Vertretung des Kindes in Scheidungs- und Trennungsverfahren

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 412 - 434, 30.08.2024

Zeynep Bahadır

Abstract

Das Kind ist keine Seite der Scheidungs- und Trennungsverfahren seiner Eltern. Bei den Scheidungs- und Trennungsverfahren beschließt das Gericht jedoch auch über das Sorgerecht, den Aufbau persönlicher Beziehung und den Kindesunterhalt. Diese Angelegenheiten betreffen das Kind unmittelbar. Da diese Fragen, die das Kind betreffen, im türkischen Zivilgesetzbuch als sekundäre Folgen der Scheidungs- und Trennungsklage geregelt wurden, handelt es sich nicht um freiwillige Gerichtsbarkeit. Dennoch hat das Kind das Recht, hinsichtlich seines Rechts auf die Teilnahme an den Entscheidungen, die das Kind betreffen, gehört zu werden. Da das Kind, das über keine Urteilsfähigkeit verfügt, keine Prozessfähigkeit hat, muss es sein Beteiligungsrecht in diesen Verfahren mittels seines gesetzlichen Vertreters nutzen. Bei einer solchen Aussicht kommt ein Konflikt zwischen den Interessen des Kindes und sein eigenes Interesse auf, weil die gesetzlichen Vertreter des Kindes die Eltern sind und diese Personen auch die Parteien der Scheidungs- und Trennungsverfahren sind. Demgemäß muss das Kind, das über keine Urteilsfähigkeit verfügt, durch einen unabhängigen Beistand als Vertreter vertreten werden, damit für sein Beteiligungsrecht gesorgt wird. Für das urteilsfähiges Kind hingegen wird in der Regel nicht benötigt, einen Beistand als Vertreter zu ernennen, weil es im Rahmen seiner eng damit verbundenen Rechten die Handlungs- und Prozessfähigkeit hat. Falls das Kind selbst in diesem Fall auch möchte, dass ein Vertreter für sich ernannt wird, muss ein Beistand als Vertreter für das Kind ernannt werden. Dadurch kann das Kind vom Objekt der Gerichtsverhandlung, die es betreffen, zum Subjekt werden. Das ist auch relevant bezüglich des Rechtes des Kindes auf Beteiligung und einer kinderfreundlichen Justiz.

Keywords

Beistand als Vertreter, Vertretung des Kindes, Kinderrechte, Scheidungsverfahren, Trennungsverfahren

Boşanma ve Ayrılık Davalarında Çocuğun Temsili

Abstract

Çocuk, anne ve babasının boşanma ve ayrılık davasının tarafı değildir. Ancak boşanma ve ayrılık davalarında mahkeme, velayet, kişisel ilişki tesisi ve iştirak nafakası hakkında da karar vermektedir. Bu hususlar ise çocuğu doğrudan ilgilendirmektedir. Çocuğu ilgilendiren bu konular Türk Medeni Kanunu’nda boşanma ve ayrılık davasının fer’i sonuçları şeklinde düzenlendiğinden, çekişmesiz yargı işi niteliğinde de değildir. Yine de çocuğa ilişkin verilen bu kararlar bakımından çocuğun katılım hakkı bağlamında dinlenilme hakkı mevcuttur. Ancak özellikle ayırt etme gücü olmayan çocuk dava ehliyetine sahip olmadığından, bu davalarda kural olarak katılım hakkını kanuni temsilcisi vasıtasıyla kullanmalıdır. Böyle bir ihtimalde ise çocuğun kanuni temsilcisi anne ve babası olduğundan ve bu kişiler aynı zamanda boşanma ve ayrılık davasının da tarafı olduğundan, çocuğun menfaatleri ile kendi menfaatlerinin çatışması durumu gündeme gelmektedir. O halde boşanma ve ayrılık davalarında ayırt etme gücü olmayan çocuğun, katılım hakkının sağlanabilmesi için bağımsız bir temsil kayyımı tarafından temsili gerekir. Ayırt etme gücüne sahip çocuk ise kişiye sıkı sıkıya bağlı haklarının kullanılması noktasında fiil ehliyetine ve dava ehliyetine sahip olduğundan, kural olarak kendisine kayyım atanmasına gerek yoktur. Ancak bu durumda dahi çocuk kendisine bir temsilci atanmasını isterse çocuğa bir temsil kayyımı atanmalıdır. Bu sayede çocuk, kendisini ilgilendiren konularla ilgili yapılan yargılamanın nesnesi olmaktan çıkarak öznesi konumuna geçebilir. Bu da çocuğun katılım hakkı ve çocuk dostu bir adalet sistemi bakımından önemlidir.

Keywords

Temsil kayyımı, Çocuğun temsili, Çocuk hakları, Boşanma davaları, Ayrılık davaları

References

• Akkaya, Tolga. Medenî Usûl Hukuku Bakımından Boşanma Davası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
• Atıcı, Cansu. Medenî Usûl Hukukunda Dava Ehliyeti, Seçkin Yayınları, Ankara, 2021.
• Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Çocuk Dostu Adalete İlişkin Rehber, Avrupa Konseyi Yayını, 2013.
• Bahadır, Zeynep. “BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Çerçevesinde Medenî Usûl Hukuku Bakımından Çocuğun Katılım Hakkı”, Adalet Dergisi, 2023/1, Sayı 70, s. 213-254.
• Bähler, Daniel. “Die Vertretung des Kindes im Scheidungsprozess Die Beistandschaft gemäss Art. 146 ZGB”, Zeitschrift für Vormundschaftswesen, 2001, s. 187-197.
• Balloff, Rainer. Kinder vor dem Familiengericht, 3. Auflage, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden, 2018.
• Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi, Genel Yorum No. 12, Çocuğun Katılım Hakkı, Elli Birinci Oturum, Cenevre, 25 Mayıs-12 Haziran 2009.
• Çocuk Haklarına Yönelik Güncel Yargı Kararları, Cilt 2, Türkiye Barolar Birliği ve UNICEF, Ankara, 2021.
• Diggelmann, Peter/Isler, Martina. “Vertretung und prozessuale Stellung des Kindes im Zivilprozess”, Schweizerische Juristen-Zeitung, 111/2015, s. 141-149.
• Dural, Mustafa/Öğüz, Tufan/Gümüş, Mustafa Alper. Türk Özel Hukuku Cilt III, Aile Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2022.
• Ekiz, Serkan. “Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi Kapsamında Çocuğun Katılım Hakkı”, İzmir Barosu Dergisi, Mayıs 2021, s. 193-231.
• Elçin Grassinger, Gülçin. Küçüğün Kişi Varlığının Korunması İçin Alınacak Tedbirler, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2009.
• Elgün Toğrul, Emel Şeyda. Medenî Usûl Hukukunda Dava Ehliyeti, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• Gümüş, Mustafa Alper. Türk Medenî Hukukunda Kayyımlık, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2006.
• Güssow, Rebecca. Die Beteiligung und Vertretung des Kindes in Kindschaftssachen, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden 2022.
• Hegnauer, Cyril. “Die Wahrung der Kindesinteressen im Scheidungsprozess”, Aktuelle Juristische Praxis, 1994, s. 888-893.
• Josi, Christian. “Rechtsmittel des urteilsfähigen Kindes gegen Entscheide in eherechtlichen Verfahren auch ohne Vertretung?”, Die Praxis des Familienrechts, 2012, s. 519-537.
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü, Cilt: I, 6. Baskı, Demir Yayıncılık, İstanbul, 2001. Mutter-Freuler, Yolanda. Die Vertretung des Kindes im Zivilverfahren, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich- Basel-Genf , 2005.
• Öcal Apaydın, Bahar/Hışım, Selin. “Türk Aile Hukukunda Çocuğun Katılım Hakkı”, Türk Medeni Kanunu Hükümlerinin Çocuk Hakları ile Uyumlaştırılması, Seçkin Yayınları, Ankara 2021, s. 285-325.
• Özdemir, Hayrunnisa/Ruhi, Ahmet Cemal. Çocuk Hukuku (Ders Kitabı), 3. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2019.
• Peksöz, Vildan. “Çocuk Koruma Tedbirlerinin Medenî Usûl Hukuku Bakımından İncelenmesi”, Türk Hukukunda Çocuk, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022, s. 633-660.
• Serozan, Rona. Çocuk Hukuku, 2. Basıdan Tıpkı Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
• Steck, Daniel. “Die Vertretung des Kindes im Prozess der Eltern”, Aktuelle Juristische Praxis, 1999, s. 1558-1567.
• Sternal, Werner/Schäder, Birgit. FamFG Kommentar, 21. Auflage 2023.
• Taşatan, Caner. “Velâyetin Değiştirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 28, Sayı 1, Haziran 2022, s. 387-406.
• Wapler, Friederike. Kinderrechte und Kindeswohl, Mohr Siebeck, Tübingen, 2015.
• Yılmaz, Ejder. “Çocuk Hakları Açısından: Çocuğun Davada Temsilinin ve İradesinin Önemi”, DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Özel Sayı 2009, s. 819-841.
• Yücel, Özge. “Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı Bağlamında Çocuğun İradesi”, Ufuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Aralık 2013, s. 117-137 (2013).
• Yücel, Özge. Çocuğun Kayyım Tarafından Temsili, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011 (2011). Zach, Stefanie. Das Kind und seine Vertreter, Graz, 2015.
• Zogg, Samuel. “Das Kind im familienrechtlichen Zivilprozess”, Die Praxis des Familienrechts, 2017, s. 404-451.