SAĞLIK İŞLETMELERİNDE ETİK LİDERLİĞİN DİLE GETİRME DAVRANIŞLARI ARACILIĞIYLA İŞ PERFORMANSINA ETKİSİ: ÖRGÜTSEL AİDİYETİN DÜZENLEYİCİ ROLÜ

Year 2022, Volume: 12 Issue: 3, 1334 - 1346, 02.10.2022

Ayşe Tuğba Yıldız Özgür Demirtaş

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1140486

Abstract

ÖZET
Bu çalışmanın amacı dile getirme davranışı aracı (mediating) rolde iken etik liderlik davranışlarının iş performansı üzerindeki etkisini incelemektir. İlave olarak günümüzde bireylerin iş performansının artırılmasında etkili bir algı olan örgütsel aidiyet değişkeni de düzenleyici rolde çalışmada yer almaktadır. Bu amaç doğrultusunda Kayseri’de bulunan sağlık kurumlarında tam zamanlı olarak çalışan 415 sağlık çalışanı üzerinde anket tekniği ile veriler yüz yüze toplanmıştır. Çalışma sonucunda etik liderliğin iş performansını pozitif yönde etkilediği, dile getirme davranışlarının ise bu ilişkide kısmi aracı role sahip olduğu tespit edilmiştir. İlave olarak da örgütsel aidiyetin etik liderlik ve dile getirme davranışları ilişkisinde düzenleyici rolde olmadığı bulunmuştur.

Keywords

etik lider davranışları, dile getirme davranışı, iş performansı, örgütsel aidiyet

References

• Abay, P. (2019). Etik liderlik ve örgütsel adalet algısının çalışanların örgütsel sinizm davranışlarına etkisi üzerine bir sağlık kuruluşunda uygulama [Doktora tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Ahmad, B., Kalyar, M., ve Shafique, I. (2018). The nexus of ethical leadership, job performance and turnover intention: The mediating role of job satisfaction. Interdisciplinary Derscription of Complex Systems, 16(1), 71-87.
• Ahn, J., Lee:, ve Yun: (2016). Leaders’ core self-evaluation, ethical leadership, and empoyees’ job performance: The moderating role of employees’ exchange ıdeology. Journal of Business Ethics, 148, 457-470.
• Akdoğan, A.A., ve Köksal, O. (2014). Aidiyet algısının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde yöneticiye güvenin aracılık rolü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 25-43.
• Altınöz, M., ve Tutar, H. (2010). Örgütsel iklimin işgören performansı üzerine etkisi: ostim imalat işletmeleri çalışanları üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(2), 196-218.
• Arı:, ve Şahin, E. (2016). Örgütsel aidiyet ve iş performansı arasındaki psikolojik bağın kavramsal açıdan incelenmesi. Conference Paper: I. International Management Research Congress: Interaction on Management and New Paradigms. Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Mart 2016.
• Arslantaş, C., ve Dursun, M. (2008). Etik liderlik davranışının yöneticiye duyulan güven ve psikolojik güçlendirme üzerindeki etkisinde etkileşim adaletinin dolaylı rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 111-128.
• Ashforth, B.E. ve Mael, F. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational identification, Journal Of Organizational Behavior, 13(2), 103-123. Aydın, İ. (2012). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik (5. baskı). Pegem Akademi.
• Avey, J.B., Palanski, M.E., ve Wernsing, T.S. (2012). Exploring the process of ethical leadership: The mediating role of employee voice and psychological ownership. J Buss Etthics, 107, 21-34.
• Bayyurt, N. (2007). İşletmelerde performans değerlendirmenin önemi ve performans değerlendirmenin önemi ve performans göstergeleri arasındaki ilişkiler. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 53, 577-592.
• Bello:M. (2012) Impact of ethical leadership on employee job performance. International Journal Of Business and Social Science, 3(11), 228- 236.
• Blau, G. (1988). An investigation of the apprenticeship organizational socialization strategy. Journal Of Vocational Behavior, 32, 176-195.
• Bouckenooghe, D., ve Zafar, A. (2015). How ethical leadership shapes employees’ job performance: The mediating roles of goal congruence and psychological capital. Journal Of Business Ethics, 129, 251-264.
• Brett, J.F., Cron, W.L., ve Slocum, J.W. (1995). Economic dependency on work: a moderator of the relationship between organizational commitment and performance. Academy Of Management Journal, 38(1), 261-271.
• Brown, M.E., Harrison, D.A., ve Trevino, L.K. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97, 117-134.
• Brown, M., ve Trevino, L. K. (2006). Ethical leadership: A review and future directions. The Leardship Quarterly, 17, 595-616.
• Brymer, R.A., ve Kim, W.G. (2011). The effects of ethical leadership on manager job satisfaction, commitment, behavioral outcomes and firm performance. International Journal Of Hospitality Management, 30, 1020-1026.
• Chang:C., Cheng, J.W., Cheung, Y.H., ve Kuo, J.H. (2014). Ethical leadership, work engagement, and voice behavior. Industrial Management ve Data Systems, 114(5), 817-831.
• Chao, M.M., He, H., Trevino, L.K., Wang, W., ve Zhu, W. (2015). Ethical leadership and follower voice and performance: The role of follower identifications and entity morality beliefs. The Leadership Quarterly, 26(5), 702-718.
• Chen, A.S.Y., ve Hou, Y,H. (2015). The effect of ethical leadership, voice behavior and climates for innovation on creativity: A moderated mediation examination. The Leadership Qyarterly, 27(1), 1-13.
• Christensen, A.L., Morrison, E.W., ve Walumbwa, F.O. (2012). Ethical leadership and group ın-role, performance: The mediating roles of group conscientiousness and group voice. The Leadership Quarterly, 23(2012), 953-964.
• Cihangiroğlu, N. (2010). Askeri tabiplerin örgütsel bağlılık düzeyleri üzerine bir araştırma. Gülhane Tıp Dergisi, 52, 82-90.
• Colarelli:M., Dean, R.A., ve Konstans, C. (1987). Comparative effects of personal and situational influences on job outcomes of new professionals. Journal Of Applied Psychology, 72(4), 558-566.
• Coung Vu, M., Nhung Nguyen, T.T., ve Yuan, L. (2014). Ethical leadership, leader- member exchange and voice behavior: Test of mediation and moderation processes. Association For Computing Machinery, January, 33-42.
• Çakınberk, A., ve Demirel, E. T. (2010). Örgütsel bağlılığın belirleyicisi olarak liderlik: Sağlık çalışanları örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 103- 119.
• Çavmak, D., ve Demirtaş, Ö. (2020). Dile getirme davranışı (voice behavior) ölçeğinin Türkçe’ ye adaptasyonu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 17-28.
• Çeken, H., Sormaz, Ü., ve Yeşiltaş, M. (2012). Etik liderlik ve örgütsel adaletin örgütsel sapma davranışları üzerindeki etkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 18-39.
• Çelik, L.M. (2008). Voice behavior of blue collar employees: The mediating role of psychological empowerment [Yüksek Lisans tezi, Koç Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Çelik, Y., Kandemir, A., Şantaş, F., ve Uğurluoğlu, Ö. (2016). Sağlık çalışanlarında örgütsel sinizm, iş performansı ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 867-886.
• Decottis, T.A., ve Summers, T.P. (1987). A path analysis of a model of the antecedents and consequences of organizational commitment. Human Relations, 40(7), 445-470.
• Demirtas, O., Hannah: T., Gok, K., Arslan, A., ve Capar, N. (2017). The moderated influence of ethical leadership, via meaningful work, on followers’ engagement, organizational identification, and envy. Journal of Business Ethics, 145(1), 183-199.
• Dickson, M.W., Hanges, P.J., Mitchelson, J.K., ve Resick, C.J. (2006). A cross-cultural examination of the endorsement of ethical leadership. Journal Of Business Ethics, 63, 345-359.
• Durgut, A.İ. (2020). Etik liderlik, işe adanmışlık ve yönetsel yaratıcılık arasındaki ilişki: Yapı malzemeleri sektöründe bir uygulama (Tez No. 608989) [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi’nden Temin Edilmiştir.
• Er, M. (2016). Sağlık sektöründe örgütsel aidiyet sorunsalı: kamu ve özel hastanelerde karşılaştırmalı araştırma [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Feldman, D.C., ve Ng, T.W.H. (2012). Employee voice behavior: A meta-analytic test of the conservation of resources framework. Journal Of Organizatonal Behavior, 33, 216-234.
• Garip, E. (2019). Etik liderliğin işgörenler üzerindeki psikolojik güçlendirme etkisi: Sektörler arası bir araştırma [Yüksek Lisans tezi, Trakya Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Gellatly, I.R., ve Luchak, A.A. (2007). A comparison of linear and nonlinear relations between organizational commitment and work outcomes. Journal Of Applied Psychology, 92(3), 786-793.
• Giri, V.N., ve Kumar, B.P. (2009). Assessing the impact of organizational communication on job satisfaction and job performance. National Academy Of Psychology, 55(2), 137-143.
• Goddard, M., ve Smith, P. (2002). Performance management and operational research: A marriage made in heaven?. Journal Of The Operational Research Society, 53, 247-255.
• Gül, H. (2002). Örgütsel bağlılık yaklaşımlarının mukayesesi ve değerlendirilmesi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 2(1), 37-56.
• Gürkan, G.Ç., Koçoğlu, M., ve Pekdemir, I. (2013). Birey-örgüt uyumunun açıkça konuşma davranışı üzerindeki etkisinde algılanan yönetici desteğinin aracılık rolü: Mba öğrencilerine yönelik bir araştırma. İ.Ü. İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75), 83- 104.
• Herscovitch, L., Meyer, J.P., Stanley, D.J., ve Topolnytsky, L. (2002). Affective, continuance and normative commitment to the organization: A meta-analysis of antecedents, correlates and consequences. Journal Of Vocational Behavior, 61, 20-52.
• Kayabaşı, Ç. (2019). Sağlık çalışanlarında örgütsel bağlılık, iş tatmini ve iş performansı ilişkisinin belirlenmesi: Bir devlet hastanesi örneği [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Kienzle, R., Rodwell, J.J., ve Shadur, M.A. (1998). The relationships among work-related perceptions, employee attitudes and employee performance: The integral role of communication. Human Resource Management, 37(3), 277-293.
• Lepine, J.A., ve Van Dyne, L. (1998). Predicting voice behavior in work groups. Journal Of Applied Psychology, 83(6), 853-868. Morrison, E.W. (2011). Employee voice behavior: Integration and directions for future research. The Academy Of Management Annals, 5(1), 373-412.
• Özdemir, E. (2003). Liderlik ve etik. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 151-168.
• Öztop: (2014). Kurumsal aidiyet bilincinin çalışanların örgütsel değişim algısı üzerinde etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 299-316.
• Özutku, H. (2008). Örgüte duygusal, devamlılık ve normatif bağlılık ile iş performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 79-97.
• Sağnak, M. (2017). Ethical leadership and teacher’s voice behavior: The mediating roles of ethical culture and psychological safety. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 17(4), 1101-1117.
• Sari, U.T. (2019). The effect of ethical leadership on voice behavior: The role of mediators organizational identification anf moderating self-efficacy for voice. Journal Of Leadership In Organizations, 1(1), 48-66.
• Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve özel sektör örgütlerinde liderlik davranışı özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 1-16.
• Türkoğlu, T., ve Yurdakul, Ü. (2017). Mobilya endüstrisinde çalışanların iş doyumu ile iş performansı arasındaki ilişkinin araştırılması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 18(1), 88-97.
• Uğurlu, C.T., ve Üstüner, M. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 434-448.
• Ünver, S. (2016). Explaining service employees’ voice behavior: a multilevel, systems theory approach [Doktora Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Vardi, Y., ve Wiener, Y. (1980). Relationships between job, organization and career commitments and work outcomes-an integrative approach. Organizational Behavior and Human Performance, 26, 81-96.
• Yousef, D.A. (1999). Organizational commitment: A mediator of the relationships of leadership behavior with job satisfaction and performance in a non-western country. Journal Of Managerial Psychology, 15(1), 6-28.