Endülüs Emevî Devleti'nde Şehir İdaresi: İşbîliye (Sevilla) Örneği

Year 2019, , 486 - 503, 28.11.2019

Cumhur Ersin Adıgüzel

https://doi.org/10.19059/mukaddime.555220

Cited By: 3

Abstract

Emevî idaresine muhalif olarak ortaya çıkan Abbâsî hareketinin başarıya
ulaştığı II/VIII. yüzyıl ortalarında Emevî hanedanına mensup çok sayıda kişi
Abbâsîlerce takip edilip ortadan kaldırılmıştır. Bu takibattan kurtulmayı
başaran Abdurrahman b. Muaviye’nin İber Yarımadasına geçip burada kendi
hâkimiyetini tesis edişiyle birlikte Doğu’da ortadan kalkan Emevî idaresi
Endülüs’te ihyâ edilmiştir. Bu hadise siyasî açıdan Endülüs için yeni bir
dönemin başlangıcı olsa da, devlet ve şehir idaresiyle ilgili İslam dünyasının
yerleşik müesseselerinin hemen hemen bir değişiklik olmaksızın Endülüs’te
tatbikine devam edilmiştir. Bu çalışmada, Endülüs’te şehir idaresinin ne şekilde
yürütüldüğü meselesi İşbîliye örneğinde ve Endülüs Emevî Devleti’nin siyasî
tarihiyle ilişkisi bağlamında ele alınacaktır.

Keywords

Endülüs, şehir, idare

References

• Kaynakça
• Acién Almansa, E.-Manzano Moreno, E. (2009). Organización social y administración política en Al-Ándalus bajo el emirato, Territorio, Sociedad y Poder Anejo No.2, s. 331-348.
• Avcı, C. (2009). Sugūr, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 37, s. 473-474.
• Atar, F. (1979). İslam Adliye Teşkilatı: Ortaya Çıkışı ve İşleyişi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Atar, F. (2001). Kadı, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 24, s . 66-69.
• Benabûd, M. (1983). et-Târîhu’s-siyâsî ve’l-ictimâ‘î li’İşbîliye fî ahdi düveli’t-tavâif, Tıtvân: Matâbiu’ş-Şuyûh.
• el-Cersîfî, Ömer b. Osman (1955). er-Risâle (Thk. E. Lévi Provençal), Selâsu resâil Endelüsiyye fî âdâbi’l-hisbe ve’l-muhtesib içinde (s. 118-130). Kahire: Institut Français d’Archeologie Orientale.
• Chejne, Anwar G. (1974). Muslim Spain: Its History and Culture, Minneapolis: The University of Minnesota.
• Çavuşoğlu, A. H. (2006). el-Müdevvenetü’l-kübrâ, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 31, s. 470-473.
• ed-Dûrî, A. (1995). Emîr, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 11, s. 121-123.
• Hizmetli, M. (2002). Endülüs’te Hisbe Teşkilatı, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Huşenî, Ebû Abdullah Muhammed b. Hâris (1989). Kudâtu Kurtuba (Thk. İbrahim el-Ebyârî), Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrî.
• Hüseyin, H.A.M. (1987). et-Târîhu’s-siyâsî li-medîneti İşbîliye fi’l-asri’l-Ümevî, İskenderiye: Müessesetü Şebâbi’l-Câmi‘a.
• Imamuddin, S. M. (1981). Muslim Spain 711-1492 A. D. :A Sociological Study, Leiden: E. J. Brill.
• İmamuddin, S. M. (1990). Endülüs Siyasi Tarihi (Çev. Yusuf Yazar), Ankara: Rehber Yayıncılık.
• İbn Abdûn (1955). Risâletü İbn Abdûn fi’l-kazâ ve’l-hisbe (Thk. E. Lévi Provençal), Selâsu resâil Endelüsiyye fî âdâbi’l-hisbe ve’l-muhtesib içinde (s. 3-65). Kahire: Institut Français d’Archeologie Orientale.
• İbn Beşküvâl, Ebü’l-Kâsım Halef b. Abdülmelik (1989). es-Sıla I-III (Thk. İbrahim el-Ebyârî), Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrî.
• İbn İzârî, Ebû Abdullah Muhammed el-Merrakuşî (1951), el-Beyânu’l-muğrib fî ahbâri’l-Endelüs ve’l-Mağrib I-III (Thk. E. L. Provençal-Georges Seraphin Colin), Leiden: E. J. Brill.
• İbnü’l-Faradî, Ebü’l-Velîd Abdullah b. Muhammed (1984). Târîhu ulemâi’l-Endelüs I-II (Thk. İbrahim el-Ebyârî), Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrî.
• Kallek, C. (1998). Hisbe. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 18, s. 133-143.
• Kılıç, M. (1995). Endülüs Emevi Devletinde Yargı, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kontbay, H. (2009). Endülüs’te Şurût (Belgeleme) İlmi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Makkarî, Ebü’l-Hasan Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed (1968), Nefhu’t-tîb min gusni’l-Endelüsi’r-ratîb ve zikru vezîrihâ Lisâniddîn İbni’l-Hatîb I-VIII (Thk. İhsan Abbas), Beyrut: Dâru Sadr.
• Marin, Manuela (2009). İslâm’da Şûrâ ve Endülüs Uygulaması (Çev. Mustafa Can), Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 20, s. 145-169.
• Mûnis, H. (1985). Fecru’l-Endelüs, Cidde: Dâru’s-Suûdiyye.
• Nübâhî, Ebü’l-Hasan Ali b. Abdullah (1995). Târîhu kudâti Kurtuba, (Thk. Meryem Kâsım Tavil), Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Özdemir, M. (1995). Endülüs. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 11, s. 211-225.
• Özdemir, M. (1997). Endülüs Müslümanları: Medeniyet Tarihi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özen, Ş. (2001). Kâdılkudât, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 24, s. 77-82.
• Provençal, E. L. (1979). Mozaraplar. MEB İslam Ansiklopedisi, C. 8, s. 431-432.
• es-Sakatî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ebû Muhammed (1931), Un manuel hispanique de Hisba (Thk. G. S. Colin, E. L. Provençal), Paris: Librairie Ernest Leroux.
• Şahin, M. (2010), Endülüs Emevi Devletinde Müşavirler Meclisinin Ortaya Çıkışı ve Meclis Üyelerinin Hayatı ve Görüşleri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Taneri, A. (1996). “Hâcib”. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 14, s. 508-511.
• Zetterstéen, K. V. (1964). Şurta, MEB İslam Ansiklopedisi, C. 9, s. 585.
• Zübeydî, Ebû Bekr Muhammed b. Hasan (1984). Tabakātü’n-nahviyyîn ve’l-luğaviyyîn (Thk. Muhammed Ebu’l-Fazl), Beyrut: Dâru’l-Maârif.