Toplumcu Bir Belediyecilik Modeli:"Yeni Belediyecilik Hareketi" 1973-1977

Year 2010, Volume: 34 Issue: 266, 223 - 241, 27.02.2014

Bülent Batuman

Abstract

Özet
1973 ve 1980 yılları arasında CHP’nin yönetimi altında bulunan belediyelerde üretilen
ve söz konusu dönemde “yeni”, “devrimci” veya “toplumcu” belediyecilik hareketi olarak
isimlendirilen program karşı-hegemonik bir kentsel politika sürecinin bileşeni olarak ortaya
çıkmış ve birkaç açıdan dikkate değer özgüllükler barındırmıştır. Her şeyden önce bu programın
oluşumu çeşitli disiplinlere mensup kentleşme uzmanlarının katkısıyla ve emekçi sınıfların
henüz formüle edilmemiş taleplerine karşılık olarak ortaya çıkmıştır. İkinci olarak, bu hareket
Türkiye’de ilk kez yerel yönetimin özerkliği yönünde bir talebin ortaya çıkmasına sebep
olmuştur. Üçüncü olarak ise, yeni belediyecilik hareketinin gündemine aldığı uygulamalar
kentsel emekçi sınıfların toplumsal bir özne olarak ortaya çıkmasına katkıda bulunmuştur.
Makale, Türkiye’deki yerel yönetim geleneğine kısa bir bakışın ardından, 1973–1977
döneminin belediyecilik pratiklerini incelemekte ve son olarak yeni belediyecilik hareketinin
uygulamalarını bir üst ölçekte toplumcu bir belediyecilik modeli için geçerli olabilecek
boyutlarıyla değerlendirmektedir.
Anahtar Sözcükler: yeni belediyecilik hareketi, toplumcu belediyecilik, yerel yönetimler,
kentsel politika, kentsel toplumsal hareketler

 

Abstract
The municipal program that guided the policies of the Republican People’s Party
municipalities between 1973 and 1980, which was interchangeably labeled “the new
municipal”, “revolutionary municipal”, or “social(ist) municipal” movement, emerged as the
component of a counter-hegemonic urban politics and was significant in a number of terms.
First of all, it presents a case in which urban professionals undertook a task to invent
policies in response to the not-yet-formulated demands of the working classes. Second, the
movement raised the demand for autonomy of urban government for the first time in Turkish
history. Finally, these policies were essential as they contributed to the making of “urban
working classes” as a social actor. Following a brief discussion on the background of urban
administration in Turkey, the article analyzes the municipal practices of the 1973-1977 period
and evaluates the “new municipal movement” in terms of its validity as a socialist municipal
model.
Keywords: new municipal movement, socialist municipality, local administration, urban
politics, urban social movements

Keywords

-, yeni belediyecilik hareketi, toplumcu belediyecilik, yerel yönetimler, kentsel politika, kentsel toplumsal hareketler

Toplumcu Bir Belediyecilik Modeli:"Yeni Belediyecilik Hareketi" 1973-1977

Abstract

References

• Acar, Erhan, İrem Acaroğlu ve Mehmet Adam (1976), Yeni Yerleşim Alanlarının Temel Nitelikleri ve Düzenlenme İlkeleri, yayımlanmamış rapor, Ankara Belediyesi, Ankara.
• Acaroğlu, İrem (1974), Ankara Belediyesi’nin Akkondu Projesi Üzerine, yayımlanmamış rapor, Ankara Belediyesi, Ankara.
• Adam, Mehmet (1974), Akkondu Projesi Üzerine Düşünceler, yayımlanmamış rapor, Ankara Belediyesi, Ankara.
• Adam, Mehmet (1977), Gecekondu Potansiyelinden Yararlanacak bir Endüstriyel Konut Üretim Süreci, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, Ankara.
• Altaban, Özcan ve Gülten Kocabıyıkoğlu (1974), Akkondu Projesi Hakkında Not, yayımlanmamış rapor, Ankara Belediyesi, Ankara.
• Althusser, Louis (1994), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, çev. Y. Alp ve M. Özışık, İletişim, İstanbul.
• Ankara Belediyesi Başkanlık Uzmanları (1977a), Toplumcu Belediye, Ankara Belediyesi, Ankara. mülkiye 2010 Cilt: XXXIV Sayı:266 239
• Ankara Belediyesi Başkanlık Uzmanları (1977b), 1976 Yılı Çalışma Raporu, Ankara Belediyesi, Ankara.
• Batuman, Bülent (2004), “Türkiye’de Kentsel Politikanın Ortaya Çıkışı ve Bir Toplumsal Aktör Olarak Kentleşme Uzmanları (1965–1977)”, Praksis 12, Güz 2004, s. 163–191.
• Batuman, Bülent (2005), “Giriş”, Bülent Batuman (Der.), Sekreter Üyeler Gözüyle Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin 50 Yılı, Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Ankara, s. 5-9.
• Batuman, Bülent (2006), “Turkish Urban Professionals and the Politics of Housing, 1960–1980”, METU Journal of the Faculty of Architecture, 23/1, s. 59–81.
• Bayraktar, S. Ulaş ve Mehmet Penpecioğlu (2008), “Başka bir Kentsel Gelişme Tahayyülü Mümkündür! Özgün bir Yerel Liderlik Tecrübesi olarak 1977–1980 Arası Ankara Belediyesi Ali Dinçer Dönemi”, Mülkiye cilt XXXII, sayı 261, Kış 2008, s. 55-88.
• Bila, Fikret (1979), CHP Tarihi 1919–1979, DMS Doruk Matbaacılık, Ankara.
• Ceyhun, Demirtaş (1968), Yağma Edilen Türkiye, Habora, İstanbul.
• Ceyhun, Demirtaş (1977a), Bir Yeni Dev: çağımızın Trajiği, Tekin, İstanbul.
• Ceyhun, Demirtaş (1977b), “Belediyeciliğimizin Yarını”, Devrimci Belediyeler Dergisi 77/1, s. 38–41.
• Cumhuriyet Halk Partisi (1968), Bu Düzen Değişmelidir, CHP, Ankara.
• Cumhuriyet Halk Partisi (1973), Ak Günlere, CHP, Ankara. çitçi, Oya (Der.) (2001), Yerel Seçimler Panoraması: 1963–1999, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi
• Enstitüsü Yay., Ankara. Dalokay, Vedat (1977a), 06 Dalokay: Çeşitli Toplum Olayları Hakkında Görüşler 1973–1977 Arası Basın Toplantıları, Demeçler, Konuşmalar, Ankara.
• Dalokay, Vedat (1977b), “Devrimci Belediyeler Birliği’ni Niçin Kurduk?”, Devrimci Belediyeler Dergisi 77/1, s. 2–4.
• Devrimci Belediyeler Derneği (1976a), Devrimci Belediyeler Derneği Tüzüğü, Ankara. Devrimci Belediyeler Derneği (1976b), “Devrimci Belediyeler Derneği”, basın açıklaması, 7 Nisan 1976.
• Doğan, Ali Ekber (2007), İslamcı Belediyelerin On Yılı (1994–2004): Kayseri örneğinde sosyomekansal bir çözümleme, yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Doğanay, Ümit (1974), “Toplum Yararı ve Kamu Yararı Kavramları”, Mimarlık 74/7, s. 5–6.
• Eraydın, Ayda (1992), Post-Fordizm ve Değişen Mekânsal Öncelikler, ODTÜ, Ankara.
• Erten, Taylan (1977a), “Türkiye’de Devlet ve Kamu Yönetiminin Sınıfsal Niteliği”, Devrimci Belediyeler Dergisi 77/9–10, s. 26-32.
• Erten, Taylan (1977b), “Belediyeler ve Paris Komünü Üzerine”, Devrimci Belediyeler Dergisi 77/5.
• Erten, Taylan (1977c), “Devlet ve Kamu Tarafsız Olabilir mi?”, Devrimci Belediyeler Dergisi 77/8, 28–30.
• Faroqhi, Suraiya (1984), Towns and Townsmen of Ottoman Anatolia, Cambridge: Cambridge University Press. 240 mülkiye 2010 Cilt: XXXIV Sayı:266
• Geray, Cevat (1977a), “Belediyelerimizin Yapısal Sorunları”, Devrimci Belediyeler Dergisi 77/2, s. 11–13.
• Geray, Cevat (1977b), “Belediye Sorunları ve Politikacılar”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, v. 32, n. 1–4, s. 23-33.
• Gezim, Gürkan (1976), “Kıyıların Toplum Yararına Kullanılması Alternatifleri Üzerine”, Mimarlık 76/2, s. 59–63.
• Göymen, Korel (Der.) (1983), Bir Yerel Yönetim Öyküsü: 1977–80 Ankara Belediyesi Deneyimi, Özgün Matbaacılık, Ankara.
• Güler, Birgül Ayman (1992), Yerel Yönetimler: Liberal Yaklaşımlara Eleştirel Yaklaşım, TODAİE, Ankara.
• Hamamcı, Can (1981), Merkezi Yönetim-Yerel Yönetim Ekseninde Belediyelerimizin Yapısı ve Demokratikleşme Eğlimi, yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara.
• Heper, Metin (1982), “The Plight of Urban Migrants: dynamics of service procurement in a squatter area,” Çiğdem Kağıtçıbaşı (Der.), Sex Roles, Family and Community in Turkey, Indiana University Turkish Studies, Bloomington, s. 249-268.
• Heper, Metin (Der.) (1989), Local Government in Turkey: Governing Great Istanbul, Routledge, London.
• İsvan, Ahmet (2002), Başkent Gölgesinde İstanbul, İletişim, İstanbul.
• Kahraman, Ahmet (1978), Boğulan Başkan Erol Köse, Gelişim, İstanbul.
• Kartal, S. Kemal (1983), Ekonomik ve Sosyal Yönleriyle Türkiye’de Kentleşme, Yurt, Ankara.
• Kaygalak, Sevilay (2005), “Osmanlı’da Kentsellik ve Kentler: Kent Tarihi Yazımında Kültürelciliklerin Ötesine Geçebilmek”, Mülkiye cilt XXIX, sayı 246, Bahar 2005, s. 19–36.
• Keleş, Ruşen (1993), Kent ve Siyaset Üzerine Yazılar (1975–1992), IULA-EMME, İstanbul.
• Keleş, Ruşen (1998), “Cumhuriyetin 75. Yılında Belediyelerimiz”, Cumhuriyetin 75. Yılında Belediyelerimiz Sempozyumu, TBD–Konrad Adenauer Vakfı Yayını, Ankara.
• Küçük, Yalçın (1977), “Üretici Belediye Kavramı”, Devrimci Belediyeler Dergisi 77/1, s. 19–21.
• Öncü, Ayşe (1988), “The politics of the urban land market in Turkey: 1950–1980,” International Journal of Urban and Regional Research, vol. XII, 1, s. 38–64.
• Özbudun, Ergun (1976), Social Change and Political Participation in Turkey, Princeton, Princeton University Press.
• Şengül, H. Tarık (2001), Kentsel Çelişki ve Siyaset, WALD Demokrasi Kitaplığı, İstanbul.
• Şenyapılı, Tnası (1998), “Cumhuriyet’in 75. yılı, Gecekondunun 50. yılı”, Yıldız Sey (Der.), 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Tarih Vakfı Yay., İstanbul, s. 301-316.
• Teber, Sedvan (1979), “Bolonya, Demokratik bir Şehircilik Anlayışının Yanıtı”, Mimarlık 79/1, s. 38–39.
• Tekeli, İlhan (1976a), “Yerel Politikada Küçük Girişimci Egemenliği,” Politika, 5 Ekim 1976.
• Tekeli, İlhan (1976b), “Son Belediye Seçimleri Sırasında Belediye Başkan Adaylarının Şehir Sorunlarına Bakışı,” İlhan Tekeli, Yiğit Gülöksüz ve Tarık Okyay (Der.), Gecekondulu, Dolmuşlu, İşportalı Şehir, Cem, İstanbul, s. 479–494.
• Tekeli, İlhan (1976c), “Belediye Sorunları”, Amme İdaresi Dergisi cilt 9, sayı 2, s. 3–25. mülkiye 2010 Cilt: XXXIV Sayı:266 241
• Tekeli, İlhan (1977), “Belediyeler ve Kent Yönetiminin Sınıfsal Yapısı”, Mimarlık 77/1, s. 32–4.
• Tekeli, İlhan (1991), “Vedat Dalokay’ın Belediyecilik Deneyi Üzerine,” Mülkiye, sayı 131, Mayıs 1991.
• Tekeli, İlhan (1992), Belediyecilik Yazıları, IULA-EMME, İstanbul.
• Tekeli, İlhan ve Raşit Gökçeli (1976), “1973-75 Seçimlerinde Kentleşmenin Etkisi”, Türk Parlamentoculuğunun 100 Yılı, Siyasi İlimler Türk Derneği, Ankara, s. 533-569.
• Tekeli, İlhan ve Raşit Gökçeli (1977), 1973 ve 1975 Seçimleri: Seçim Coğrafyası Üzerine Bir Deneme, Milliyet, İstanbul.
• Tekeli, İlhan ve Yiğit Gülöksüz (1990), “1973–1980 dönemi ve 1980 sonrası dönem belediyeciliği”, Ankara Belediyesi (Der.), Türk Belediyeciliğinde 60 Yıl, Metropol İmar A. Ş. ve IULA-EMME, Ankara, s. 373–381.
• Tekeli, İlhan ve İlber Ortaylı (1978), Türkiye’de Belediyeciliğin Evrimi, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
• Tekeli, İlhan, Yiğit Gülöksüz ve Tarık Okyay (1976a), “Şehirlerimizde Çıkar Grupları Açısından Plansızlık”, İlhan Tekeli, Yiğit Gülöksüz ve Tarık Okyay (Der.), Gecekondulu, Dolmuşlu, İşportalı Şehir, Cem, Istanbul, s. 71-91.
• Tekeli, İlhan, Yiğit Gülöksüz ve Tarık Okyay (1976b), “Özel Araba Sahipliği ve Otomobil Üretimi Açısından Şehirsel Ulaşım Sorunu”, İlhan Tekeli, Yiğit Gülöksüz ve Tarık Okyay (Der.), Gecekondulu, Dolmuşlu, İşportalı Şehir, Cem, İstanbul, s. 121–131.
• Temuçin, T. (1977), “Moskova ve Leningrad’da Belediyecilik”, Devrimci Belediyeler Dergisi 77/6: 25–30.
• Tezel, Yahya Sezai (1979), “Demokrasi ve Belediyeler”, Toplumcu Düşün, n. 8, s. 185–198.
• Türkiye İşçi Partisi (1968) Doğru Bilelim Doğru Konuşalım, Başaran Matbaası, İstanbul.
• Yıldırım, Selahattin (1977), “Marmara ve Boğazları Belediyeleri Birliğinin Kuruluşu”, Mimarlık 77/2, s. 53–4.