Farklı miktarlardaki azot ve tavuk gübresi uygulamalarının atdişi mısırın (Zea mays L. indentata) koçan ve tane özellikleri ile kaliteye etkileri

Year 2024, Volume: 13 Issue: 1, 1 - 17, 30.06.2024

Emine Ekinci , Ayşe Gülgün Öktem

https://doi.org/10.17100/nevbiltek.1460271

Abstract

Bu çalışma, Atdişi mısırda (Zea mays L. var. indentata) azot dozu ve tavuk gübresi uygulamalarının koçan ve taneye etkilerini belirlemek amacıyla Şanlıurfa’da 2. ürün koşullarında 2021 yılında yürütülmüştür. Deneme bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak, ana parseller azotlu gübreler, alt parseller ise tavuk gübresi şeklinde kurulmuştur. Çalışmada tavuk gübresi (TG) oranları TG0: 0(tavuk gübresi verilmemiş), TG1: 100 kg da-1, TG2: 150 kg da-1, TG3: 200 kg da -1, TG4: 250 kg da-1 olarak belirlenmiştir. Azot gübresi (N) dozları ise N1:10 kg da -1, N2: 20 kg da-1 ve N3:30 kg da-1 azot olacak şekilde düzenlenmiştir. Bitkisel materyal olarak DKC6092 mısır çeşidi kullanılmıştır. Araştırmada, protein oranı, tanede yağ oranı, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, koçanda tane ağırlığı, koçanda tane sayısı, koçan çapı ve koçan uzunluğu değerleri incelenmiştir. Yapılan varyans analiz sonucuna göre koçan çapı, koçanda tane sayısı, protein oranı bakımından; azot dozu, tavuk gübresi ve azot X tavuk gübresi interaksiyonu önemli bulunmuştur. Koçan uzunluğu bakımından; azot dozu, bin tane ağırlığı bakımından; tavuk gübresi ve tanede yağ oranı bakımından ise; azot X tavuk gübresi interaksiyonu istatistiki olarak önemli olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada mısır bitkisine farklı oranlarda uygulanan azot dozu ve tavuk gübresi uygulamalarının koçan ve tane özelliklerine olumlu etkide bulunduğu gözlemlenmiştir.

Keywords

azot, tavuk gübresi, atdişi mısır, Şanlıurfa

Ethical Statement

Bu çalışma Doç. Dr. Ayşe Gülgün ÖKTEM danışmanlığında Emine EKİNCİ tarafından hazırlanan yüksek lisans tezinin bir bölümünü içermekte olup, daha önce hiçbir yerde yayınlanmamış ve yayınlanmak üzere gönderilmemiştir.

Supporting Institution

Harran Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Koordinatörlüğü

Project Number

HÜBAK-22057

References

• [1] Vartanlı S., Emeklier H.Y., “Ankara koşullarında hibrit mısır çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi” Journal of Agricultural Sciences, 13(03), 195-202,2007
• [2] Öktem A., Toprak, A.,”Çukurova koşullarında bazı atdişi mısır (Zea mays L. indentata) genotiplerinin verim ve morfolojik özelliklerinin belirlenmesi” Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(4), 15-24. 2013
• [3] TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu. https://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 25.03.2024), 2024
• [4] Öz A., Kapar H., Dok, M., “Mısır Tarımı” Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2017
• [5] Anonim , “Türkiye topraklarındaki besin maddeler noksanlıkları” www. https://www.efsus.com (Erişim tarihi: 10.03.2024), 2024
• [6] Taban S., Turan M.A., Katkat A.V., “Tarımda organik madde ve tavuk gübresi” Tavukçuluk Araştırma Dergisi , 10, 1, 9-13, 2013
• [7] Uçar Ö., Erman M., “Farklı sıra arası mesafeleri, tavuk gübresi dozları ve tohum ön uygulamalarının nohut (Cicer arietinum L.)'un verim ve verim özellikleri üzerine etkileri” ISPEC Journal of Agricultural Sciences,. 4.4, 875-901, 2020
• [8] Ateş K., Demirkıran A. R., İnik O., ”Toprağa bazı doğal ve yapay gübre ilavelerinin çilek bitkisinin verim parametreleri üzerine olan etkileri” Türk Doğa ve Fen Dergisi, 8,23-28, 2019
• [9] Kocabaş İ., Sönmez İ., Kalkan, H., Kaplan M., “Farklı Organik Gübrelerin Adaçayı (Salvia fructicosa Mill.)’nın Uçucu Yağ Oranı ve Bitki Besin Maddeleri İçeriğine Etkileri” Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20, 1, 105-110, 2007.
• [10] Yağmur B., Okur B., “Kompost, ahır gübresi ve kükürt uygulamalarının kireçli alkalin toprakta yetiştirilen fasulye bitkisinin gelişimi üzerine etkisi” Toprak Su Dergisi, Özel Sayı, 13-25, 2017
• [11] Kara, E. E., Erel, A., “Tavuk gübresinin bazı toprak özelliklerine ve yulaf kuru bitki ağırlığına etkisi” Anadolu J. of AARI Dergisi, 9.2, 91 – 104, 1999
• [12] Doğan D., “Domates ve hıyar fidesi üretiminde yetiştirme ortamlarına katılan tavuk gübresinin fide gelişimi ve kalitesine etkileri” Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi 79s, Ankara 2003
• [13] Farhad W., Saleem M. F., Cheema M. A., Hammad H. M., “Effect of poultry manure levels on the productivity of spring maize (Zea mays L.) ” The Journal of Animal & Plant Sciences 19.3,122-125, 2009
• [14] Boateng A. S., Zıckermann J., Kornahrens M., “Poultry Manure Effect on Growth and Yield of Maize” West Africa Journal of Applied Ecology (WAJAE), 9,1, 2006
• [15] Şanlıurfa Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, https://www.mgm.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.03.2024)
• [16] Saruhan V,, Şireli H. D., "Mısır (Zea mays L.) bitkisinde farklı azot dozları ve bitki sıklığının koçan, sap ve yaprak verimlerine etkisi üzerine bir araştırma." Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 9,2, 45-53, 2005
• [17] Saraçoğlu M., Fertigasyon yöntemiyle farklı miktarlarda uygulanan azotun mısır Zea mays l. indentata) verim ve verim parametreleri üzerine etkilerinin belirlenmesi. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, 304s, Ş.Urfa, 2023
• [18] Cengiz, R., “Türkiye’de kamu mısır araştırmaları” Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel sayı-1),304-310, 2016
• [19] Kanbur N., “Birinci ürün mısır (Zea mays L.) bitkisinin farklı organik toprak karışımlarındaki verim ve verim unsurlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi, 49s. K.Maraş, 2019
• [20] Cihangir H., “organik yetiştirilen cin mısırı (Zea mays L. everta) ve tatlı mısırda (Zea mays L. saccharata) farklı besin kaynaklarının verim ve kalite üzerine etkisi” Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 315s, Ş.Urfa, 2013
• [21] Yürürdurmaz C., Tansı V., “Kahramanmaraş koşullarında farklı gübre dozlarının değişik mısır çeşitlerine etkisinin saptanması” Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences 11, 1, 1, 57-66, 2021
• [22] Can M., Akman Z.,”Uşak ekolojik şartlarında farklı azot dozlarının şeker mısırın (Zea mays saccharata Sturt.) verim ve kalite özelliklerine etkisi” Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 9 ,2, 93-101,2014
• [23] Doğan S., Acıbuca V., Doğan Y., “II. ürün mısır çeşitlerinde organik ve inorganik gübre uygulamasının verim ve kaliteye etkisi” Ekonomik Analizi, Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD), 6,3, 592 – 604, 2020
• [22] Cengiz, R., Yanıkoğlu S., Sezer M. C., “Sentetik ve organik gübrelerin mısırda (Zea mays L.) verim ve kaliteye etkisi” Organik Tarım Araştırma Sonuçları 2005-2010. TC Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 213-220. 2010
• [24] Özkan A., Ülger A.C., “Çukurova ekolojik koşullarında değişik azot dozu uygulamalarının iki cin mısırı (Zea mays L. everta Sturt.) çeşidindetane verimi ve bazı tarımsal özelliklere etkisi” YYÜ Tar Bil Derg, , 21,3,198-208, 2011
• [25] Oktem A. G., Oktem A., "Effect of farmyard manure application on yield and some quality characteristics of popcorn (Zea mays L. everta Sturt) at the organic farming" Journal of Agriculture and Ecology Research International 21,9, 35-42, 2020
• [26] Cihangir H., Oktem A., "The effect of different organic nutrients on some quality properties of popcorn (Zea mays L. everta)" Asian Food Science Journal, 7, 2, 1-9, 2019
• [27 ]Özel M.R., Öktem A.G., "Farklı Düzeylerdeki Vermikompost Uygulamasının Atdişi Mısırın (Zea mays L. indentata) Verim ve Verim Karakterlerine Etkisi" BEÜ Fen Bilimleri Dergisi 2021 10, 4, 1324-1333, 2021.
• [28 ]Dogan Y., Togay N., Togay Y., "Determining irrigation scheduling and different manure sources of yield and nutrition content on maize (Zea mays L.) cultivation" Applied Ecology and Environmental Research, 17, 2, 1559-1570, 2019
• [29] Kılınç S., Karademir, Ç., Ekin Z., "Bazı mısır (Zea mays L.) çeşitlerinde verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi" Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21,6, 809-816, 2018
• [30] Saygı M., Toklu F., "Çukurova bölgesinde birinci ürün koşullarında yetiştirilen bazı danelik mısır (Zea mays indentata Sturt.) çeşitlerinin dane verimi, bazı bitkisel özellikler ve karakterler arası ilişkiler yönünden değerlendirilmesi" KSÜ Doğa Bil. Derg., 20 (Özel Sayı), 308-312, 2017
• [31] Ayrancı R., Sade B., " Konya ekolojik şartlarında yetiştirilebilecek atdişi melez mısır (Zea mays L. indentata Sturt.) çeşitlerinin belirlenmesi". Bitkisel Araştırma Dergisi, 2, 6–14, 2004
• [32] Cengizer Z., Öktem A.G., "Farklı dozlarda ve farklı dönemlerde uygulanan yavaş salınımlı azotlu gübrenin atdişi mısırda (Zea mays L. var. indentata) verim ve verim unsurlarına etkisi" MAS Journal of Applied Sciences 8,3, 438-450, 2023
• [33] Cengiz R., Yanıkoğlu S., Sezer M., "Sentetik ve organik gübrelerin mısırda (Zea mays l.) verim ve kaliteye etkisi" Organik Tarım Araştırma Sonuçları 2005-2010. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Ankara, 2010.
• [34] Elmalı H., Soylu S., "Melez atdişi mısırda farklı taban gübresi çeşitlerinin tane verimi, verim unsurları ve kalite üzerine etkileri" S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22, 44, 104-112, 2008
• [35] Yozgatlı O., Başaran U., Gülümser E., Mut H., Çopur Doğrusöz M., "Yozgat ekolojisinde bazı mısır çeşitlerinin morfolojik özellikleri, verim ve silaj kaliteleri" KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 22, 2, 170-177, 2019
• [36] Öktem A., "Effect of nitrogen on fresh ear yield, protein content and micronutrient concentration of sweet corn". Philippine Agricultural Scientist, 90, 4, 289-294, 2007
• [37] Öktem A., Kahramanoğlu Y., "Determination of grain yield and some quality parameters of popcorn (Zea mays L. everta) genotypes." Eurasian Journal of Agricultural Research, 5,1, 26-36, 2021
• [38] Karaşahin M., "Farklı gübreleme uygulamalarının tanelik mısır üzerine etkileri." Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 11,1, 59-68, 2022
• [39] Filiz Y., Topal N., "Bazı mısır (Zea mays L. indentata Sturt.) çeşitlerinde hümik asit ve solucan gübresinin bazı verim ve kalite unsurlarına etkileri" Erciyes Tarım ve Hayvan Bilimleri Dergisi, 4, 1, 11 – 19, 2021
• [40] İdikut L., Ekinci M., Gençolan C., "Hibrid mısır çeşitlerinin koçan özellikleri ve tane kalite kriterlerinin belirlenmesi" Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9, 2, 142-153, 2020
• [41] Laurie C.C., Chasalow S. D., LeDeaux J. R., McCarroll R., Bush D., Hauge B., Lai C., Clark D., Rocheford T. R., Dudley J. W., "The genetic architecture of response to long-term artificial selection for oil concentration in the maize kernel" Genetics, 168, 2141-2155, 2004
• [42] Arıoğlu R., Erekul O., "Aydın ekolojik koşullarında farklı sulama düzeylerinin mısır (Zea mays L.) çeşitlerinde verim ve kalite üzerine etkisi" ADÜ Ziraat Derg, 19, 1, 161-166, 2022