ANTİK YUNAN, AYDINLANMA ÇAĞI VE MODERN DÖNEMDE KADIN OLMAK

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 57 - 71, 31.12.2024

Esra Yalçın

Öz

Doğası gereği kadın kavramı her dönemde en çok tartışılan kavramlardan birisi olmuştur. Kadının hassas yapıda bir kavram olmasının yanı sıra tarihsel süreç içerisinde yaşanmışlığı temsil ettiği görülmektedir. Bu yaşanmışlıkta nesilden nesle bir miras olarak aktarıldığı için üzerinde durulması gereken önemli konulardan birisidir. Bu çalışmada Antik Yunan döneminden, aydınlanma çağına ve modernizme kadar geçen süreçte kadın algısının incelenmesi ve bu dönemler içerisinde gelişen felsefi sistemlerin irdelenerek kadını nasıl konumlandırıldığının ve ne kadar etkilediğinin göz önüne serilmesi amaçlanmıştır. Antik Yunan kültüründe kadınlara cinsiyet ayrımı yapıldığı ve özellikle bu dönem içerisindeki düşünürlerin kadının görmezden gelindiği bir yaklaşımdan etkilendikleri görülmektedir. Ancak bu dönem içerisinde Platon, ilk kez kadın erkek eşitliğinden bahsetmesi yönüyle dikkat çekmektedir. Aydınlanma Çağı ile eşitlik, hoşgörü, akıl ve bilim gibi kavramların farklı toplumsal açıdan insanlara birçok şey vadettiği görülmektedir. Bu dönemin filozofları inşa etmiş oldukları yeni felsefi ve toplumsal düzen içerisinde kadına yer vermemiştir. Zaman geçtikte modernleşmenin de etkisiyle kadınların toplum içerisinde ve siyasi hayatta bir değere sahip oldukları ancak kadının tüketim toplumunun bir hedefi olarak gösterildiği saptanmıştır.
Çalışma sonucunda, yüzyıllar boyunca kadınların erkeklere göre toplumdaki yerinin sürekli değişim gösterdiği saptanmıştır. Kadının konumu içerisinde bulunduğu çağdan, toplumsal yapıdan ve kültürden etkilenmiştir. Her dönemde erkeğin yüceltildiği, kadınların ise daha pasif konumlandırıldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Antik Yunan, Aydınlanma Çağı, felsefe, kadın, modernleşme.

Kaynakça

• Akköz Çevik, S. (2011). Atılganlık ve kadın. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 4(1): 141-147.
• Altuntaş, N. (2013). Dünya’da ve Türkiye’de siyasal ideolojiler, (Edt. Çaha Ö., Şahin B.), Ankara: Orion Kitabevi.
• Baktemur, Z. (2019). Aydınlanma Çağı filozoflarına göre kadın: Schopenhauer, Kant ve Rousseau örneği. Istanbul University Journal of Women’s Studies. 1: 1-12.
• Beauvoir, S. (1993). Kadın “ikinci cins” 2 evlilik çağı, (B. Onaran çev.), İstanbul: Payel Yayıncılık.
• Bendason, N. (1994). Başlangıçtan günümüze kadın hakları. İstanbul: İletişim Yayınları, 29.
• Biter, T. (2017). Uluslararası ilişkilerde feminist dış politika söylemi ve isveç örneği, Alternatif Politika, 9(3): 495-524.
• Blondel, E. (2004) Aşk (Çev: Özdoğan, E.), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Cihan, E.Z. (2018). Modernleşme ve kadın. KÜSBD, 8(1): 269-280.
• Çakır Kılıçarslan, Ş. (2023). Feminist teori bağlamında Türk kültüründe gelin-kaynana ilişkisi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çelik Seyitoğlu, D., Güneş, G., Gökçe, A. (2016). İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Medicine Science, 5: 102-16.
• Çevik, D. (2023). Carnap ve Neutrath’ın feminist bilim felsefesi açısından olası bir değerlendirmesi. DTCF Dergisi, 63 (1): 573-605.
• Çiçek, A. (2016). Feminist perspektiften Türkiye’de kadın kütüphanecilerin imajı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Çimen, L.K. (2008). Türk töresinde kadın ve aile. Bilgi Yayınevi, İstanbul.
• Çolakoğlu, H. (2015). Antik Yunan ve Platon’da cinsiyet sorunu. Atatürk İletişim Dergisi, 9: 223-229.
• Demiralp, D. (2010). İlkçağ anadolu efsanelerinin en güzeli: Troyalı Helena. Gazi Akademik Bakış Dergisi, 4(7): 201.
• Dikici, E. (2016). Feminizmin üç ana akımı: liberal, markxist ve radikal feminizm teorileri. The Journal of Social Scienc., 43: 524-532.
• Dinç Kahraman. S. (2011). Kadınlarda toplumsal cinsiyete dayalı eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin sağlık davranışlarına etkisi. (Doktora Tezi) Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Donovan, J. (2016). Feminist Teori. (Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek, Fevziye Sayılan, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları, 223.
• Duby, G. (2005). Kadınların tarihi ana tanrıçalardan Hristiyan azizelere, (Çev. Fethi, A). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1:302.
• Göçmen, D. (2012). Immanuel Kant’ın güzellik ve yücelik duygusu üzerine gözlemleri. Felsefi Düşün: Akademik Felsefe Dergisi, 42: 95-136.
• Göze, A. (2000) Siyasal düşünceler ve yönetimler. Beta Yayınevi, İstanbul.
• Kant, I. (2006). Anthropology from a Pragmatic Point of View. (Çev. Louden. R.B.). New York: Cambridge University Press, 207.
• Kant, I. (2010). Güzellik ve yücelik duyguları üzerine gözlemler. (Çev. Yıldırım, A.F). İstanbul: Hil Yayın, İstanbul, 33-34.
• Kant, I. (2017). Güzellik ve Yücelik Duygusu Üzerine Gözlemler, (Çev. Yıldırım, A.F). İstanbul: Hil Yayınları, 76.
• Karaarslan, D. (2016). Antik Yunanda kadın olmak. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2): 159-174.
• Karasu, B.T. (2019). Kadınların toplumsal cinsiyet eşitsizliğine ilişkin bakış açılarının belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, izmir.
• Keleş, M.B. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yol açan temel etmenlerin feminist teorilerden hareketle çözümlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Onsekiz Mart Üniversitesi Çanakkale.
• Kenny, A. (2017). Modern dünyada felsefe. (Çev. Doğan, B.). İstanbul: Küre Yayınları, 284.
• Kesen, H. (2022). Kadın kalarak anne olmanın imkanı: feminist politika ve amargi dergilerinde annelik söylemi üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 6(1): 31-44.
• Kılıç, H. (2000). Antikçağdan günümüze batı’da kadın ve cinsellik. İstanbul: Otopsi Yayınevi, 28.
• Platon. (1999). Devlet. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Rousseau, J.J. (1956). Emil yahut terbiyeye dahil. (Çev. Ülken, H.Z., Ülgener, A.R. ve Güzey, S.). Türkiye Yayınevi, İstanbul, 4: 71-393.
• Rousseau, J.J. (1995). Bilimler ve sanatlar üstüne söylev. (Çev. İleri, R.N.). Say Yayınları, 5: 84-151.
• Rousseau, J.J. (2008). Siyasal fragmanlar-Ekonomi politik üzerine söylev. İstanbul: Say Yayınları, İstanbul.
• Russel, B. (1969). Batı felsefe tarihi (Antik Çağ), (Çev. Sencer, M.). İstanbul: Say Yayınları, 181.
• Schopenhauer, A. (2014). Aşkın metafiziği. (Çev. Atayman, V.). İstanbul: Bordo-Siyah Yayınları, 23-31.
• Schopenhauer, A. (2017). İsteme ve tasarım olarak dünya. (Çev. Özşar, L.). İstanbul: Biblos Kitabevi Yayınları, 314-315.
• Şengül, M. (2015). Türk romanında feminizm (kadın romancılar, 1960- 80) (Doktora Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van, 21-30
• Temel, A., Yakın, M., Misci, S. (2006) Örgütsel cinsiyetlerin örgütsel davranışa yansıması. Yönetim ve Ekonomi, 13(1): 27- 38.
• Tekin, E. (2007). 1980 sonrası Türkiye’de feminizmin görünümü (Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon, 36-41.
• Timaios, P. (2001), Platon. (Çev. Güney, E. ve Ay, L.) İstanbul: Sosyal Yayınlar, 42.
• Üste, R.B. ve Cem, S. (2023). Modernizmden postmodernizme kadın ve erkek liderler arasındaki farklılıklar. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 7(1): 117-147.
• West, D. (2016). Kıta Avrupası felsefesine giriş. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, İstanbul, 12.
• Wollstonecraft, M. (2007). Kadın haklarının gerekçelendirilmesi. (Çev. Hakyemez, D.) İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.