Bir Eleştirel Düşünme Engeli Olarak İç-Grup ve Dış-Grup Önyargıları

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 24, 513 - 526, 15.12.2025

Mustafa Yeşil , Yunus Emre Akbay

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.1783045

Öz

Bir gruba dahil olmanın yalnız hissetmemek, yardımlaşmak ve ortak
amaçlar için birlikte çalışmak gibi faydaları bulunmaktadır. Bireylerin üyesi
oldukları grup ile diğer gruplar arasında “biz ve onlar ayrımı” yapmalarının
temel gerekçesi budur. Bu ayrımın etkisiyle bireyler pek çok durumda,
doğru olup olmadıklarını sorgulamaksızın, kendi gruplarının tutumlarını,
düşüncelerini ve davranışlarını destekleme, diğer gruplarınkileri ise
reddetme eğilimindedirler. Eleştirel düşünmeksizin ötekileştirmeyi
olağanlaştıran bu eğilim sadece üyelerin grup içerisinde bireyliklerini
kaybetmelerine değil aynı zamanda gruplar arası gerilimlere ve çatışmalara
da kapı aralamaktadır. Metodolojik olarak literatür taraması ile
gerçekleştirilen bu araştırmanın giriş aşamasında hem eleştirel düşünmenin
ne olduğu ve nasıl işlediği hem de grup olarak adlandırılabilmesi için bir
toplulukta hangi niteliklerin arandığı konu edilmektedir. Araştırmanın
tartışma aşamasında öncelikle, bireylerin aidiyet hissedip üyesi oldukları
topluluk yapıları iç-grup, aidiyet hissetmeyip öteki olarak gördükleri
topluluk yapıları ise dış-grup olarak tanımlanmakta ve ardından, bir
eleştirel düşünme engeli olarak iç-grup ve dış-grup önyargılarına
odaklanarak “gizil sosyal-benlik varsayımı”, “sosyal-benliği yüceltme
yanlılığı”, “atıf yanlılığı”, “dış grubun aynılığı varsayımı” ve
“grupdüşünümü” hem teorik hem de pratik yönleriyle konu edilmektedir.
Bireylerin kendi gruplarının başarılarını kararlılık ve çalışkanlık gibi içsel
atıflarla, diğer grupların başarılarını ise çevresel koşullar ve şans gibi dışsal
atıflarla açıklama eğiliminde olmaları bu içeriğin ön plana çıkan
örnekleridir. Bu araştırmanın ana bulgusu, iç-grup ve dış-grup
önyargılarından kaynaklanan yargılama yanlılıklarının toplumdaki
ayrımcılığı ve kutuplaşmayı artıracağına ilişkin varsayımdır. Haliyle bu
araştırmada, iç-grup ve dış-grup önyargıları önermesel birer yapı olarak
sunulmakla hem ilgili literatür ile farklılaşan özgün bir yön ön plana
çıkarılmakta hem de bahse konu önyargılara ilişkin eleştirel sorgulama
farkındalığının artırılmasıyla toplumsal gerilimlerin ortadan kaldırılması
veya en azından azaltılması amaçlanmaktadır. Bu araştırmaya konu edilen
önyargılar hem felsefe ve ilahiyat alanlarının hem de psikoloji, sosyoloji, din
psikolojisi ve din sosyolojisi gibi diğer sosyal disiplinlerin içerikleri ile
doğrudan ilişkilidir. Bahse konu önyargılarla yüzleşilmediği durumda
sadece sağlıklı bir bireysel benliğin değil aynı zamanda sağlıklı bir sosyal
benliğin oluşturulması da pek olanaklı görünmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Mantık , Eleştirel Düşünme , İç-Grup , Dış-Grup , Ötekileştirme , Kutuplaşma , Çok-yönlü Argüman Analizi

Etik Beyan

Bu makalenin, yalnızca özet bildiri olarak sunumu 02-03 Ekim 2025 – İKÇÜ İlahiyat Fakültesi - İzmir / "DİL, DİN, DÜŞÜNCE VE YORUM SEMPOZYUMU II [ Dijital Çağda Dil, Din, Düşünce ve Ahlakın Evrimi]"de sunumu planlanmaktadır.

Destekleyen Kurum

Yoktur

As an Obstacle to Critical Thinking, In-group and Out-group Prejudices

Öz

Being member of a group has benefits such as not feeling alone, helping
each other and working together for common goals. This is the main
reason why individuals make “us and them distinction” between the
group they are member of and other groups. Under the influence of this
distinction, individuals tend to support the attitudes, thoughts and
behaviors of their own groups, and to reject other groups’, without
questioning whether they are correct or not. This tendency, which
normalizes othering without critical thinking, opens the door to
intergroup tensions and conflicts. In the introductory stage of this
research which is carried out methodologically with a literature review,
not only what critical thinking is and how it works but also what qualities
are sought in a community in order to be called a group are discussed. In
the discussion phase of the research, firstly, the community structures to
which individuals feel belonging and become members are defined as in-
groups, and the community structures to which they do not feel
belonging but see as other are defined as out-groups, and then, by
focusing on in-group and out-group biases as a critical thinking obstacle,
"latent social-self assumption", "glorification of social-self bias",
"attribution bias", "outgroup sameness assumption" and "groupthinking"
are discussed both theoretically and practically. The prominent examples
of this content are that individuals tend to explain the success of their
group in terms of internal attributions, such as determination and
diligence, and the achievements of other groups, in terms of external
attributions, such as environmental conditions and luck. The main
finding of the research is the assumption that judgment biases arising
from in-group and out-group prejudices will increase discrimination and
polarization in society. As a matter of fact, in this research, by presenting
in-group and out-group prejudices as propositional structures, both its
unique aspect that differs from the relevant literature is highlighted and
elimination or at least reduction of social tensions is aimed in terms of
increasing the awareness of critical questioning regarding the prejudices
in question. The prejudices that are the subject of this research are
directly related to the contents of both the fields of philosophy and
theology, and other social disciplines such as psychology, sociology,
psychology of religion and sociology of religion. If the prejudices in
question are not confronted, it does not seem possible to create not only
a healthy individual self but also a healthy social self.

Anahtar Kelimeler

Logic , Critical Thinking , In-Group , Out-Group , Otherization , Polarization , Multi-modal Argıment Analysis

Etik Beyan

This article is planned to be presented only as an abstract at the "LANGUAGE, RELIGION, THOUGHT AND INTERPRETATION SYMPOSIUM II [Evolution of Language, Religion, Thought and Morality in the Digital Age]" on 02-03 October 2025 – İKÇÜ Faculty of Theology - İzmir.

Kaynakça

• Billig, Michael. Ideology And Opinions – Studies in Rhetorical Psychology. Sage Publications, 1991.
• Billig, Michael. “Discursive Psychology, Rhetoric and The Issue of Agency”. Semen (27, 2009), 1-54.
• Cottam, Martha et al.. Introduction To Political Psychology. Lawrence Erlbaum Associates, 2004.
• Erdoğan, Emre & Uyan Semerci, Pınar. Fanusta Diyaloglar – Türkiye’de Kutuplaşmanın Boyutları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Etzioni, Amitai. Happiness is The Wrong Metric – A Liberal Communitarian Response to Populism. Springer, 2018.
• Fortune, Alan. Polarization – Rhetorical Strategies in the Tea Party Network. In New Rhetoric, Edited by Joachim Knape, Olaf Kramer, Dietmar Till. De Gruyter, 2019.
• Ilgaroğlu, Muhammet Caner. Değer Duygusundan Duygunun Değerine, Ahlak Felsefesi Açısından Duygu-Değer İlişkisi. İstanbul: Hiperyayın, 2019.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem – Cemalcılar, Zeynep. Dünden Bugüne İnsanlar ve İnsanlar – Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi, 2014.
• Maisonneuve, Jean. Sosyal Psikoloji. Çev. Evin Aktar. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2005.
• Martikainen, Jari & Sakki, Inari. “Visual (De)humanization: Construction of Otherness in Newspaper Photographs of the Refugee Crisis”. Ethnic and Racial Studies (44:16, 2021), 236-266. DOI: 10.1080/01419870.2021.1965178)
• Mouffe, Chantal. Sol Popülizm. Çev. Aybars Yanık. İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.
• Novak, Marko. “Rooting Gilbert’s Multi-modal Argumentation in Jung, and its Extension to Law”. Informal Logic (Vol. 40, No. 3, 2020), 383-421.
• Rovamo, Helena. “Aren’t They Accusing the Finns Party of Being Populist? - Dialogical Construction of Social Categories - Finnish Voter’s Discourse”. Publications of The University of Eastern Finland (No: 354. PhD Dissertation), 2015
• Saramago, Jose. Körlük. Çev. Aykut Derman. İstanbul: Can Yayınları, 2014.
• Sherif, Muzafer. The Psychology of Social Norms. Harper & Brothers Publishers, 2018.
• Tileaga˘, Cristian. Political Psychology: Critical Perspectives. Cambridge University Press, 2013.
• Tilly, Charles. Why? – What Happens When People Give Reasons. Princeton University Press, 2006.
• Yeşil, Mustafa. Eleştirel Düşünme ve Akıl Yürütme. Konya: NEU Press, 2024.