Yazının Önünde: Edebî Metnin Anlamının Teşekkülünde Okurun Rolü, Atiye Gülfer Gündoğdu. Hece Yayınları, 2021. 216 pp.: ISBN 9786057446350

Year 2025, Issue: 9, 517 - 524, 23.10.2025

Nur Yılmaztürk Dağaslanı

https://doi.org/10.64957/nesir.1804904

Abstract

The nature of one’s perspective on the literary text, the relationship between writing and speech, and the position of the reader in relation to the text are fundamental issues that extend from ancient poetic questions to modern theoretical debates. Atiye Gülfer Gündoğdu’s Yazının Önünde: Edebî Metnin Anlamının Teşekkülünde Okurun Rolü (Before the Text: The Role of the Reader in the Formation of Meaning in a Literary Work) reconsiders these questions along the axes of historical continuity and theoretical transformation, positioning the act of reading not merely as the production of meaning but as a ground for bearing witness to the emergence of meaning itself. The first chapter examines how the encounter with writing transforms the space of reading and understanding; the second explores the historical forms through which this transformation has taken shape since the late Ottoman period; and the third addresses the problem of the silencing of the text’s voice within modern modes of interpretation. Tracing the evolving relationship between the reader and the text throughout history, Gündoğdu argues that this encounter constitutes a formative experience that transforms the reader and shapes their life. Such an encounter requires the reader to allow the literary text to speak and to interpret it independently of the context in which it originally emerged. In this regard, the study engages critically with reader-response theories that gained prominence in the second half of the twentieth century, and through the hermeneutic thought of Hans-Georg Gadamer and Paul Ricoeur, it repositions the possibilities for understanding the processes through which meaning takes shape in the literary text.

Keywords

Alienated speech , speaking text /signifying text , reader , participation , hermeneutical spiral , Ahmet Mithat Efendi

Yazının Önünde: Edebî Metnin Anlamının Teşekkülünde Okurun Rolü, Atiye Gülfer Gündoğdu. Hece Yayınları, 2021. 216 pp.: ISBN 9786057446350

Abstract

Edebî metne bakışın niteliği, yazı ile söz arasındaki ilişki ve okurun metin karşısındaki konumu, kadim poetik sorulardan modern kuramsal tartışmalara uzanan temel meselelerdir. Atiye Gülfer Gündoğdu’nun Yazının Önünde: Edebî Metnin Anlamının Teşekkülünde Okurun Rolü adlı çalışması, bu meseleleri tarihsel süreklilik ve kuramsal dönüşüm ekseninde yeniden düşünerek okuma eylemini yalnızca anlam üretiminin değil, anlamın oluşuna tanıklık etmenin bir zemini olarak konumlandırır. Birinci bölümde yazıyla karşılaşmanın okuma ve anlama ortamını nasıl dönüştürdüğü, ikinci bölümde bu dönüşümün Osmanlı’nın son döneminden itibaren hangi tarihsel biçimler üzerinden gerçekleştiği, üçüncü bölümde ise modern anlama tarzlarında metnin sesinin kısılması problemi tartışılır. Gündoğdu, tarihsel süreçte yazıyla karşılaşan okurun metinle kurduğu ilişkinin izini sürerken, bu temasın okuru dönüştüren ve hayatına yön veren bir tecrübe olduğunu savunur. Böyle bir karşılaşma, okurun edebî metnin konuşmasına izin vermesini ve metni ortaya çıktığı bağlamdan bağımsız biçimde yorumlamasını gerektirir. Bu bağlamda özellikle yirminci yüzyılın ikinci yarısında etkili olan okur kuramlarıyla hesaplaşan çalışma, Hans-Georg Gadamer ve Paul Ricoeur’ün hermeneutik düşüncesi üzerinden edebî metinde anlamın teşekkül sürecine dair imkânları yeniden konumlandırır.

Keywords

Yabancılaşmış konuşma , söyleyen metin/gösteren metin , okur , katılım , hermenötik spiral , Ahmet Mithat Efendi

References

• Gadamer, Hans-Georg. 2008. Hakikat ve Yöntem, cilt 1. Çeviren Hüsamettin Arslan ve İsmail Yavuzcan. Paradigma Yayınları.
• ———. 2009. Hakikat ve Yöntem, cilt 2. Çeviren Hüsamettin Arslan ve İsmail Yavuzcan. Paradigma Yayınları.
• Gündoğdu, Atiye Gülfer. 2021. Yazının Önünde: Edebî Metnin Anlamının Teşekkülünde Okurun Rolü. Hece Yayınları.
• İsbir, Erdal. 2013. “Provokatif Bir Düşünür Olarak H. G. Gadamer.” Kaygı: Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 21: 71–93.
• Tatar, Burhanettin. 1999. Felsefi Hermenötik ve Yazarın Niyeti: Gadamer versus Hirsch. Vadi Yayınları.
• Varlık, Selami. 2021. Paul Ricoeur’de Temellük ve Tahayyül. Alfa Yayınları.