Ayrılık Trajedisi ve İbnü’r-Rûmî’nin Şiirsel Kişiliğine Etkisi: Psikolojik Bir Okuma

Year 2024, , 111 - 126, 25.10.2024

Halid Halid

https://doi.org/10.19059/mukaddime.1507397

Abstract

İbnü’r-Rûmî Ebü’l-Hasan Ali b. Abbas b. Cüreyc, Abbâsî döneminin önde gelen şairlerinden biridir. Keskin bir zeka ile derin ve düzenli bir düşünce yapısına sahip olmakla tanınmaktadır. Şiirleri, kelimelerin inceliği, kolay anlaşılır olması, tatlılığı, anlamların yüceliği ve hayal gücünün genişliği ile bilinmektedir. O, Arap şiirinin bilinen hemen hemen tüm konularında yazan müvelled şairlerden biridir. Araştırmamız, ayrılık trajedisini ve bunun İbnü’r-Rumi’nin şiirsel kişiliği üzerindeki etkisini ele almaktadır. Zira şair ile bu trajedi arasında kuvvetli bir ilişki olduğunu bilmekteyiz. İbnü’r-Rûmî, annesi, babası, kardeşi ve teyzesi dahil olmak üzere tüm aile üyelerini kaybetmiştir. Daha sonra evlenerek bir aile kurmak istemiş ve üç çocuğu olmuştur. Ortancaları Muhammed, en küçükleri Hibetullah olup büyüklerinin adı ise zikredilmemiştir. Hayatı kuraklıktan sonra yeşermiş, umutsuzluktan sonra umut güneşi doğmuştur. Ancak onlarla gözleri aydınlanacakken, ölüm onları birer birer almaya başlamış, sonunda çocuklarının annelerini de kaybetmiştir. Bu kayıpların, İbnü’r-Rumi’nin psikolojik ve şiirsel kişiliği üzerinde derin bir etkisi olmuştur. Bu araştırmanın önemi, huzursuz ve istikrarsız bir karakteri ele alıyor olmasından kaynaklanmaktadır. İbnü’r-Rûmî kadar kayıp ve ayrılık acısı yaşamış bir karakter yoktur. Bu ayrılık, İbnü’r-Rûmî’nin şair kişiliğini şekillendirmiştir çünkü bu durum onun psikolojik yaşamı üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Bu çalışmada, ayrılığın anlamlarının İbnü’r-Rûmî’nin hem kişisel hem de şairane kimliğinin oluşumuna nasıl katkıda bulunduğunu inceleyeceğiz. Araştırma, İbnü’r-Rûmî’nin hayatını ve kişisel özelliklerini içeren bir girişle başlamaktadır. Daha sonra, ayrılık şiirleri ve ayrılığın onun şair ve psikolojik kişiliğinin oluşumuna etkileri ele alınmaktadır. Araştırmada, bu anlamları ortaya çıkarmak için ayrılık şiirlerini incelenerek betimsel yöntem ve analiz teknikleri kullanılmıştır. Ayrıca, metinde ortaya çıkan psikolojik yapıyı analiz etmek ve psikolojik olarak incelemek için psikolojik yöntemden de yararlanılmıştır.

Keywords

Arap Edebiyatı, Abbasî Dönemi, İbnü’r-Rûmî, Şiir, Trajedi, Ayrılık

Thanks

Teşekkür

The Tragedy of Separation and Its Impact on Ibn al-Rumi’s Poetic Identitiy: A Psychological Reading

Abstract

Ibn al-Rumi, Abu al-Hasan Ali ibn Abbas ibn Jurayj, is one of the prominent poets of the Abbasid period. He is known for his sharp intellect and profound, systematic way of thinking. His poetry is renowned for its elegance, clarity, sweetness, lofty meanings, and expansive imagination. He is one of the muvallad (Neo-Classical Arabic Poets) poets who wrote on almost all known subjects of Arabic poetry. Our research addresses the tragedy of separation and its impact on Ibn al-Rumi’s poetic identitiy, as we know that there was a fierce struggle between the poet and this tragedy. Ibn al-Rumi lost all his family members, including his mother, father, brother, and aunt. Later, he married and sought to build a family, having three children: the middle one named Muhammad, the youngest named Hibatullah, while the eldest’s name is not mentioned. His life blossomed after a period of barrenness, and the sun of hope rose after despair. However, just as his eyes began to brighten with them, death started taking them one by one, eventually taking their mother as well. These losses had a profound impact on Ibn al-Rumi’s psychological and poetic persona. The significance of this research lies in its focus on a restless and unstable character. No character has experienced the pain of separation as intensely as Ibn al-Rumi. This separation has shaped his poetic identity, leaving profound impacts on his psychological life. In this study, we will examine how the meanings of separation have contributed to the formation of both Ibn al-Rumi’s personal and poetic identities. The research begins with an introduction that includes Ibn al-Rumi’s life and personal characteristics. It then addresses his separation poems and the effects of separation on the formation of his poetic and psychological persona. In the study, descriptive methods and analysis techniques were used to uncover these meanings by examining his separation poems. Additionally, the psychological method was employed to analyze and explore the psychological structure that emerges in the text.

Keywords

Arabic Literature, Abbasid Period, Ibn al-Rumi, Poetry, Tragedy, Separation

رزيّة الفراق وتأثيرها في شخصيّة ابن الروميّ الشعريّة قراءة سايكولوجية

Abstract

ابن الرّومي أبو الحسن علي بن العباس بن جريج، من الشعراء العبّاسيين البارزينَ، عُرفَ بقريحةٍ وقّادةٍ وفكرٍ دقيقٍ منظّمٍ عميقٍ، وعُرفَ شعرُهُ برقّةِ الألفاظِ وسهولتِها وعذوبتها وجلالِ المعاني والتحليقِ بالخيالِ، وهو من الشعراء المولّدينَ الذينَ كتبوا في معظم أغراض الشعر العربي المعروفةِ. يتناولُ بحثنا رزيّةَ الفراقِ وتأثيرها في شخصية ابن الرومي الشعريّةِ؛ لِما علمنا من صراعٍ مريرٍ بينَ الشّاعرِ وهذه الرزيّةِ، فقد فارقَ ابن الرومي أفرادَ أسرتِهِ كلّهم؛ إذ فقد أمّهُ وأباهُ وأخاه وخالتَهُ، ثمّ أرادَ أنْ يبني أسرةً بالزواجِ فرُزقَ بأبناءٍ ثلاثة، أوسطهم محمّد، وأصغرهم هبةُ الله، أمّا أكبرهم فلم يُذكرْ اسمُهُ، فأورقتْ حياتُهُ مِنْ بَعدِ يباسٍ، وأشرقتْ شمسُ الأملِ مِنْ بعدِ يأسٍ، وما كادَ يفرحُ بهم على ناظريه حتّى بدأ المنونُ يخطَفهم واحدًا تلوَ الآخَرِ، ثمّ خطفَ أمّهم، فكانَ لهذا الفَقْدِ تأثيرٌ بالغٌ في شخصيّةِ ابن الرومي النفسيّة والشعريّة. تأتي أهمّيّة هذا البحث من تناولِهِ شخصيّةً مثيرةً مُضطربةً لم تستقرّ على حالٍ، ولم تعانِ شخصيّةٌ من الفقد والفراق مثل ابن الرّومي، وهذا الفراق صقلَ شخصيته الشعريّة لما كانَ له من آثار على حياته النفسيّة التي سنأتي إلى معاني الفراق التي أسهمت في تكوين هاتين الشخصيّتينِ. بدأ البحث بمقدّمة حوت حياة ابن الرومي وصفاته الشخصية، ثمّ تناول شعره في الفراق ومعاني الفراق وتأثيرها في تكوين شخصيته الشعريّة والنفسيّة، ثم خُتم بخاتمةٍ حوتْ أهمّ النقاط والنتائج، وقد اعتمد البحث المنهج الوصفيّ بآليات التحليل للكشف عن تلك المعاني، وذلك باستقراء شعر الفراق لدى الشاعر، إضافة إلى المنهج النفسي لتحليل البنية النفسيّة التي تتجلّى في النصّ، ودراستها سايكولوجيا.

Keywords

الأدب العربي, العصر العباسي, ابن الرومي, الشعر, رزية, الفراق

References

• Ahmed Umer, Edebu’r-rihlât ve’l-esfâr dirâse mukârane beyne’l-mukârebeti’l-Endelûsiyye ve tecribet’s-Sibâî , Ankara: Sonçağ Yayınları, 2023.
• Ahmed Umer, “el-İcrââtü’l-üslûbiyye li şiriyyeti’l-inzivâ inde’s-Sümeysir”, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/1 (Haziran 2021), 34-53.
• El-Beyhakî, el-Mehâsin ve’l-mesâvî, thk. Muhammed Süveyd, Beyrut: 1995.
• Rhuvon Guest, İbnu’r-Rûmî hayâtuhû ve Şi‘ruhû, trc. Hüseyn Nassâr, Kahire: el-Merkezu’l-kavmî li’t-terceme 2011.