The Concept of the Nefs in Aziz Mahmut Hüdayi's Diwan

Year 2024, Volume: 4 Issue: 1, 56 - 70, 31.12.2024

Mine Taşdemir Kuluç

Abstract

Subject and Purpose: This article examines the concept of Nefs in the Diwan of Aziz Mahmud Hüdayi. Nefs, in Islamic thought, refers to the individual's spiritual states, ego, and self-oriented aspects. The purpose of this study is to understand how this concept is addressed in Aziz Mahmud Hüdayi's works, focusing on the various states of the self and the efforts to purify it.
Method: The study was conducted using text analysis and Sufi literature review as qualitative research methods. The verses in Hüdayi's Diwan related to the concept of Nefs were analyzed and compared with Sufi teachings. Additionally, a review of the definitions and developmental stages of Nefs in the literature was carried out.
Results: In the Diwan of Aziz Mahmud Hüdayi, the various states of Nefs are frequently emphasized. Nefs is initially defined as a force that leads individuals to evil ways, but over time, the importance of spiritual purification and efforts to train the self are highlighted. Hüdayi's teachings emphasize the necessity of purifying the self in order to draw closer to Allah. The different levels of Nefs and the transitions between them are also present in Hüdayi's poetry.
Conclusions: The study demonstrates that the concept of Nefs in Aziz Mahmud Hüdayi's Diwan is approached from a Sufi perspective, and the concept holds significant importance in the spiritual journey of individuals. While Nefs is viewed as one of the greatest obstacles for humans, it is also seen as a tool in their spiritual purification process. Hüdayi’s teachings emphasize that purifying the self is the key to drawing closer to Allah.

Keywords

Sufism, Islamic Thought, Nafs, Diwan, Aziz Mahmud Hudayi

Aziz Mahmut Hüdayi Divanı’nda Nefs Kavramı

Abstract

Konu ve Amaç: Bu makale, Aziz Mahmut Hüdayi'nin Divanı'nda "Nefs" kavramını incelemektedir. Nefs, İslam düşüncesinde bireyin ruhsal durumları, benliği ve nefsani yönleriyle ilişkilidir. Makalenin amacı, Aziz Mahmut Hüdayi'nin eserlerinde bu kavramın nasıl ele alındığını, nefsin çeşitli halleri ve insanın nefsini arındırma yolundaki çabalarını anlamak ve yorumlamaktır.
Yöntem: Çalışma, metin çözümlemesi ve tasavvufi literatür taraması gibi nitel araştırma yöntemleriyle gerçekleştirilmiştir. Hüdayi'nin Divanı özelinde, nefs kavramının geçtiği dizeler incelenmiş ve bu dizeler, tasavvufi öğretilerle karşılaştırılmıştır. Ayrıca, literatürdeki nefs tanımları ve gelişim süreçleri üzerine de bir inceleme yapılmıştır.
Bulgular: Aziz Mahmut Hüdayi'nin Divanı'nda nefsin çeşitli halleri sıklıkla vurgulanmıştır. Nefs, başlangıçta bireyi kötü yola yönlendiren bir varlık olarak tanımlanmış, ancak zamanla manevi arınma ve nefsi terbiye etme sürecinin önemi üzerinde durulmuştur. Hüdayi'nin öğretilerinde, insanın nefsini arındırarak Allah'a yakınlaşması gerektiği ifade edilmiştir. Bunun yanında, nefsin farklı seviyeleri ve bu seviyeler arasındaki geçişler de Hüdayi'nin şiirlerinde yer bulmaktadır.
Sonuç: Makale, Aziz Mahmut Hüdayi'nin Divanı'ndaki nefs kavramının tasavvufi bakış açısıyla ele alındığını ve bu kavramın bireyin manevi yolculuğunda nasıl önemli bir yer tuttuğunu göstermektedir. Nefs, insanın en büyük engellerinden biri olarak tanımlanırken, aynı zamanda onun arınma sürecinde bir araç olarak da görülmektedir. Hüdayi'nin öğretileri, nefsin arındırılması yoluyla Allah'a yakınlaşmanın önemini vurgulamaktadır.

Keywords

Tasavvuf, İslam Düşüncesi, Nefs, Divan, Aziz Mahmut Hüdayi

References

• Afşar, Habibe Nur. Tasavvufî Açıdan Üftâde ve Hüdayi Divanlarının Mukayesesi. Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Aydoğdu Sevim, Şura. Felsefe ve Psikoloji’de Nefs Kavramı. Bingöl: Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2024.
• Balta, Sabri - Demirbağ, Ömer. “Aziz Mahmud Hüdâyî’nin Dîvân-ı İlâhîyat’ı ve Johann Wolfgang von Goethe’nin Doğu-Batı Dîvân’ında Allah Sevgisi”. Vankulu Sosyal Araștırmalar Dergisi 6 (2020), 137-164.
• Bulut, Hasan. “Tasavvufî Bir Bakış Açısıyla Nefis”. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 11/1 (2020), 165-188.
• Coşkun, İbrahim. “Fahreddin er-Râzî’ye Göre Nefs (Ruh)’in Mahiyeti ve Ölüm Sonrası Durumu”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Hakemli Dergi, 1-17.
• Çebi, Ali. İslâm Kültüründe Nefs Kavramı. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
• Gündüz, Muhammed Salih. Hadislerde Geçen Nefs Kelimesinin Anlam Tahlili. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2024.
• Haliloviç, Saffet. ““İslam’da ‘Nefs’ Tezkiyesinin Önemi”. 504-505. Ankara: Kalem Neşriyat, 2017. İbiş, Fatih. “Kur’an Bağlamında Nefs Olgusu ve İnsanın Teo-Ontolojik Yapısı Üzerine Bir Deneme”. Toplum Bilimleri Dergisi, 235-246. Kurt, Hüseyin. “Mehmed Efendi’ye Göre Nefsin Mahiyeti ve Özellikleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 105-122. Tek, Abdürrezzak. “Aziz Mahmud Hüdâyî’nin Seyru Sülûk Anlayışı”. Aziz Mahmud Hüdâyî Uluslararası Sempozyum Bildirileri. C. 1. İstanbul: Üsküdar Belediye Başkanlığı Üsküdar Araştırmalar Merkezi Yayınları, 2006. Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. Bursa: Kabalcı Yayınevi, 2011.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. “Aziz Mahmud Hüdâyî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/338-340. İstanbul, 1991.