Medikal İllüstrasyonun Kısa Tarihçesi ve Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Morfoloji Enstitüsü / Anatomi Anabilim Dalı’nın Kuruluşundan Günümüze Medikal İllüstrasyon Üretim Faaliyetlerine Işık Tutan Kanıtlar: Planşlar

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 110 - 121, 31.01.2025

Istemihan Coban , Mete Ertürk , Çağatay Üstün

https://doi.org/10.31020/mutftd.1521070

Abstract

Amaç: Çalışma, ulusal ve uluslararası literatürde planşlar hakkındaki sınırlı bilgiyi genişletmek amacıyla bu planşların üretim süreçlerini, teknik özelliklerini ve anatomi eğitimindeki kullanım biçimlerini incelemeyi hedeflemiştir.
Yöntem: Bu çalışma, Ege Üniversitesi Anatomi Anabilim Dalı arşivinde yer alan planşları incelemek amacıyla tarihsel doküman analizi yöntemi kullanmıştır. Ana veri kaynakları, planş kataloğu, eğitim materyali kayıt belgeleri, fotoğraflar ve planşların kendilerini içermektedir. Literatür taraması, planşların tarihsel ve eğitimsel önemini vurgularken, arşiv belgelerinin içerik analizi, verileri “teknik detaylar,” “eğitimde kullanım” ve “tarihsel bağlam” başlıkları altında sınıflandırmıştır. PubMed, Google Scholar ve Web of Science’da “planş,” “medikal illüstrasyon” ve “tıp eğitimi tarihi” gibi anahtar kelimelerle 1900-2024 yılları arasındaki medikal illüstrasyonun tarihsel gelişimi analiz edilmiştir.
Bulgular: Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nin erken dönem profesyonel medikal illüstrasyon örneklerinden biri olan 2000’den fazla planş incelenmiştir. Bu planşların, eğitim hedeflerini karşılamak üzere titizlikle tasarlandığı ve dönemin teknolojik kısıtlamalarına rağmen yüksek görsel kalite sunduğu belirlenmiştir. Planşlar, bilgisayar teknolojilerinin eğitime entegrasyonuna kadar anatomi eğitiminde merkezi bir rol oynamıştır. Ancak, literatür taraması bu planşların uluslararası medikal illüstrasyon çalışmalarında sınırlı bir yere sahip olduğunu göstermiştir.
Sonuç: Çalışma, Türkiye’deki sistematik medikal illüstrasyon faaliyetlerinin önemine ve bu planşların anatomi eğitimindeki görsel öğrenme süreçlerindeki kritik rolüne ışık tutmaktadır. Tıbbi illüstrasyon faaliyetlerinin sistematik olarak belgelenmesi ve kurumsal desteklerle geliştirilmesi gerekliliği vurgulanmıştır.

Keywords

Anatomi eğitimi, Eğitim materyalleri, Görsel öğrenme, Tıbbi illüstrasyon, Tıp tarihi.

Ethical Statement

Çalışmada yer alan araştırmacılar arasında herhangi bir çıkar çakışması bulunmamaktadır. Çalışmamızda yer alan bilgi ve belgelerin doğruluğunu beyan ederiz. Çalışma sırasında evrensel etik ilkelere, Helsinki Bildirgesi'nde belirtilen hususlara tam olarak uyulmuştur.

Supporting Institution

Destek alınmamıştır.

Thanks

Bu çalışma 2020 yılının sonlarında hayatını kaybeden Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Lokman Öztürk’e ithaf edilmiştir. Pek çok öğrencinin eğitim hayatında yer etmiş olan Prof. Dr. Öztürk, tıbbi illüstrasyon konusunda da öğrencilerine her zaman destek olmuştur. Verdiği kıymetli destekleri için Prof. Dr. Öztürk’ü her zaman minnetle anacağız.

A Brief History of Medical Illustration and Evidence Shedding Light on Medical Illustration Production Activities from the Establishment of Ege University Faculty of Medicine, Institute of Morphology / Department of Anatomy: Planches

Abstract

Aim: The study aimed to address the scarcity of documentation on anatomical planches in both national and international literature by examining their production processes, technical characteristics, and applications in anatomy education.
Method: This study employed a historical document analysis method to investigate anatomical planches archived in the Department of Anatomy at Ege University. The primary sources included the planche catalog, educational material records, photographs, and the planches themselves. Literature review highlighted their historical and educational significance, while content analysis of archival texts categorized data under “technical details,” “educational use,” and “historical context.” Searches in PubMed, Google Scholar, and Web of Science used keywords such as “plate,” “medical illustration,” and “history of medical education” to analyze the historical development of medical illustration between 1900 and 2024.
Results: Over 2,000 plates, identified as some of the earliest professional medical illustrations during Turkey’s Republican Era, were examined. They were meticulously designed to meet educational objectives and demonstrated high visual quality despite technological limitations. The planches played a central role in anatomy education until the integration of computer technologies. However, a literature review revealed their minimal representation in global medical illustration research.
Conclusion: This study highlights the significance of systematic medical illustration activities in Turkey and the importance of the planches in visual learning within anatomy education. It underscores the need for systematic documentation and institutional support to preserve and enhance the contributions of medical illustration to medical education.
Keywords:

Keywords

Anatomy education, History of medicine, Medical illustration, Teaching materials, Visual learning

Ethical Statement

There is no conflict of interest between the researchers involved in the study. We declare that the information and documents in our study are correct. During the study, universal ethical principles and the issues specified in the Declaration of Helsinki were fully complied with

Supporting Institution

No support received.

Thanks

This study is dedicated to Prof. Dr. Lokman Öztürk, Head of the Department of Anatomy, Ege University Faculty of Medicine, who died in late 2020. Prof. Dr. Öztürk, who has been a part of the educational life of many students, has always supported his students in medical illustration. We will always remember Prof. Öztürk with gratitude for his valuable support.

References

• 1. Netter F. Medical illustration—Its history, significance and practice. Bull NY Acad Med 1957;33:357-368.
• 2. Sluglett J. Mummification in Ancient Egypt. West Engl Med J 1990;105(4):117.
• 3. McLachlan JC, Patten D. Anatomy teaching: ghosts of the past, present and future. Med Educ 2006;40(3):243-253.
• 4. Calkins CM, Franciosi JP, Kolesari GL. Human anatomical science and illustration: The origin of two inseparable disciplines. Clin Anat 1999;12(2):120-129.
• 5. Tsafrir J, Ohry A. Medical illustration: from caves to cyberspace. Health Inf Libr J 2001;18(2):99-109. 6. Loechel WE. The history of medical illustration. Bull Med Libr Assoc 1960;48(2):168.
• 7. Merlini L, Tomba P, Viganò A. Berengario da Carpi, a pioneer in anatomy, rediscovered by Vittorio Putti. Neuromuscul Disord 2003;13(5):421-42.
• 8. Ustün Ç. XX. Yüzyılda Tıp ve Eczacılık Tarihinin Resimlendirilmesinde Robert Alan Thom (1915-1979). Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2023;13(3):610-620.
• 9. Rubalcava NS, Gadepalli SK. From ancient texts to digital imagery: a brief history on the evolution of anatomic illustrations. Am Surg 2021;87(8):1259-1266.
• 10. Ghosh SK. Evolution of illustrations in anatomy: A study from the classical period in Europe to modern times. Anat Sci Educ 2015;8(2):175-188.
• 11. Gabriel D. The history of medical illustration. 2009. Available from: https://doi.org/10.3109/17453058609156023
• 12. Reverón RR. Herophilus and Erasistratus, pioneers of human anatomical dissection. Vesalius 2014;20(1):55-58.
• 13. Uyanıkgil Y. Ege Tıp Morfoloji Kürsüsünden Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalına Bilime ve Eğitime Adanmış Bir Hayat; Prof. Dr. Meral Baka. Ege Tıp Derg 2024;63(1):166-170.
• 14. Eknoyan G. Michelangelo: art, anatomy, and the kidney. Kidney Int 2000;57(3):1190-1201.
• 15. Tubbs RI, et al. The influence of ancient Greek thought on fifteenth century anatomy: Galenic influence and Leonardo da Vinci. Childs Nerv Syst 2018;34(6):1095-1101.
• 16. Roberts S. Henry Gray and Henry Vandyke Carter: creators of a famous textbook. J Med Biogr 2000;8(4):206-212.
• 17. Patel SK, Couldwell WT, Liu JK. Max Brödel: his art, legacy, and contributions to neurosurgery through medical illustration: Historical vignette. J Neurosurg 2011;115(1):182-190.
• 18. Mavrodi A, Paraskevas G, Kitsoulis P. The history and the art of anatomy: a source of inspiration even nowadays. Ital J Anat Embryol 2013;118(3):267-276.
• 19. Netter FM, Friedlaender GE. Frank H. Netter MD and a brief history of medical illustration. Clin Orthop Relat Res 2014;472(3):812-819.
• 20. Ekmekçi PE, Arda B. Anatomi Eğitim Materyallerine 1931’den Bir Örnek: Mükemmel Vücudubeşer Haritası. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2015;5(2):52-61.
• 21. Ortadeveci A, Ozden H. Atatürk Dönemi Kaynakları Işığında Anatomi Eğitimi. Turkiye Klinikleri Medical Ethics, Law and History-Special Topics 2023;9(2): 6-15.
• 22. Yıldırım M, Çağdır A. Türkiye’de Tıbbi Çizime Genel Bakış. İü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri. 2008:67-76.
• 23. Akman M. Tıbbi illüstrasyonun Türkiye’de oluşumu ve gelişimi açısından incelenmesi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü) Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Grafik Tasarımı Ana Sanat Dalı, 2018.
• 24. Ege Üniversitesi 60. Yıl Albumü. Ege Üniversitesi Yayınevi. 2015.
• 25. Cullen TS. Max Brödel, 1870-1941 director of the first department of art as applied to medicine in the world. Bull Med Libr Assoc 1945;33(1):4-1.