Arşiv Belgelerine Göre XlX. Yüzyılda Karamürsel’de Çocuk Hastalıkları İle Mücadele

Year 2017, Volume: 7 Issue: 1, 33 - 40, 01.04.2017

Elif Gültekin

Abstract

Giriş ve Amaç: Osmanlı Devleti, salgın hastalıklar ve savaşlar nedeniyle on dokuzuncu yüzyılda ciddi oranlarda nüfus kayıpları yaşamıştır. Bu nedenle çocuk hastalıklarıyla sürdürülen mücadeleye, nüfusu arttırıcı bir yöntem olarak ayrıca titizlik gösterilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Osmanlılarda bazı çocuk hastalıklarına karşı on dokuzuncu yüzyılda yürütülen mücadeleyi Kocaeli’nin Karamürsel ilçesi örneğinde ele almaktır.Yöntem: Çalışmanın kaynağını, Ocak 2016 ile Mayıs 2016 tarihleri arasında Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yaptığımız araştırmalar ile elde ettiğimiz belgeler oluşturmaktadır. Araştırılan konu ile ilgili belgeler Dahiliye Mektubi Kalemi ve Yıldız Evrakı’nda tespit edilmiştir. Konu ile ilgili veri içeren belgelerin tamamı çalışmaya dahil edilmiştir. Arşiv belgelerinin günümüz Türkçe’sine aktarımında arşiv belgesi okuma uzmanı Sayın Salih Kahriman’dan yardım alınmıştır.Bulgular: İncelediğimiz belgelerin sağladığı verilere göre, XIX. yüzyılda Karamürsel’de önemli bir kuşpalazı ve kızamık salgını görülmüştür. Bu hastalıklarla mücadele etmek üzere bölgeye tabip, eczacı ve ilaçlar gönderilmiş, tüm masraflar merkezi yönetim tarafından karşılanmıştır. Hastalıkların yayılmasının önüne geçmek için kordon uygulaması da yapılmıştır. Salgına sebep olan çocuk hastalıklarıyla mücadele sırasında karşılaşılan en önemli zorluklar, Karamürsel’de tabip bulunmaması ve yerel yönetim tarafından gösterilen bazı özensiz davranışlar olmuştur. Bölgede on dokuzuncu yüzyılda yaşanmış bir çiçek hastalığı salgını kaydedilmemiş olmakla beraber, çiçek hastalığına karşı bir aşı kampanyası da yürütülmüştür. Sonuç: Çalışmamız, Osmanlılar döneminde çocuk hastalıklarına karşı yürütülen mücadeleyi Karamürsel örneğinde ortaya koymuştur. Elde ettiğimiz veriler doğrultusunda çocuk sağlığının Osmanlılar tarafından önemsendiği anlaşılmaktadır. Henüz bir salgın ortaya çıkmamış olmasına rağmen çiçek hastalığına karşı bir aşı kampanyası yürütülmüş olması, koruyucu tedbirlere önem verildiğini göstermiştir

Keywords

On Dokuzuncu Yüzyıl, Karamürsel, Çocuk Hastalıkları, Osmanlı Devleti

Struggle Against Childhood Diseases In Karamürsel In The 19th Century According To Archive Documents

Abstract

Abstract Aim: In the XIXth century, the Ottoman Empire was faced with serious population losses due to epidemics and battles. Therefore, the struggle against childhood diseases was studiously conducted as a method for enhancement of the population. The aim of this study was to investigate the struggle against some childhood diseases in the Ottoman Empire in the XIXth century in the example of Karamürsel. Methods: This paper is based on documents which were found in the The Prime Minister's Ottoman Archives during our searches between January and May 2016. Documents which were related with the topic were detected in the folders of Dahiliye Mektubi Kalemi and Yildiz Evraki. This study includes entire documents which are related with the subject. The documents were transcribed from Mr. Salih Kahriman into modern Turkish. Results: According to data from the documents reviewed, important epidemics of diphtheria and measles were seen in Karamürsel in the XIXth century. Clinicians, pharmacists, and medicines were sent to the distinct in order to fight to these diseases and all expenses were met by central management. Cordon sanitaire was implemented to prevent the spread of diseases. More difficult problems that were encountered during the struggle against childhood diseases that caused epidemic were absence of clinicians in Karamürsel and some careless behaviors of local management. The vaccination campaign against smallpox was conducted, although there was no recorded epidemic of smallpox in the distinct in the XIXth century. Discussion: Our study revealed the struggle against childhood diseases during the Ottoman period in the example of Karamürsel. Based on data obtained, it was understood that the health of the children was an important issue for the Ottomans. Vaccine campaign against smallpox applied before emerging of disease, as an important measure against possible epidemic danger, was an indicator of importance given to protective measures.

Keywords

Century, Karamürsel/Childhood Diseases, Ottoman Empire

References

• Ak M. 19.Yüzyılda Antalya’da Kolera Salgını. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2011, (17):254-268.
• Eroğlu H, Dinç G, Şimşek F. Osmanlı İmparatorluğu’nda Telkih-i Cüderi (Çiçek Aşısı). Milli Folklor ;26(101):193-208. Şimşek F, Eroğlu H, Dinç G. Osmanlı İmparatorluğu’nda Iskat-ı Cenin (Çocuk Düşürme). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2009;2(6):593-609.
• Yıldırım N. Hastane Tarihimizde Bir Kutup Yıldızı: Hamidiye Etfal Hastanesi. İstanbul: Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2010; 29-100.
• Efendi HS. Tacü’t-Tevarih. Haz: İsmail Parmaksızoğlu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1992; c.1; 63.
• Dağlı Y, Kahraman SA, Sezgin İ. Evliya Çelebi Seyahatnamesi. İstanbul: Yapıkredi Yayınları, 2001; c.9; 4.
• Altıntaş Selçuk B. Türkiye’nin İlk Çocuk Hastanesi: Hamidiye Etfal Hastane-i Âlisi. Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2012;2(1):11-14.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT 1675/76, H. 25 Ra. 1307.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi DH.MKT 1677/84, H. 4 R. 1307.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi DH.MKT 1679/18, H. 10 R. 1307.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi DH.MKT 1680/76, H. 16 R. 1307.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi DH.MKT 1712/7, H. 6 Ş. 1307.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi DH.MKT 1715/122, H. 18 Ş. 1307.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Y.PRK.ŞH 2/9-1. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Y.PRK.ŞH 2/9-2. Başbakanlık Osmanlı Arşivi DH.MKT 2443/87.
• Doğan, H. Hot, İ. Kesmezacar Ö. Difteri Aşısı: Koruyucu Hekimlik Tarihinden Bir Örnek. Cerrahpaşa Tıp Dergisi 2006;37(3):110-114.
• Acıduman A, İlgili Ö. Erken Dönem Türkçe Tıp Yazmalarından Hacı Paşa’nın (Celalüddin Hızır) Teshil Adlı Ederinde Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Üzerine Bir Ön Çalışma. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2011;54: 231-243.
• Korkut H. Anadolu’da Harp Yılları, Hilal-i Ahmer Mecmuası ve Dönemin Toplumsal Sorunları. Türk Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 2013;2(3):90-99.
• Parlatır İ. Osmanlı Tük1çesi Sözlüğü. Yargı Yayınları. Ankara. 2006.