İşsizlik-Ücret İlişkisine Yedek İşgücü Ordusu Üzerinden Bakmak: Sektörel Bir İnceleme

Year 2024, Volume: 48 Issue: 1, 1 - 28, 15.03.2024

Senem Oğuz

Abstract

İşsizlik ile ücret arasındaki ilişki iktisat kuramının önemli tartışmalarından birini oluşturmaktadır. Ana akım iktisat kuramında işsizlik, denge seviyesinin üzerine çıkan ücretler nedeniyle aşırı işgücü arzından kaynaklanmakta; bu anlamda nedensellik yönü ücretlerden işsizliğe doğru açıklanmaktadır. Bununla birlikte farklı yaklaşımlarda işsizlik oranından ücret düzeyine doğru bir nedensellik ilişkisinin varlığına dair önemli bulgular elde edilmektedir. Bu bulguların dayandığı analizlerin ortak noktası, ücret düzeyi veya ücret düzeyindeki değişimlerin işsizlikle ilişkisinin modellenmesinde ücretin bağımlı, işsizliğin bağımsız değişken olarak kabul edilmesi ve işsizliğin ücretler üzerinde negatif ve baskılayıcı bir etkiye sahip olduğu görüşüdür. Bu çalışma, işsizlik-ücret ilişkisini “yedek işgücü ordusu” üzerinden incelemekte ve kapitalist rekabete dayalı sermaye birikimi koşullarında yedek işgücü ordusunun büyüklüğünün ücretler üzerinde baskılayıcı bir etkiye sahip olduğunu savunmaktadır. Bu bağlamda yedek işgücü ordusu ile reel ücret hareketleri arasındaki ilişki ve sektörler arasındaki farklılıkların kalıcı olup olmadığı araştırılmaktadır. Çalışmada Hane Halkı İşgücü Anketlerinin karşılaştırılabilir verileri doğrultusunda 2004-2013 yıllarını kapsayan on yıllık zaman dilimi ele alınmakta; bu veriler üzerinden belirlenen yedek işgücü ordusu göstergesi ile ücretler arasındaki ilişki tarım, sanayi ve hizmet alanlarından oluşan dokuz sektör için panel veri analizi ile incelenmektedir. İncelemede yedek işgücü ordusu ile reel ücret dalgalanmalarının ters yönde hareket ettiği ve sektörel farklılıkların bu ilişkide anlamlı bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Buna göre, bir sektörde yedek işgücü ordusunun büyüklüğü sektöre ait ortalama reel ücretler üzerinde baskılayıcı bir etkiye sahiptir ve yedek işgücü ordusundaki bir birimlik artış, reel ücretlerde 0,23 birimlik azalmayla ilişkilidir. Sektörler arasındaki ücret ve yedek işgücü ordusu farklılıklarının ise kalıcı olmadığı sonucuna ulaşılmakta; uzun dönemde ücretlerin eşitlenmesi eğilimini açıklayan serbest rekabet kuramında yedek işgücü ordusu hareketlerinin açıklayıcı olduğu ortaya konulmaktadır.

Keywords

İşsizlik, Klasik/Marksist rekabet kuramı, ücret, sektörel ücret farklılıkları, yedek işgücü ordusu

References

• Ábalos J M G (1997). Marx’s Theory of Wages. International Journal of Political Economy, 27(4), 96-114.
• Angelo L (1997). The Role of the Reserve Army of Labor in Regional Wage Variation: A Historical and Empirical Investigation. https://www.proquest.com/openview/f81ec4127ac3da8e2803ad2cbb9d34d5/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y. Son erişim tarihi, 12.12.2023.
• Arellano M ve Bond S (1991). Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations. Review of Economic Studies, 58, 277-297.
• Bahçe S ve Eres B (2012). Competing Paradigms of Competition: Evidence from the Turkish Manufacturing Industry. Review of Radical Political Economics, 20(10), 1-24.
• Bakkalcı A C ve Argın N (2011). Dış Ticaretin Ücretler Yoluyla Emek Piyasalarına Etkileri. Çalışma İlişkileri Dergisi, 2(1), 90-112.
• Basu D (2013). The Reserve Army of Labor in the Postwar US Economy. Science & Society, 77(2): 179-201.
• Baumol W J (1983). Marx and the Iron Law of Wages. American Economic Review Papers & Proceedings, 73, 303-308.
• Blanchflower D G ve Oswald A J (1995). An Introduction to the Wage Curve. Journal of Economic Perspectives, 3, 153–167.
• Botwinick H (1993). Wage Differentials and Capitalist Competition: A Marxist Analysis Of Persistent Inequality. Princeton NJ: Princeton University Press.
• Bowles S (1991). The Reserve Army Effect on Wages in a Labour Discipline Model: US, 1954-1987. İçinde: T Mizoguchi vd. (der), Making Economies More Efficient and More Equitable: Factors Determining Income Distribution, Kinokuniya, 385-406.
• Bölükoğlu A (2018). Female Employment as A Reserve Army Of Labor: Case Of Turkey, 1988-2013. Journal of Research in Economics, Politics & Finance, 3(1): 50-67.
• Card D (1995). The Wage Curve: A Review. Journal of Economic Literature, 33(2), 78-99.
• Cottrel A ve Darity Jr W A (1988). Marx, Malthus and Wages. History of Political Economy, 20, 73-90.
• Duggan M C (2013). Reserve Army of Labor and Migration. http://www.academia.edu/6222930/Reserve_Army_of_Labor_and_Immigration. Son erişim tarihi, 15.12.2023.
• Elhorst J P, Blien U ve Wolf K (2007). New Evidence on the Wage Curve: A Spatial Panel Approach. International Regional Science Review,30(2), 173-191.
• Eraslan V (2012). Türkiye İşgücü Piyasasında Ücret Seviyesinde Cinsiyet Ayrımcılığı: Blinder-Oaxaca Ayrıştırma Yöntemi. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/8830. Son erişim tarihi, 07.09.2023.
• Foster J B ve McChesney R W (2017). The Global Reserve Army of Labor and the New Imperialism. İçinde: S Aronowitz ve M J Roberts. Class. https://doi.org/10.1002/9781119395485.ch32. Son erişim tarihi, 15.12.2023.
• Genç M C ve Atasoy Y (2010). Ar&Ge Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(2), 27-34.
• Goodwin R M (1967). A Growth Cycle. İçinde: C H Feinstein (der), Cambridge University Press, Cambridge, 54-58.
• Gökalp M F, Baldemir E ve Akgün G (2011). Türkiye Ekonomisinde Dışa Açılma ve Gelir Eşitsizlikleri İlişkisi. Yönetim ve Ekonomi, 18(1), 87-104.
• Green F (1991). Marx, Malthus, and Wages: A Comment on Cottrell and Darity. History of Political Economy, 23(1), 95-100.
• Green F ve Weisskopf T E (1990). The Worker Discipline Effect: A Disaggregative Analysis. The Review of Economics and Statistics, 72(2), 241-249.
• Holtz-Eakin D, Newey W ve Rosen H (1988). Estimating Vector Autoregressions with Panel Data. Econometrica, 56, 1371-1395.
• İlkkaracan İ (2001). The Role of Unemployment in Wage Determination: Three Essays on Wage Curve. (Basılmamış Doktora Tezi). New York, USA: New School University.
• İlkkaracan İ ve Selim R (2003). The Role of Unemployment in Wage Determination: Further Evidence on the Wage Curve from Turkey. Applied Economics, 35, 1589-1598.
• Kızılırmak B (2003). Explaining Wage Inequality: Evidence from Turkey. Ankara University Faculty of Political Science Research Center for Development Society, Working Paper Series, 57.
• Linder M ve Sensat J (1977). Anti-Samuelson. New York: Urizen Books.
• Malthus T (1798). An Essay on the Principle of Population. http://www.esp.org/books/malthus/population/malthus.pdf. Son erişim tarihi, 02.07.2016.
• Mandel E (2008). Marx’ın Kapitali. Çev. O S Binatlı, 1. Baskı, İstanbul: Yazın Yayıncılık.
• Marshall A (2000). Labor Market Regulation, Wages And Workers Behavior: Latin America in the 1990s. XXI International Congress of the Latin American Studies Association. https://www.researchgate.net/profile/Adriana- Marshall/publication/228604393_Labor_market_regulation_wages_and_workers_behavior_Latin_America_in_the_1990s/links/55d78e3008aeb38e8a85b1e3/Labor-market-regulation-wages-and-workers-behavior-Latin-America-in-the-1990s.pdf. Son erişim tarihi, 07.09.2023
• Marx K (1997a). Kapital: Kapitalist Üretimin Eleştirel Bir Tahlili. Çev. A Bilgi, Cilt 1, 5. Baskı, Ankara: Sol Yayınları.
• Marx K (1997b). Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi. Çev. A Bilgi, Cilt 3, 3. Baskı, Ankara: Sol Yayınları.
• Marx K (2006). Ücret Fiyat Kâr. Çev. A Bilgi, İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Mills F C (1917). Contemporary Theories of Unemployment and Unemployment Relief. http://dspace.gipe.ac.in/xmlui/bitstream/handle/10973/26175/GIPE-047736.pdf?sequence=3&isAllowed=y. Son erişim tarihi, 24.08.2016.
• Mueller D C (1986). Profits in the Long Run. Cambridge: Cambridge University Press.
• Oğuz S (2016). İşgücü İstatistiklerinden Yedek İşgücü Ordusuna Nüfusu Yeniden Sınıflandırmak. Mülkiye Dergisi, 40(4), 31-68.
• Oğuz S (2020a). Türkiye'de Yedek İşgücü Ordusu: Kriz, İşsizlik, Ücret. İstanbul: Kor Kitap.
• Oğuz S (2020b). Türkiye’de Yedek İşgücü Ordusu ve Farklı Biçimleri: Hane Halkı İşgücü Anketlerinden Gözlemler, 2004-2013. Praksis, 53, 141-170.
• Oğuz S (2020c). İşgücü Anketlerinden Türkiye’de Ücretli-Ücretsiz Kadın Emeği Üzerine Gözlemler: 2008 Krizinin Etkileri. Praksis, 52, 35-68.
• Omay U (2011). Yedek İşgücü Ordusu Olarak Kadınlar. Çalışma ve Toplum, 3, 137-166.
• Onaran F (2000). Türkiye’de Yapısal Uyum Sürecinde Emek Piyasasının Esnekliği. Toplum ve Bilim, 86, 194-204.
• Özkan G S ve Özkan B (2010). Kadın Çalışanlara Yönelik Ücret Ayrımcılığı ve Kadın Ücretlerinin Belirleyicilerine Yönelik Bir Araştırma. Çalışma ve Toplum, 24(1), 91-104.
• Ramirez M D (2007). Marx, Wages, and Cyclical Crises: A Critical Interpretation. Contributions to Political Economy, 26(1), 27-41.
• Shaikh A M, Maniatis T ve Petralias N (1999). Explaining Inflation and Unemployment: An Alternative to Neoliberal Economic Theory. İçinde: A Vlachou (der), Contemporary Economic Theory: Radical Critiques of Neoliberalism, London: Palgrave Macmillan, 89-112.
• Smith A (2001). Ulusların Zenginliği. Çev. A Yunus ve M Bakırcı, 9. Baskı, İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Tanyeri İ (2000). Adam Smith’in Rekabet Analizi Üzerine. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 307-320. 
• Taştan H ve Akar M (2013). Türkiye İmalat Sanayiinde Bölgesel ve Sektörel Ücret Eşitsizliği. İktisat Fakültesi Mecmuası, 63(1), 17-49.
• Torres-Reyna O (2007). Panel Data Analysis Fixed and Random Effects Using Stata. https://www.princeton.edu/~otorres/Panel101.pdf. Son erişim tarihi, 07.09.2023.
• Tsuru T (1988). Change in the Wage-Unemployment Relation: The Reserve Army Effect in the Postwar Japanese Economy. Economic Review, 39(3), 242-252.
• Tsuru T (1991). The Reserve Army Effect, Unions, and Nominal Wage Growth. Industrial Relations, 30(2), 251-270.
• Yamak N ve Topbaş F (2004). Kadın Emeği ve Cinsiyete Dayalı Ücret Ayrımcılığı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(3-4), 143-156. Yıldırım E ve Kesikoğlu F (2012). Ar-Ge Harcamaları ile İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneğinde Panel Nedensellik Testi Kanıtları. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 165-180.