Türkiye'de Akdi Tatilin İş Hukukundaki Rolü ve Dinlenme Sürelerinin Yetersizliği

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 1 - 22, 29.06.2025

Nihan Gizem Kantarcı Ateş

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye'de haftalık dinlenme süresi ve akdi tatil kavramı ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, Türkiye’deki hafta tatili süresini Avrupa Birliği (AB) direktifleri, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) standartları ve diğer ülkelerle karşılaştırarak dinlenme süresinin yetersizliğine dikkat çekmek ve akdi tatilin önemini vurgulamaktır. Türkiye’de haftalık çalışma süresi OECD ülkelerine göre (yaklaşık 60 saat) en yüksek düzeydedir. Hafta tatilinin sadece 24 saatle sınırlı olduğu, bu sürenin ise iş sağlığı ve verimlilik açısından yetersiz olduğu belirtilmiştir. Akdi tatil iş veya toplu iş sözleşmesi ile kabul edilen ek tatil günüdür. Çalışmada akdi tatilin iş hukuku kavramları ile olan ilişkisi incelenmiştir. Özellikle yıllık izin, hafta tatili, genel tatil, telafi çalışması, yeni iş arama izin süresi ile ele alınmıştır. Ayrıca akdi tatil ücreti ve faiz oranı, bu günlerin hak düşürücü süre ve devamsızlığa olan etkileri tartışılmıştır. Sonuç olarak insan onuruna yakışır bir yaşam ile işçilerin makineleşmediği, emek kavramının karşılığının var olduğu, işin amaçtan ziyade araç olduğu bir sistemin kurulması için, haftalık dinlenme süresinin artırılması gerektiği, akdi tatilin yaygınlaştırılmasının önemli bir çözüm olacağı neticelerine varılmıştır.

Keywords

Akdi Tatil , Dinlenme Süresi , Çalışılmayan Cumartesi Günü , İş Günü , Hafta Tatili

The Role of Contractual Leave in Labor Law in Turkiye and The Insufficiency of Rest Periods

Abstract

In this study, weekly rest days and contractual leave in Turkiye were examined. This study aims to investigate the standards of the International Labor Organization (ILO), and EU Directives regarding weekly rest period days in Turkiye draw attention to the insufficient rest period compared with the other countries, and also emphasize the importance of contractual leave. The weekly rest period in Turkiye, at around 60 hours, is the highest among OECD countries. The weekly rest day is just 24 hours, and of this period insufficient work health safety wise have been explained the insufficiency of this period in terms of work health and safety has been explained. The contractual leave is an additional holiday that could be accepted through a labor contract or a collective labor agreement. In this study, the relationship between contractual leave and the notions of labor law has been analyzed. Specifically, compensatory work, national holidays and public holidays, weekly rest periods, annual leave, and new job search leave have been discussed. Also, the wage of contractual leave, interest rates, and the effects of these days on absenteeism and the statute of repose have been discussed. As a result, worthy of human dignity, a life where workers are not mechanized and where the equivalent of labor exists should be built; work should be a means, not the purpose of a person's life, weekly rest days should be increased, and contractual leave should be popularized, and it has been concluded, that this solution will be significant.

Keywords

Contractual Leave , Rest Periods , Non-Working Saturday , Working Day , Weekly Rest Period

References

• Akın, Levent. “Tatil Günlerine İlişkin Yeni İş Arama İzni Ücreti”, Çimento İşveren Dergisi, Mayıs 2011, s. 22-27, https://ceis.org.tr/wp-content/uploads/2019/10/mayis2011.pdf (Erişim Tarihi 09.09.2024).
• Aktay, Ahmet Nizamettin / Özdemir Ertürk, Olgu, Toplu İş Hukuku, Yenilenmiş 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• Akyiğit, Ercan. Toplu İş Hukuku, Güncellenmiş 4. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• Akyiğit, Ercan. Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı, Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023.
• Alp, Mustafa. “Yıllık İzin”, Yargıtay ve BAM İş hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri Yayımlanmış Tebliğ, Onikilevha Yayınevi, İstanbul 2024, s. 126-128.
• Arbeitszeitgesetz, https://www.gesetze-im-internet.de/arbzg/BJNR117100994.html (Erişim Tarihi: 7.10.2024).
• Arıcı, Kadir. Toplu İş İlişkileri Hukuku, 1. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2022.
• Başbuğ, Aydın. Sosyal Hukuk, Hukukun Toplumsal Temelleri, 1. Baskı, Binyıl Yayınevi, 2010.
• Başbuğ, Aydın. İş ve Maneviyat, Çalışma Ahlakı Üzerine Bir İnceleme, 1. Baskı, Binyıl Yayınevi, 2012.
• Başbuğ, Aydın. Toplu İş İlişkileri ve Hukuk, 1. Baskı, Şeker İş Yayınevi, Ankara, 2012.
• Başbuğ, Aydın. Sosyal Devlet 2023, 1. Baskı, Şeker İş Yayın, Ankara, 2016.
• Başbuğ, Aydın / Yücel Bodur, Mehtap. İş Hukuku, 6. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2021.
• Başkuru, Kenan. 4857 Sayılı İş Kanunu’nda Düzenlenen Ücret Alacakları Bakımından İspat Yükü ve Deliller, 1. Baskı, Onikilevha Yayınevi, İstanbul 2020.
• Başterzi, Süleyman. “Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Yapılan Çalışma Karşılığında İzin
• Kullandırılamaması”, Yargıtay’ın İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri Yayımlanmış Tebliğ, Onikilevha Yayınevi, İstanbul 2021, s. 131-135.
• Bundesurlaubsgesetz, https://www.gesetze-im-internet.de/burlg/ (Erişim Tarihi: 7.10.2024).
• Canbolat, Talat / Ocak, Saim / Oğuz, Özgür / Karaca, Aybüke / Bulur, Alper/ Koç, Erol, İş Hukukunda
• Arabuluculuk Uzmanlık Eğitimi Kaynak Kitabı, 1. Baskı, Türkiye Barolar Birliği Yayınevi, https://adb.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/1412021155424İş%20Hukukunda%20Arabuluculuk%20Uzma nlık%20Eğitimi.pdf , (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Çelik, Nuri / Caniklioğlu, Nurşen / Canbolat, Talat / Özkaraca, Ercüment. İş Hukuku Dersleri, 36. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2023.
• Directive 2003/88/EC 4.11.2003, https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2003/88/oj (Erişim Tarihi:7.10.2024).
• Ekmekçi, Ömer. “4857 Sayılı İş Kanunu’nda Telafi Çalışması Kavramı, Koşulları ve Hükümleri”, Çimento İşveren Dergisi, Kasım 2005, https://ceis.org.tr/wp-content/uploads/2019/10/2005kasim.pdf (Erişim Tarihi: 30.09.2024).
• Ekmekçi, Ömer. Toplu İş Hukuku Dersleri, 2. Baskı, Onikilevha Yayınevi, İstanbul, 2019. Ekonomi, Münir. “Bölünmeyen Çalışma Şartlarından Hafta Tatili ve Diğer Tatiller”, Çalışma ve Toplum, C. 1, S. 72, 2022, s. 21-39.
• Eyrenci, Öner. “4857 sayılı İş Kanunu’nda Telafi Çalışmaları”, DEÜHFD, C. 9, ÖS., 2007, s. 31-42.
• Eyrenci, Öner / Taşkent, Savaş / Ulucan, Devrim / Baskan, Esra. Bireysel İş Hukuku, 9. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2019.
• Euronews, 18.7.2023, https://tr.euronews.com/2023/07/18/turkiyede-haftalik-mesai-saatleri-avrupaya-gore- ortalama-6-bucuk-saat-daha-uzun (Erişim Tarihi: 10.10.2024).
• Euronews, 26.5.2022, https://tr.euronews.com/2022/05/26/oecd-turkiye-haftada-60-saatten-fazla-cal-san- kisi-oran-en-fazla-olan-ulke (Erişim Tarihi: 10.10.2024).
• Gericht: Oberlandesgericht Hamm, Beschluss verkündet am 07.03.2001, Aktenzeichen: 2 Ss OWi 127/01, “Der Samstag ist auch heute noch im allgemeinen Sprachgebrauch ein Werktag”, https://www.judicialis.de/Oberlandesgericht-Hamm_2-Ss-OWi-127-01_Beschluss_07.03.2001.html (Erişim Tarihi: 7.10.2024).
• Göktaş, Seracettin / Yılmaz, Gökhan. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Şerhi, 2. Baskı,
• Seçkin Yayınevi, Ankara, 2024.
• Günter, Löschnigg / Hekimler, Alpay. Avrupa İş Hukuku Çerçevesinde Türk İş Hukuku ile Karşılaştırmalı Avusturya İş Hukukunun Temel Esasları, 1. Baskı, Efil Yayınevi, Ankara, 2011.
• Hannah, Arendt. Çeviren Bahadır Sina Şener, İnsanlık Durumu, 9. Baskı, İletişim Yayınevi, İstanbul, 2018.
• In Case C‑477/21, ECLI:EU:C:2023:140, 2 March 2023, https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?
• text=&docid=270828&pageIndex=0&doclang=EN&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=407517 (Erişim Tarihi: 8.10.2024).
• Italy Working Hours and Overtime Regulations, https://www.rivermate.com/guides/italy/working-hours (Erişim Tarihi:10.10.2024).
• İnciroğlu, Lütfi. “Ulusal Bayram Gününün Hafta Tatiline Rastlaması Halinde Hangi Tatil Ücreti Ödenmelidir?”, https://legal.com.tr/blog/is-hukuku/ulusal-bayram-gununun-hafta-tatiline-rastlamasi-halinde-hangi- tatil-ucreti-odenmelidir/ (Erişim Tarihi: 30.09.2024).
• Kayırgan, Hasan. “Yargı Kararları Işığında Yıllık Ücretli İzin Hakkı”, NEÜHFD, C. 4, S. 2, 2021, s. 577-596.
• Kayırgan, Hasan. Bireysel İş Hukukunda Zorunlu ve Zorlayıcı Nedenler, 2. Baskı, Onikilevha Yayınevi, İstanbul 2021.
• Korkmaz, Fahrettin / Seyhun, Nihat Alp. Bireysel İş Hukuku, 4. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• Korkusuz, Refik. “Vardiyalı Postalar Halinde) Çalışma ve Türk İş Hukukundaki Düzenlemesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 1-2, 2005, s. 10-15. Kuçuradi, İonna. Uludağ Konuşmaları, Özgürlük Ahlak Kültür Kavramları, 1. Baskı, Türkiye Felsefe Kurumu, İstanbul, 1988.
• Long working hours increasing deaths from heart disease and stroke: WHO, ILO, https://www.who.int/news/item/17-05-2021-long-working-hours-increasing-deaths-from-heart-disease- and-stroke-who-ilo (Erişim Tarihi: 10.10.2024)
• Mollamahmutoğlu, Hami / Astarlı, Muhittin / Baysal, Ulaş. İş Hukuku Ders Kitabı Bireysel İş Hukuku, 2. Baskı, Lykeion Yayınevi, Ankara, 2018.
• Mülayim, Baki Oğuz. “Türk İş Hukukunda Avrupa Birliği Yönergeleri Çerçevesinde Denkleştirme Uygulaması”, AÜHFD, C. 68, S. 3, 2019 s. 635-664.
• Narmanlıoğlu, Ünal. İş Hukuku-II Toplu İş İlişkileri, 3. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2016.
• Öktem Songu, Sezgi /Birben, Erhan. “Çalışılmayan Cumartesi Günü Telafi Çalışması Yaptırılması Mümkün müdür?”, DEÜHFD, C. 9, ÖS, 2007, s. 273-288.
• Özer, Hatice Duygu. “Toplu İş Hukuku Açısından İşçinin Yıllık Ücretli İzin Hakkı”, EÜHFD, C. 13, S. 2, s. 169-232.
• Özkaraca, Ercüment. “Yeni İş Arama İzninin Süresi ve İspatı”, Mess Sicil İş Hukuku Dergisi, Aralık 2010, s. 102-110. https://sicil.mess.org.tr/Media/Uploads/sicil20-102-110.pdf (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Savaş, Burcu. İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Haklı Nedenle Feshi, 1. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2012.
• Senyen Kaplan, Emine Tuncay. Bireysel İş Hukuku, 10. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2019. Silverthorne, Sean. “Time Pressure and Creativity: Why Time is Not on Your Side”, Business Research for Business Leaders, 29 Jul 2002, https://hbswk.hbs.edu/item/time-pressure-and-creativity-why-time-is-not- on-your-side (Erişim Tarihi: 10.10.2024)
• Spain Working Hours and Overtime Regulations, https://www.rivermate.com/guides/spain/working-hours (Erişim Tarihi: 7.10.2024).
• Sümer, Haluk Hadi. İş Hukuku, 27. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2024. Sümer, Haluk Hadi. İş Hukuku Uygulamaları, 8. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2024.
• Süzek, Sarper / Başterzi, Süleyman. İş Hukuku, 24. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul 2024.
• Süzek, Sarper. İş Hukuku, 21. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2021.
• Şahlanan, Fevzi. “Toplu İş İlişkileri Açısından Yargıtay’ın 2000 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”, Kamu-İş Yayın, Ankara, 2002, s.117-149.
• Şahlanan, Fevzi. “Hafta 5 gün Çalışılan İşyerlerinde Cumartesi Gününün Yılık Ücretli İzin Süresinden
• Sayılıp Sayılmaması”, Tekstil İşveren Hukuk, C. 120, S. 436, 2018, s. 2-8, https://www.tekstilisveren.org.tr/uploads/magazines/pdf-166605794396840523.pdf (Erişim Tarihi: 27.09.2024).
• The Working Time Regulations 1998, Weekly rest period code 11, https://www.legislation.gov.uk/uksi/1998/1833/regulation/11 (Erişim Tarihi: 7.10.2024).
• Tozlu, Hazal. İş Sözleşmesinin Haksız Feshi, 1. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2017. Tuncay, Aziz Can /Savaş Kutsal, Burcu / Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz. Toplu İş Hukuku, 8. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2023.
• Tunçomağ, Kenan / Centel, Tankut. İş Hukukunun Esasları, 9. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2018.
• Ünal Adınır, Canan. İş Hukukunda Üst Düzey Yöneticiler, 2. Baskı, Onikilevha Yayınevi, İstanbul 2023.
• Yayvak, İrem. Toplu İş Sözleşmesinin Art Etkisi, 1. Baskı, Beta Yayın, İstanbul, 2014.
• Yuvalı, Ertuğrul. Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda Merkezi (Kamusal) Sosyal Yardımlar, 1. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2017.
• Zucker, Rebecca. “How Taking a Vacation Improves Your Well-Being”, 19 July 2023, https://hbr.org/2023/07/how-taking-a-vacation-improves-your-well-being (Erişim Tarihi: 10.10.2024).
• Weekly Rest (Industry) Convention 1921 No.14, https://normlex.ilo.org/dyn/normlex/en/f? p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_INSTRUMENT_ID:312159 (Erişim Tarihi:10.10.2024).
• Weekly Rest (Commerce and Offices) Convention, 1957 No. 106), https://normlex.ilo.org/dyn/normlex/en/f? p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:C106 (Erişim Tarihi: 7.10.2024)
• Working time in Netherlands, https://www.simmons-simmons.com/en/publications/ck0azwpp6nsqb0b33q99799fe/03-working-time-in-the-netherlands (Erişim Tarihi: 7.10.2024).
• Working time in France, https://my-payroll-pro.com/resources/working-time-france/ (Erişim Tarihi: 5.10.2024).
• https://www.stthukuk.com/wp-content/uploads/2021/06/Is-Hukuku-Guncel-Yargitay-Uygulamasi- 19.04.2021.pdf (Yargıtay 22. HD ve 9. HD Ortak Kararları)