SEVİM AK HİKÂYELERİNİN OKUNABİLİRLİK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 62 - 73, 30.06.2024

Bektaş Akbaş , Erol Aksoy

Öz

Okuma, insan hayatının her aşamasında kullandığı temel bir beceridir. Kitap okuma alışkanlığının edinilmesinde öncül olarak kitapların temel bir işlevi vardır. Çocukların bu beceriyi öğrenmelerinde kitabın içerik uygunluğu da önemlidir. Çocuğa görelilik ilkesinden yola çıkarak yaş düzeyinin belirlenmesinde okunabilirlik düzeyinin hesaplaması gerekmektedir. Bu çalışmada, Sevim Ak’ın Puf, Pufpuf, Cuf, Cufcuf ve Cino, Gemici Dedem, Anahtar Öyküler ve Uçurtmam Bulut Şimdi hikâye kitapları Smog ve Fry okunabilirlik formülleri kullanılarak okunabilirlik düzeyi açısından karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Doküman incelemesi ile betimsel yönteme dayalı yapılan bu çalışmada araştırmacıyla birlikte bir alan uzmanı Sevim Ak’ın yazdığı Puf, Pufpuf, Cuf, Cufcuf ve Cino, Gemici Dedem, Anahtar Öyküler ve Uçurtmam Bulut Şimdi adlı hikâyeleri analiz etmiştir. Bu kapsamda araştırmacı ve alan uzmanı öncelikle hikâyelerde yer alan hece, sözcük ve cümle sayılarını tespit etmiştir. Elde edilen verilerin analizinde nitel araştırma veri analizi yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Smog ve Fry okunabilirlik formüllerinin analizi sonucuna göre ortalama cümle, sözcük ve hece verileri açısından hikâye kitaplarının metin düzeyi ve sınıf düzeyleri saptanmıştır. Hikâye kitaplarının eğitim düzeyi olarak ikinci çocukluk evresine denk geldiği görülmektedir. Ayrıca metin düzeyinin kolay ve çok kolay olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sevim Ak, Okunabilirlik, Okuma

Kaynakça

• Aslan, Ö. (2008). Türkçe kelimelerin biçim birimlerine ayrılması için kullanılacak standart biçim birimi kümesinin oluşturulması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Üniversitesi.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. A.Ü. TÖMER Dil Dergisi, 0(58), 171-174.
• Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 12(3), 49-62.
• Bora, A. (2019) Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Budak, Y. (2005). Metinlerin okunabilirlik düzeylerinin saptanmasına yönelik eleştirel bir bakış. Eğitim Araştırmaları, 0(21), 76–87.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (21. Baskı). Pegem Yayınları.
• Chall, J. S. (1988) Readability: the beginning years, Ed.: B. Zakaluk, & Jay Samuels. International Reading Assocation Inc.
• Çeçen, M., A. ve Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikâye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(16), 185-194.
• Çetin, M., Yiğit, M. ve Karlı, E. (2011). Dilde anlam ve bağlam. In 1st International Conference on Foreign Language Teaching and Applied Linguistics (pp. 1368-1372).
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi.
• Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A. ve Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 206-219.
• Çoban, A. (2014). Okunabilirlik kavramına yönelik bir derleme çalışması. Dil ve Edebiyat Dergisi, 0(9), 96-111.
• Doğan, Ç. (2015). Sevim Akın çocuk kitaplarının çocuk edebiyatının temel ögeleri yönünden incelenmesi ve Türkçe eğitimine katkısı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi.
• Dorothy, L. ve Chamberlain, S. J. (1998). A newberry medal – winning cımbination: high student interest plus appropriate readability levels. Reading Teacher, 51(8), 712-715.
• Eraslan, F. (2008). Eğitsel içerikli web sitelerinin okunabilirlik açısından incelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Ergin, M. (2013). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Göçer. A. (2018) Türkçe Öğrenme ve Öğretim Yaklaşımları, (3. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Güneş, T. (2020). Sevim Ak’ın Öykülerinde Yer Alan Çocuk Karakterlerin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi.
• Hargis, G., Carey, M., Hernandez, A. K., Hughes, P., Longo, D., Rouiller, S. ve Wilde, E. (2004). Developing quality technical information: a handbook for writers and editors, (2. Edition), Pearson Education.
• Hoke, B. L. (1999) Comparison of Recreational Reading Books Levels Using the Fry Readability Graph and the Flesch-Kincaid Grade Level. (Master's Thesis). Kean Üniversitesi.
• Kalın, Ö. U. ve Aydemir A. (2017) 4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının farklı okunabilirlik formüllerine göre incelenmes, Studies in Educational Research and Development, 1(1), 83-108
• Karaca, I. (2018). Ortaokul 7. sınıf öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeylerinin geliştirilmesinde özü bulma becerisinin etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Karatay, H., Bolat, K. K. & Güngör, H. (2013) Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabirlirliği, The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 603-623. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1770
• Kaya, Z. (1998). İş eğitimi kitaplarının okunaklılığı. Eğitim ve Bilim, 0(108), 30–35.
• Lively, B. ve Pressey, S. (1923). A method for measuring the ‘vocabulary burden’ of textbooks. Educational Administration and Supervision, 0(9), 389–398.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2021). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Genel Yayın (Sayı: 7607). 16.04.2024 tarihinde https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_04/15195812_ders_kitaplarinda_okunabilirlik_2021.pdf adlı adresten alınmıştır.
• Özçetin, K., ve Karakuş, N. (2020). 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Yönünden İncelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 175-190.
• Özdemir, G. (2008). Sevim Akın'ın hikâye ve romanlarında yer alan eğitsel iletiler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Özlem, A. (2006) Çocuk kitaplarında iletiler ve iletilerin aktarım biçimi: Sevim Ak örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi.
• Sönmez, V. (2003). Metinlerin eğitselliğini saptamada matematiksel bir yaklaşım (Sönmez Modeli). Eğitim Araştırmaları, 0(10), 24–39.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri,. Anı Yayıncılık.
• Tekbıyık, A. (2006). Lise fizik I ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 0(14), 441-446.
• Temizkan, M. (2003). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin yazılı anlatımlarının dil gelişimi bakımından incelenmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 0(13), 219–232.
• Temizyürek, F. (2010). Türkiye’de okuma seferberliği çerçevesinde seçilen kitapların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik açısından incelenmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 0(27), 645-654.
• Temur, T. (2002). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler ile öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeyleri açısından karşılaştırılması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi.
• Temur, T. (2003). Okunabilirlik (readability) kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 0(13), 169-180.
• Thorndike, E. (1921). Word knowledge in the elementary school, The Teachers College Record, 22(4), 334-370.
• Vogel, M. ve Washburne, C. (1928). An objective method of determining grade placement of children’s reading material, The Elementary School Journal, 28(5), 373-381.
• Yılar, M. (2020). 9. sınıf coğrafya ders kitabında yer alan metinlerin okunabilirlik düzeyinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 622-642. https://doi.org/10.37217/tebd.812110
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zakaluk, B. L. ve Samuels, S. J. (1996). Issues related to text comprehensibility: the future of readability, Revue Québécoise de Linguistique, 25(1), 41-59. https://doi.org/10.7202/603126ar