DEVRİM KURAMLARI - I

Yıl 2006, Cilt: 2 Sayı: 7, 237 - 267, 15.12.2006

Celalettin Güngör

Öz

Devrimler, başka sosyal çatışma biçimlerinin aksine, özellikle modern bir olgudur. Eski imparatorluklardaki hanedanların yükselişi ve düşüşü, Yunan kent devletlerindeki
yönetim biçimlerinin birbirlerine dönüşümü, birer (sosyal) devrim örnekleri değil, siyasî şiddet örnekleriydi. Eski büyük uygarlıklar, isyanları, ayaklanmaları ve hanedan değişikliklerini tecrübe etmiştir. Fakat bunlar, modern devrimlerle benzerlikte çok az şeyi paylaşırlar. Ulus-devletlerin doğuşu öncesinde köklü dönüştürücü süreçler veya moral bir ideal olarak nitelenen toplumsal devrimlerin meydana gelmesi mümkün değildi. Modern çağa kadar, toplumların dokusunu kökten değiştirerek, bir toplumu yeniden yaratacak bir kurum mevcut değildi. Ancak ulus-devlet gerçeği bunu değiştirmişti. İlk kez Fransız Devrimi ile bu ölçekteki bir dönüşüm düşüncesi, artık tasarlanabilir bir program olmuştu. Nitekim devrim kavramının modern anlamı ile kullanıma yerleşmesi ancak 1789 Fransız Devrimi sonrasındadır. Devrimleri açıklamak için kullanılan başlıca devrim kuramları olarak, doğal devrim tarihi kuramı, Marksist kuram, sistem kuramı, modernleşme kuramı, oyuncu merkezli kuramlar ve yapısal kuram seçilerek,
eleştirel bir yaklaşımla değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Devrim, ulus-devlet, modernleşme, eski rejim, sınıf, şiddet, laik

Kaynakça

• AKIN, Erkan, Bilim ve Siyasal Sistem, Gazi Büro Kitabevi, Ankara, 1997.
• ARENDT, Hannah, On Revolution, The Viking Press, New York, 1968.
• BRINTON, Crane, The Anatomy of Revolution, Vintage Books, New York, 1965.
• CALVERT, Peter, Revolution, Praeger Publishers, Inc., London, 1970.
• DAVIES, C. James, "Toward A Theory of Revolution", The Sociology of Revolution, Ed. Ronald Ye-Lin Cheng, Chicago, 1973.
• DECOUFLE, Andre-Clement, Devrimler Sosyolojisi, Çev. Mehmet Aközer, İletişim Yayınları, İstanbul, 1991.
• DEFRONZO, James, Revolutions and Revolutionary Movements, Westview Press, Colorado, 1996.
• DUNN, John, Modern Revolutions, Cambridge University Press, Cambridge, 1989.
• EMERSON, Rupert, From Empire To Nation, Harvard University Press, Cambridge, I960.
• FREUD, Sigmund, Group Psychology and The Analysis of The Ego, Translated by James Strachery, Bantam Books, New York, 1960.
• GOLDSTONE, Jack A., Revolutions, Harcourt Brace College Publishers, Orlando, 1994.
• GOODWIN, Jeff, "State-Centered Approaches to Social Revolutions", Theorizing Revolutions, Ed. John Foran, Routledge, London, 1997.
• GREENE, Thomas H., Comparative Revolutionary Movements, Prentice Hall, New Jersey, 1990.
• GURR, Ted Robert, Why Men Rebel, Princeton University Press, New Jersey, 1971.
• HOBSBAWN, Eric J., Nations and Nationalism since 1780, Cambridge University Press, Cambridge,1990.
• HUNTINGTON, Samuel P., Political Order in Changing Societies, Yale University Press, New Haven,1968.
• JOHNSON, Chalmers, Revolutionary Change, Stanford University Press, Stanford, 1982.
• KIMMEL, Michael S., Revolution, A Sociological Interpretation, Polity Press, Cornwall, 1990.
• LENIN, V. I., Devlet ve İhtilal, Çev. Kenan Somer, Bilim ve Sosyalizm Yayınları, Ankara, 2003.
• MCLELLAN, David, İdeoloji, Çev. Barış Yıldırım, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2005.
• MELLOR, Ronald (Ed.), The Historians of Ancient Rome, Routledge, New York, 1998.
• ÖZBUDUN, Ergun, Siyasal Partiler, A.Ü Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1977.
• SKOCPOL, Theda, Devletler ve Toplumsal Devrimler, Çev. S. E. Türközü, İmge Kitabevi, Ankara, 2004.
• TILLY, Charles, From Mobilization To Revolution, Random House, New York, 1978.
• TILLY, Charles, Avrupa'da Devrimler 1492-1992, Çev. Özden Arıkan, Medya Ofset, (t.y.). TOCQUEVILLE, Alexis de, L'Ancien Régime et la Révolution, Michel Lévy Freres, Paris, 1866.
• TRASK, Scott, "Fransız Devrimi'nin Gerçek Sebebi Neydi?", Çev. Bilal Canatan, Liberal Düşünce, Cilt 10, Sayı 37, 2005.
• TROTSKY, Leon, History of the Russian Revolution, Vol. II, Translated by Max Eastman, London, 1933.
• WICKHAM, Timothy P., "Structural Theories of Revolution", Theorizing Revolutions, Ed. John Foran, Routledge, London, 1997.
• WOLFENSTEIN, E. Victor, The Revolutionary Personality: Lenin, Trotsky, Gandhi, Princeton University Press, New Jersey, 1967.