OSMANLI RESİM SANATINDA CEHENNEM TASVİRLERİ

Year 2011, Volume: 4 Issue: 4, 175 - 195, 01.04.2011

Necla Kaplan

Abstract

Araştırmasını yaptığımız Osmanlı resim sanatında cehennem tasvirlerinde, kullanılan üslûp 16. yüzyıl sonu ile 17. yüzyıl başında gördüğümüz üslup özelliğini, Nakkaş Hasan’ın üslûbunu yansıtmaktadır. Metne bağlı olarak yapılan bu tasvirler, Osmanlı toplumunun Cehennem ile ilgili düşüncelerini betimlemektedir. Azrail figürü, ateş, Cehennem azabı, Cehennem ortamı toplumun bu kavramlarla ilgili tasavvurlarını yansıtmaktadır. Özellikle, Cifrû’l- Cami (TSMK, B.373; İÜK, TY. 6624; CBL, 444), Ahvâl-i Kıyâmet ( SK. Hafıd Efendi 139, BSB Ms. Or. Oct.1596), Fâlnâme (TSMK H. 1703) gibi yazmalarda, gelecekten haber veren olaylar, Kıyâmet, Kıyâmet alâmetleri, Cennet ve Cehennem tasvirlerine yer verilmiştir.

Keywords

-

OSMANLI RESİM SANATINDA CEHENNEM TASVİRLERİ

Abstract

Kişilerin; öldükten sonra ya da “kıyamet” denilen dünyanın
sonunda, ikinci hayat da denilen zamanda, dirilecekleri ve
yaşarken yaptıklarının hesabını verecekleri inancı, çoğu
dinlerde vardır. İslam dinine göre, tüm insanlar Allah’ın
huzurunda hazır bulunacaklar ve sorgulanacaklardır.
Sorgulanan ölülerin, iyilik yapanların cennete kötülük
yapanların cehenneme gideceği ve burada ikinci bir hayat
yaşayacakları belirtilmektedir. Bu konu edebi metinlerle de ele
alınırken aynı zamanda insanların zihninde tasavvur ettikleri
şekliyle tasvir edilmiştir. Osmanlı resim sanatında da bu
örnekleri görmekteyiz. Özellikle, Cifrû’l- Cami (TSMK, B.373;
İÜK, TY. 6624; CBL, 444), Ahvâl-i Kıyâmet (SK. Hafıd Efendi
139, BSB Ms. Or. Oct.1596), Fâlnâme (TSMK H. 1703) gibi
yazmalarda, gelecekten haber veren olaylar, Kıyâmet, Kıyâmet
alâmetleri, Cennet ve Cehennem tasvirlerine yer verilmiştir.
Araştırmasını yaptığımız Osmanlı resim sanatında cehennem
tasvirlerinde, kullanılan üslûp 16. yüzyıl sonu ile 17. yüzyıl
başında gördüğümüz üslup özelliğini, Nakkaş Hasan’ın
üslûbunu yansıtmaktadır. Metne bağlı olarak yapılan bu
tasvirler, Osmanlı toplumunun Cehennem ile ilgili
düşüncelerini betimlemektedir. Azrail figürü, ateş, Cehennem azabı, Cehennem ortamı toplumun bu kavramlarla ilgili
tasavvurlarını yansıtmaktadır.

Keywords

Osmanlı resim sanatı, Cehennem, Cehennem tasviri, Kıyamet

References

• And M. (2010).Minyatürlerle Osmanlı- İslâm Mitologyası, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• And M. (2002).Osmanlı Tasvir Sanatları:1 Minyatür, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Bağcı S. vd, (2006).Osmanlı Resim Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Can Y.; Gün R. (2006), Ana Hatlarıyla Türk İslam Sanatları ve Estetiği, Kayıhan Yayınları, İstanbul.
• Demircan A. R. (2009). Kıyâmet, Kur’an ve Sünnet ışığında Cennet hayatı, İstanbul.
• İpşiroğlu M. Ş.(2009). İslâm’da Resim Yasağı ve sonuçları, YKY, İstanbul.
• Mahir, B. (2005).Osmanlı Minyatür Sanatı, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Tanındı Z. (1984).Siyer-i Nebi, İslâm Tasvir Sanatında Hz. Muhammed’in Hayatı, Hürriyet Vakfı yayınları, İstanbul.
• Tanındı, Z. (1996). Türk Minyatür Sanatı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Topaloğlu B. (1993). Cehennem, İslâm Ansiklopedisi, Cilt 7, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Topaloğlu B. (2002). Kıyâmet, İslâm Ansiklopedisi, Cilt 26, Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Yahya H. (2009). Ölüm, Kıymet, Cehennem, Araştırma Yayıncılık, İstanbul.
• Yaman B. (2002).Osmanlı Resim Sanatında Kıyâmet Alâmetleri; Tercüme-i Cifrû’l –Câmi ve Tasvirli Nüshaları (Basılmamış doktora tezi ),Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yaman B. (2007). Ahvâl-i Kıyâmet Yazmaları Resimlerinde Kıyâmet Sonrası Hayat, Edebiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 24, sayı:2, s. 217-234.
• Yıldırım S. (2004). Mü’minSûresi, Kur’an-ı Hakîm’in Açıklamalı Meali, Işık Yayınları, İstanbul.
• Yıldız O. (2002). Ahvâl-i Kıyâmet, Orta Osmanlıca Dönemine Ait Bir Dil Yadigârı, Şule Yayınları, İstanbul.