TARİH ve TARİHÇİLİĞİMİZ ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER

Yıl 2006, Cilt: 2 Sayı: 7, 67 - 75, 15.12.2006

Mehmet Öz

Öz

Toplumların karmaşık ve açıklamakta zorlandıkları değişim ve bunalım dönemlerinde tarihe başvurmaları olağandır. Günümüzde de, "tarihin sonu"nun ilan edilmesinden başlayarak dünyanın ve İnsanlığın yeni karşı karşıya olduğu derin ve kapsamlı değişim sürecini anlamlandırmak için sıkça tarihe ve tarihî birikimlerin sonucu oluşan kültürlere atıfta bulunulmaktadır. Her ne kadar günümüze ait olgular olarak görünseler de, küreselleşme ve bölgeselleşme süreçleri, dünya hâkimiyeti mücadeleleri, toplumlar arasındaki refah ve gelişmişlik farklarının kökenleri, -sanal veya gerçek- medeniyetler çatışması vb. bir dizi mesele tarihî analize başvurulmadan anlaşılamaz.
Peki, o halde tarih bize bu mânâda nasıl yol gösterebilir veya yardımcı olur? Bir başka ifadeyle tarihin "faydası" var mıdır, varsa nedir? Bu gibi soruların kestirme ve kolay cevapları olduğu gibi karmaşık ve zor cevapları da vardır. Tarihteki hadise ve olgularla görünüşteki benzerliklerden yola çıkarak "tekerrür" ler üzerinden tarihi yorumlamak, özellikle siyasî-ideolojik yaklaşımları ağır basanlar için çoğunlukla tercih edilir. Pozitivist eğilimli ve objektiflik peşinde koşan akademik tarihçiler için ise tekil ve özgül olanla ilgilenmek daha cazip olduğu gibi doğru olan tavırdır da aslında... Bu iki uç arasında çeşitli eğilimler kendini gösterir.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Anales Ekolü, Resmi Tarih, Modern Tarihçilik, Milliyetçi Tarih Anlayışı

Kaynakça

• RJ. Evans, Tarihin Savunusu, çev. U. Kocabaşoğlu, Ankara 1999
• Tarih ve Milliyetçilik-1. Ulusal Tarih Kongresi, Bildiriler, 30 Nisan-2 Mayıs 1997, Mersin Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, yayın yeri ve tarihi yok, ss. 121-138.
• "Tarih Çalışmaları", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi", c. IX
• Osman Turan'ın Eserinde Tarih ve Tarihçi İlişkileri, haz. B. Yediyıldız-F. Unan-Y. Hacaloğhı, Ankara 1998
• S. Faroqhi, "Krizler ve Değişim 1590-1699", Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, ed. H.İnalcık-D. Qualaert, çev. A.Berktay vd. İstanbul, 2004