POLİTİK HUKUKBİLİM ÇERÇEVESİNDE DİJİTAL ANAYASACILIK

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 67 - Dijital Çağda Siyaset, 238 - 264, 16.12.2024

Cemil Caca Arslan

Öz

Makale, dijital devrimin siyasal alana etkisini anayasacılık perspektifinde tartışmayı hedeflemektedir.
Bu doğrultuda hukukun, insan davranışının siyasi yönünden türediğini kabul eden politik
hukukbilim anlayışına başvurulacaktır. Dijital devrimle birlikte gerçekliğin aşındığını ve bunun neticesinde
insan davranışının da soyut dijital zeminde kendini daha çok göstermeye başladığını kabul
eden makale, hukuk düzeninin de değişeceğini ileri sürmektedir. Geleneksel liberal anayasacılığın
inşa ettiği paradigmanın çözülmesi güç çelişkiler yaşadığı kabul edilmektedir. Dijital meydan okumalar
neticesinde geleneksel liberal anayasacılığın kabul ettiği birey-devlet dikotomisinin geçerliliğini
yitirdiği savunulmaktadır. Tekno-sermaye grupları çevrim içi platformları kontrol ederken aynı
zamanda dijital uzayın eşik bekçisi olarak faaliyet göstermektedir. Yeni iktidar odağı olarak ortaya
çıkan tekno-sermaye grupları, bireyin temel hak ve hürriyetlerini tehdit etmektedir. Çevrim içi
platformlar, bu süreçte rıza üretim mekanizması rolünü oynamaktadırlar. Varılan noktada insanın
siyasal davranışının değişimi ile tekno-sermaye grupları arasında bir ilişki gözlemlenmektedir. Bu
durum, bireyin siyasal bir özne olarak vatandaştan ticari bir nesne olarak tüketiciye dönüşmesi
sürecine tekabül etmektedir. Dijital anayasacılık, geleneksel liberal anayasacılığın çelişkilere
düştüğü noktada tekno-sermaye gruplarının temsil ettiği yatay tehdidin anayasa hukuku perspektifiyle
çözülerek birey temel hak ve hürriyetlerinin güvence altına alınmasına yönelik bir imkândır.
Makale, söz konusu imkânın incelenerek kavrama özgün bir yaklaşım sunmayı amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Dijital Anayasacılık, Anayasacılık, Temel Hak ve Hürriyetler, Devlet, Demokrasi

Kaynakça

• Atar, Y. (2019). Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Seçkin Kitapevi.
• Aydoğdu, Y. (2023). Hukuk Devletinin Dijital Çağdaki Görünümü: Riskler, Önlemler ve Bir Öneri Olarak Robot Yargıçlar. Ankara: Seçkin Kitapevi.
• Celeste, E. (2018). Digital Constitutionalism: Mapping the Constitutional Response to Digital Technology’s Response, HIIG Discussion Paper Series, 2018 (2).
• Celeste, E. (2019). Digital Constitutionalism: A New Systematic Theorisation, International Review of Law, Computers and Technology, 33:1, 2019, 76-99.
• Celeste, E. (2020). Constitutionalism in Digital Age, HIIG Discussion Paper Series, 2020. Celeste, E. (2022). The Constitutionalisation of Digital Ecosystem: Lessons from International Law. Nomos e-Library, 47-73, DOI: 10.5771/9783748931638-47.
• Costello, R. (2023). Faux Ami? Interrogating the Normative Coherence of ‘Digital Constitutionalism’, Global Constitutionalism, 12:2, 2023, 326-349.
• Çatlı, M. (2021a). Dijital Devlet Teorisi. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Çatlı, M. (2021b). Analogdan Dijitale: Demokratik Toplum Düzeni. İstanbul: Onikilevha Yayıncılık.
• De Gregorio, G. (2021). The Rise of Digital Constitutionalism in European Union. International Journal of Constitutional Law, 19:1, 2021, 41-70.
• De Gregorio, G. (2022). Digital Constitutionalism in Europe Reframing Rights and Powers in Algorithmic Society, Cambridge: Cambridge University Press.
• Dülger, D. (2024). Bilişim Teknolojilerindeki Gelişmelerin Anayasal Fonksiyonlar Üzerindeki Dönüştürücü Etkisi. İstanbul: Onikilevha Yayıncılık.
• Gill, L., Redeker, D., Gasser, U. (2015). Towards Digital Constitutionalism? Mapping Attempts to Craft an Internet Bill of Rights. Berkman Klein Center for Internet and Society, Araştırma Yayını, 2015-15.
• Golia, A. Jr. (2023). Critique of Digital Constitutionalism: Deconstruction and Reconstruction from a Societal Perspective. Global Constitutionalism, 1-31, DOI: 10.1017/ S2045381723000126.
• Gözler, K. (2018). Türk Anayasa Hukuku. Bursa: Ekim Basın Yayın Dağıtım.
• Gurumurthy, A., Chami, N. (2021). Towards a Global Digital Constitutionalism: A Radical New Agenda for UN75. Development, 64, 2021, 29-38.
• Jellinek, G. (1929). Allgemeine Staatshlehre. Berlin: Verlag von Julius Springer.
• Loughlin, M. (2022). Politik Hukukbilim Bodin’den Modern Sonrasına. Çev. Kıvılcım Turanlı. Ankara: Fol Yayınları.
• Özbudun, E. (2019). Anayasalcılık ve Demokrasi. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Pereira, J. R. G., Keller, C. I. (2022). Digital Constitutionalism: Contradictions of a Loose Concept. Revista Direito e Praxis, 13:4, 2022, 2648-2686.
• Pollicino, O., Paolucci, F. (2022). Digital Constitutionalism to the Test of the Smart Identity. Journal of E-Learning and Knowledge Society, 18:3, 2022, 8-21.
• Puukko, O. (2023). Productive Power in Digital Constitutionalism: Analyzing Civil Society Actors’ Definition of Digital Rights. International Journal of Communication, 17, 2023, 6655-6674.
• Redeker, D. (2019), Towards a European Constitution for Internet? Comparative Institutionalization and Mobilization in European and Transnational Digital Constiutionalisation, https://www.giga-net.org/, (e.t. 08.09.2024).
• Suzor, N. (2018). Digital Constitutionalism: Using the Rule of Law to Evaluate the Legitimacy of Governance by Platforms. Social Media + Society, 1-11, DOI: 10.1177/2056305118787812
• Tanilli, S. (1993). Devlet ve Demokrasi Anayasa Hukukuna Giriş. İstanbul: Cem Yayınları. Uşaklıoğlu, A. Y. (2022). Dijital Hukuk. Ankara: Seçkin Kitapevi.
• Wimmer, M., Moraes, T. G. (2022), Quantum Computing, Digital Constitutionalism, and the Right to Encyrption: Perspectives from Brazil. Digital Society, 1:12, DOI: 10.1007/s44206- 022-00012-4.