalar‛. Liberal Düşünce Dergisi. Sayı: 34, s: 5-10.
• GÖZE, Ergun (1997). ‚Peyami Safa’nın Türk Düşüncesindeki Yeri‛. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• İREM, Nazım (1997). ‚Kemalizm ve Türk Gelenekçi Muhafazakârlığının Kökenleri‛. Toplum ve Bilim Dergisi. Sayı: 74, s: 52-101.
• İREM, Nazım (2006). ‚Muhafazakâr Edebi Tahayyülün Felsefi-siyasal İmaları‛. Pasaj Dergisi. Sayı:3, s: 9-20.
• KUDRET, Cevdet (1987). ‚Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman‛. Cilt:2, 3 Cilt 5. Baskı. İstanbul: İnkılap Kitapevi
• LEE, Nan A (1997). ‚Peyami Safa’nın Eserlerinde Doğu-Batı Meselesi‛. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• MORAN, Berna (1997). ‚Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış‛. Cilt:1, 3 Cilt, 6. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları
• ÖĞÜN, S. Seyfi (2004). ‚Muhafazakârlık Soruşturması‛. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. Sayı:1, s: 135-141.
• ÖĞÜN, S. Seyfi (2013). ‚Türk Muhafazakârlığının Kültürel Politik Kökleri‛. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Muhafazakârlık. Cilt: 5, 9 Cilt, s: 539-582.
• SAFA, Peyami (1991). ‚Şimşek‛. 9. Baskı. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• SAFA, Peyami (1995). ‚Sözde Kızlar‛. 20. Baskı. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• SAFA, Peyami (1995a). ‚Fatih-Harbiye‛. 16. Baskı. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• SAFA, Peyami (1995b). ‚Biz İnsanlar‛. 10. Baskı. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• SAFA, Peyami (1996). ‚Mahşer‛. 11. Baskı. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• SAFA, Peyami (1997). ‚Yalnızız‛. 13. Baskı. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• SAFA, Peyami (2012). ‚Objektif: 2 Sanat Edebiyat Tenkit‛. 7. Basım. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• SAFA, Peyami (2012a). ‚Objektif: 8 20. Asır Avrupa ve Biz‛. 5. Basım. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• SAFA, Peyami (2012b). ‚Objektif: 5 Kadın Aşk Aile‛. 8. Basım. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• SAFA, Peyami (2013). ‚Objektif: 4 Din İnkılap İrtica‛. 7. Basım. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• SAFA, Peyami (2013a). ‚Türk İnkılabına Bakışlar‛. 9. Basım. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• TUNÇ, Prof. Mustafa Şekip (2013). ‚Peyami Safa ve Türk İnkılabına Bakışlar‛. ‚Türk İnkılabına Bakışlar‛ içinde. 9. Basım. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• TÜRKEŞ, A. Ömer (2013).‛Muhafazakâr Romanlarda Muhafaza Edilen Neydi?‛. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Muhafazakârlık. Cilt: 5, 9 Cilt, s: 590-603.
• YILDIRMAZ, Sinan (2006). ‚Türk Muhafazakârlığında Doğu ve Batı Mitoslarının Çatışma Alanı: Fatih-Harbiye‛. Pasaj Dergisi. Sayı:3, s: 37-54.
• YILDIZ, Aytaç (2011). ‚Kuruluş Sürecinde Cumhuriyet Muhafazakarlığı: Peyami Safa’nın Kemalizm Yorumu‛. Doğu Batı Dergisi. Sayı: 58, s: 191-212.