METİNLERARASILIK KAVRAMI VE METİNLERARASI BAĞLAMDA ALBERT CAMUS’NÜN SİSİFOS SÖYLENİ

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 1, 162 - 178, 01.06.2017

Meltem Uzunoğlu Erten

Öz

Yapısalcı ve post-yapısalcı akımlarla ilişkili bir edebi kavram olan metinlerarasılık, 20. yüzyıl ortalarında Julia Kristeva tarafından ortaya atılmış, isimlendirilmiş ve geliştirilmiş bir yaklaşımdır. Metinlerarasılık bir metnin kendisinden önceki ve sonraki tüm metinlerle dolaylı ya da dolaysız biçimde iletişim ve etkileşim halinde olması durumudur. Bu durum yalnızca açıkça görülebilen alıntılar yoluyla değil, imalar, anıştırmalar, göndermeler gibi yöntemler veya mitolojik karakterler ve öykülerin yeniden kullanımı ile oluşturulabilir. Rus Biçimcileri ve Mikhail Bakhtin 20. yüzyılın başında adını koymasalar dahi metinlerarası ilişkiler üzerine çalışmışlardır. Ardından Ferdinand de Saussure’ün ve bir adım öteye giden Jacques Derrida’nın çalışmaları kavrama ivme kazandırmış, Roland Barthes ve Michael Riffaterre okurun metinlerarası ilişkileri kurmadaki rolüne vurgu yapmışlardır. Kristeva 1967 yılında yayınladığı bir makalesinde bu kavramı ilk kez metinlerarasılık olarak adlandırmıştır. Kristeva’dan sonra da metinlerarasılık kavramı geliştirilerek edebiyat eleştirisinin ayrılmaz bir parçası olarak günümüze gelmiştir. Bu çalışma metinlerarasılığın gelişimi ve içeriği hakkında kısa bir tartışma ve Albert Camus’nün Sisifos Söyleni isimli eserinin metinlerarası ilişkilerin bir örneği olarak incelenmesini hedeflemektedir. Belirtildiği üzere mitolojik karakterler ve hikayeler metinlerarası ilişkiler kurmanın önemli bir yoludur ve Camus de en bilindik mitolojik hikayelerden biri olan Sisifos’un hikayesini bu eserinde kullanarak modern insanın tecrübe ettiği absürdlüğü yansıtmıştır.

Anahtar Kelimeler

metinlerarasılık, mitoloji, Sisifos miti, absürd, modernite

Kaynakça

• Abrams, M.H., (1993). A Glossary of Literary Terms, Orlando: Harcourt Brace College Publishers.
• Aktulum, K., (2000). Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınevi.
• Baldick, C., (1990). Dictionary of Literary Terms, Oxford University Press.
• Barthes, R., (1977). Image, Music, Text, Der. S. Heath, Great Britain: Fontana Press.
• Barthes, R., (2009). Yazı ve Yorum, Çev. Tahsin Yücel, İstanbul: Metis.
• Camus, A., (2009). Sisifos Söyleni, İstanbul: Can Yayınları.
• Demirtaş, M., (2015). “Postyapısalcı Edebiyat Kuramında Metnin, Okurun ve Okumanın Tekilliği”, Monograf Edebiyat Eleştirisi Dergisi, 2015 (4), 65-90.
• Ekiz, T., (2007). “Alımlama Estetiği mi Metinlerarasılık mı?”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47(2), 119-127.
• C., (2004). Avrupa Edebiyatında Trajik Görünüm, Ankara: Hece Yayınları.
• Göktürk, A., (1989). Sözün Ötesi, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Graves, R., (1955). Greek Myths, Penguin Books.
• Irwin, W., (2004), ''Against Intertextuality'', Philosophy and Literature, 28 (2), 227–242.
• Kristeva, J., (1980). Desire in Language: a semiotic approach to literature and art. (Çev.), Thomas Gora, Alice Jardine ve Leon S. Roudiez, (Der.), Leon S. Roudiez, New York: Columbia University.
• Lodge, D., (2000). Modern Criticism and Theory, USA: Pearson.
• Moran, B., (1999). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Richardson, L., (2012). “ ‘Némesis veille…’: An Attempt to Understand Camus’ Unfinished Essay”, Journal of Camus Studies, 319.
• Sagi, A., (2002). Albert Camus and The Philosophy of the Absurd, New York: Rodopi.
• Saussure, F., (1959). Course in General Linguistics, New York: Philosophical Library.
• Selden, R., (1997). A Reader’s Guide to Contemporary Literary Theory, Great Britain: Hartnolls Ltd.
• Srigley, R.D., (2011). Albert Camus’ Critique of Modernity, USA: University of Missouri Press.
• Şener, S., (2008). Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi, Ankara: Dost Kitabevi.