Concise History of Turkish Republican Poetry: The Return of the Repressed

Year 2025, Issue: 9, 473 - 488, 23.10.2025

Yalçın Armağan

https://doi.org/10.64957/nesir.1803882

Abstract

Turkish Republican Poetry borrowed two dominant trends from modern Ottoman poetry in the early 1920s: La Poésie pure and Syllabic Poetry. Although the defenders of “La Poésie pure,” of which Ahmet Haşim and Yahya Kemal were the most prominent representatives, and the poets who would be called the “Five Syllabists” were the dominant tendencies in poetry in the early Republic era, they would later lose their influence and Republican Poetry would move forward by adopting Nâzım Hikmet's “free verse” from 1929. Although Nâzım Hikmet's “free verse” was suppressed for political reasons at the time it was written, the Strange Trio (Garip) continued the “free verse” from 1937, emphasizing the world and language of the “little man”. After Strange Trio, the Second Renewal Movement (İkinci Yeni), which emerged in 1953-1954, met with resistance because it was based on an autonomous poetic language. In the 1960s, as a result of political developments in Turkey, while Nâzım Hikmet's banned poetry was republished and a socialist understanding became dominant in poetry, the Second Renewal was pushed to the periphery. In the 1980s, while socialist trend lost its central position, the books of Second Renewal started to circulate again and became canonical. Since the 1990s, there have been some struggles to overcome the “canonical” Second Renewal, and especially the “experimental poetry” has come to the fore. When we look at the century-long history of Turkish Republican Poetry, we see that Nâzım Hikmet and the Second Renewal Movement were suppressed at the time of their emergence, but in the following years they were re-circulated and created a wide sphere of influence. Nâzım Hikmet and the Second Renewal, in other words the return of the two “suppressed” poems, determined the history of Turkish Republican Poetry.

Keywords

La Poésie pure , Five Syllabists , Nâzım Hikmet , Strange Trio (Garip) , Second Renewal Movement (İkinci Yeni) , canon

Supporting Institution

This research was conducted without any financial support from funding agencies, institutions, or organizations.

Thanks

No AI-assisted tools were used in the preparation of this work. All content was produced and verified by the author(s).

Cumhuriyet Şiirinin Kısa Tarihi: Bastırılanın Dönüşü

Abstract

Cumhuriyet şiiri, 1920’lerin başında modern Osmanlı şiirinden iki baskın eğilimi devralmıştır: Saf şiir ve Hececi şiir. Ahmet Haşim ve Yahya Kemal’in en önemli temsilcileri olduğu “saf şiir”i savunanlar ve “Beş Hececiler” adı verilen şairler, erken Cumhuriyet’te şiir alanındaki baskın eğilimler olsalar da sonrasında etkilerini kaybedecek ve Cumhuriyet şiiri, 1929’dan itibaren Nâzım Hikmet’in “serbest şiir”inin benimsenmesiyle ilerleyecektir. Politik nedenlerle Nâzım Hikmet’in “serbest şiir”i, yazıldığı dönemde bastırılsa da 1937’den itibaren Garip şairleri, özellikle “küçük insan”ın dünyasını ve dilini öne çıkararak “serbest şiir”i devam ettirecektir. Garip’in ardından, 1953-1954’te ortaya çıkan İkinci Yeni, özerk bir şiir diline dayanması nedeniyle dirençle karşılanır. 1960’larda Türkiye’deki politik gelişmelere de bağlı olarak Nâzım Hikmet’in yasaklanmış şiiri yeniden yayımlanmış ve şiir alanında sosyalist bir anlayış hâkim olurken İkinci Yeni çepere itilmiştir. 1980’lerde ise toplumcu şiir merkezî konumunu kaybederken İkinci Yeni şiiri yeniden dolaşıma girmiş ve kanonik hâle gelmiştir. 1990’lardan itibaren kanonik İkinci Yeni şiirini aşmak için bazı mücadeleler verilmiş, özellikle deneysel şiir tarzı öne çıkmıştır. Cumhuriyet şiirinin yüzyıllık tarihine bakıldığında, Nâzım Hikmet ve İkinci Yeni şiirinin ortaya çıktıkları dönemde bastırıldıkları ama sonraki yıllarda yeniden dolaşıma girdikleri ve geniş bir etki alanı yarattıkları fark edilir. Nâzım Hikmet ve İkinci Yeni şiiri, yani iki “bastırılanın dönüşü” Cumhuriyet şiirinin tarihini belirlemiştir.

Keywords

Saf Şiir , Beş Hececiler , Nâzım Hikmet , Garip , İkinci Yeni , kanon

Supporting Institution

Bu çalışma herhangi bir finansal destek alınmadan gerçekleştirilmiştir.

Thanks

Yapay zekâ destekli herhangi bir araç kullanılmamıştır. Tüm içerik yazar(lar) tarafından hazırlanmış ve doğruluğu onaylanmıştır.

References

• Ahmet Haşim. “Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar.” Piyale içinde, hazırlayanlar Fatih Andı ve Nuri Sağlam, 15-20. Yapı Kredi Yayınları, 2005.
• Altan, Erhan. Sıfırlı Yıllarda Şiirimizde Deneyim: 2000’lerde Yeni ve Deneyselin İzinde. 160. Km. Yayınları, 2014.
• Asiltürk, Baki. Türk Şiirinde 80 Kuşağı. Yapı Kredi Yayınları, 2017.
• Armağan, Yalçın. “Garip, ‘Birinci Yeni’ midir?” Varlık 1365 (Haziran 2021): 15-20.
• ———. “Halkı Şiirden Soğutmak: İkinci Yeni’nin Sosyolojisi.” Journal of Turkish Studies 50 (Aralık 2018): 63-80.
• ———. “Şiirin Dolaşımı ve Kanon.” Doğu Batı 105 (Mayıs-Temmuz 2023): 281-302.
• Birsel, Salâh. Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu. Karacan, 1981.
• Cemal Süreya. “Üvercinka.” Üvercinka içinde, 55-57. Yeditepe Yayınları, 1958.
• ———. “Folklor Şiire Düşman.” Toplu Yazılar I: Şapkam Dolu Çiçekle ve Şiir Üzerine Yazılar içinde, 192-194. Yapı Kredi Yayınları, 2000.
• ———. “Üvercinka dedi ki.” Güvercin Curnatası: Konuşmalar, Soruşturma Yanıtları içinde, hazırlayan Nursel Duruel, 19-23. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
• Çamlıbel, Faruk Nafiz. Han Duvarları. Yapı Kredi Yayınları, 2022.
• Demirkan, Eser. Ercümend Behzad Lav: Hayatı, Sanatı, Eserleri. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
• Doğan, Mehmet Can. “Çerçeve.” Şairin Sözü içinde, 11-25. Yapı Kredi Yayınları, 2006.
• ———. “Serbest Nâzım.” Şiirin Arkeolojisi içinde, 176-207. Yapı Kredi Yayınları, 2011.
• Erdost, Muzaffer İlhan. İkinci Yeni Yazıları. Onur Yayınları, 1997.
• “Gerici Sanata Hücum.” Halkın Dostları, no. 1 (Mart 1970): 1.
• Irmak, Erkan. Kayıp Destan’ın İzinde: Nâzım Hikmet, İdeoloji ve Yeniden Yazmak. Yapı Kredi Yayınları, 2022.
• İlhan, Attilâ. “Orhan Veli Takımı ya da Elleri Üstünde Yürüyen Şiir.” Gerçekçilik Savaşı içinde, 172-79. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2004.
• Kahyaoğlu, Orhan. Modern Türkçe Şiir Antolojisi (1920-2000). Ayrıntı Yayınları, 2015.
• Kanık, Orhan Veli. Bütün Şiirleri. Yapı Kredi Yayınları, 2003.
• Kolcu, Hasan. Türk Edebiyatında Hece- Aruz Tartışmaları. Umuttepe, 2013.
• Nâzım Hikmet. “Putları Yıkıyoruz, no: I-II.” Yazılar I: Sanat, Edebiyat, Kültür ve Dil içinde, 14- 22. Adam Yayınları, 1991.
• Oktay, Ahmet. Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları. BFS, 1986.
• Rifat, Oktay. “Önsöz.” Perçemli Sokak içinde, 7-8. Yeditepe Yayınları, 1956.
• Sazyek, Hakan. Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1999.
• Yahya Kemal “Deruni Ahenk ve Öz Şiir.” Edebiyata Dair içinde, 20-21. İFC, 1990.
• Yeter, Gaye Belkız. Yeni Türk Şiirinde Tasfiye Hareketleri. Kurgan Edebiyat Yayınları, 2014.
• “Yön Bir Demagojiyi Daha Yıkıyor.” Yön, no. 83 (30 Ekim 1964): 15.
• Ziya Gökalp “Türkçülüğün Tarihi.” Türkçülüğün Esasları içinde, hazırlayan Yaşar Nabi Nayır, 7- 15. Varlık Yayınları, 1977.