A RESEARCH ON WHISTLEBLOWING PERCEPTION IN HOTEL BUSINESSES

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 636 - 654, 31.12.2023

Gökhan Demiray

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1381183

Öz

Businesses may encounter unethical, illegitimate and undesirable developments. These developments are frequently experienced in tourism enterprises where the labor factor comes to the fore. The concept of whistleblowing is an important deterrent against undesirable situations. Preventing negative situations is important for the sustainability of hotel businesses, which are an important part of the tourism sector, for the protection of resources, and to prevent damage to the reputation of the business and employees. In this respect, the relevant studies in the hotel management literature are limited, although negative examples are frequently experienced in the sector. In order to contribute to this field, it is aimed to reveal the whistleblowing behaviors of employees in hotel businesses and to determine the differences according to the personal and sectoral characteristics of the employees. In the research, data were collected by questionnaire and descriptive statistics, factor analysis, T-test and ANOVA tests were used in the analyses. It has been revealed that hotel employees' perceptions of whistleblowing are shaped on four factors. Accordingly, the results reveal that employees' perceptions of whistleblowing differ according to demographic and sectoral characteristics.

Anahtar Kelimeler

hotel management, tourism management, whistleblowing, Hotel Employees

BİLGİ UÇURMA (WHISTLEBLOWING) ALGISINA YÖNELİK OTEL İŞLETMELERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Öz

İşletmeler etik dışı, gayrimeşru ve istenmeyen gelişmelerle karşılaşabilmekteler. Bu gelişmeler emek faktörünün ön plana çıktığı turizm işletmelerinde de sıklıkla yaşanmaktadır. İstenmeyen durumlara karşı bilgi uçurma (whistleblowing) kavramı önemli bir caydırıcı özellik taşımaktadır. Olumsuz durumların engellenmesi turizm sektörünün önemli bir parçası olan otel işletmelerinin sürdürülebilirliği, kaynakların korunması, işletmenin ve çalışanların itibarlarının zarar görmemesi için önemlidir. Bu bakımdan önem arzeden konu, olumsuz örneklerinin sektörde sıkça yaşanmasına rağmen otel işletmeciliği literatüründeki ilgili çalışmalar sınırlı kalmaktadır. Bu alana katkı sunmak adına araştırmada otel işletmelerinde çalışanların bilgi uçurma davranışlarının ortaya konulması ve çalışanların kişisel ve sektörel özelliklerine göre farklılaşmanın tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada veriler anket ile toplanmış olup analizlerde ise tanımlayıcı istatistik, faktör analizi, t-testi ve anova testlerinden faydalanılmıştır. Otel çalışanlarının bilgi uçurma algılarının dört faktör üzerinde şekillendiği ortaya çıkmıştır. Buna bağlı olarak sonuçlar, çalışanların bilgi uçurma algılarının demografik ve sektörel özelliklere göre farklılaştığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

otel işletmeciliği, turizm işletmeciliği, bilgi uçurma, otel çalışanları

Kaynakça

• Akı, G. ve Çoruk, A., (2022). “Relationship between whistleblowing and job satisfaction in secondary education institutions”, Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12 (1), 93-122.
• Aktan, C. C., (2015). “Organizasyonlarda Yanlış Uygulamalara Karşı Bir Sivil Erdem, Ahlaki Tepki ve Vicdani Red Davranışı: Whistleblowing”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 19-36.
• Akyürek, M. İ., (2020). “Öğretmenlerde Whistleblowing (Bilgi Uçurma)”, Türkiye Eğitim Dergisi, 5 (1), 17-29.
• Altıntaş, M., (2023). “Kırık Camlar Teorisinin Erdemli Raporlama (Whistleblowing) Davranışına Etkisi: Yükseköğretim Çalışanları Üzerinde Bir Uygulama”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (1), 240-257.
• Altuntaş, M., (2019). Örgütsel Sağlık ve Erdemli Raporlama (Whistleblowing) Arasındaki İlişkinin Araştırılması: Eğitim ve Sağlık Kuruluşları Örneği, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ay, F. A., (2018). “Adaletin Olmadığı Yerde Islık Çalamamak, Örgütsel Adaletin Whistleblowing (İfşa Etme) Niyeti Üzerine Etkisi”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 10 (4), 246-266.
• Baltacı, A., (2017). “The Opinions of Education Employees in Relation to Reasons for Whistleblowing: A Phenomenological Approach”, Inonu University Journal of the Graduate School of Education, 4 (7), 1-28.
• Baraz, A. B. ve Şivil, H., (2019). “Turkish Students’ Attitudes and Intentions Towards Whistleblowing”, Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (1), 101-122.
• Batga, B., (2021). Kişilik Özelliklerinin Politik Davranış ve Bilgi İfşası Üzerine Etkisinde Algılanan Etik İş İkliminin Rolü: Malatya Sağlık Sektörü Araştırması, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bozkuş, K., (2019). “Öğretmen Adaylarının Bilgi Uçurma Tutumları”, Journal of Theoretical Educational Science, 12 (1), 97-115.
• Buluş, M., (2019). Bankacılık Sektöründe Etik İklim ve Örgütsel Güvenin Whistleblowing (Bilgi İfşası) Üzerine Etkisi, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Candan, H. ve Kaya, T., (2016). “İhbarcılık (Whistleblowing) ve Algılanan Örgütsel Destek Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Kamu Kurumunda Araştırma”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (2), 305-330.
• Cemaloğlu, N. ve Akyürek, M. İ., (2017). “Örgütlerde Whistleblowing (Bilgi Uçurma)”, Turkish Journal of Educational Studies, 4 (3).
• Chiu, R. K., (2003). “Ethical Judgment and Whistleblowing Intention: Examining the Moderating Role of Locus of Control”, Journal of Business Ethics, 43 (1), 65-74.
• Çiçeklioğlu, H. ve Kale A., (2021). “Örgütsel Sağlığın Lider-Üye Etkileşimi ve Whistleblowing Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Alan Araştırması”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 13 (25), 466-483.
• Çolak, H. E. E. ve Genç, E., (2018). “Öncülleri ve Sonuçları Bağlamında "Whistleblowing: Sorun Bildirme", Muhasebe ve Denetime Bakış, 18 (55), 41-57.
• Davidson, R., Goodwin‐Stewart, J. ve Kent, P., (2005). “Internal Governance Structures and Earnings Management”, Accounting & Finance, 45 (2), 241-267.
• Davies J., Foxall G.R., Pallister J., (2002). Beyond The Intention–Behaviour Mythology: an Integrated Model of Recycling, Marketing Theory, 2 (1), 29- 113.
• Demirtaş, Ö., (2014). “İşyerlerinde Olumsuz Durumları İfşa Etmenin Etik İklim Üzerindeki Etkisi: Yıldırma Algısının Moderatör Rolü”, Istanbul University Journal of The School of Business Administration, 43 (1).
• Erdoğan, M. ve Erdoğan, E. O., (2021). “Bilgi İfşası (Whistleblowing) Farkındalığı: Geleceğin Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11 (1), 163-181.
• Gökçe, A. T., (2012). “Öğretmen Adaylarının Islık Çalmaya (Whistleblowing) Yönelik Ahlaki Değerlendirmelerine Etki Eden Bazı Faktörler”, II. Uluslararası Değerler ve Eğitimi Sempozyumu, 16-18 Kasım, İstanbul.
• Gökçe, A. T. ve Oğuz E., (2015). “Öğretmen Adaylarının Farklı Bilgi Uçurma (Whistle-blowing) Tercihlerinde Belirleyici Olan Kültürel Değerler”, Sakarya University Journal of Education, 5 (1), 55-69.
• Gözen, E. ve Ergün, G. S., (2020). “İşgörenlerin Meşru İhbarcılık Algılarının X, Y ve Z Nesillerine Göre Karşılaştırılması: Konaklama Sektörü Örneği”, Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 3 (2), 85-99.
• Güven, S. ve Şahin, B. A., (2022). “Study into the Relationship Between Whistleblowing, Organizational Commitment and Personal Ethical Values: Hirschman’s Exit, Voice and Loyalty in Tourism”, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 20 (1), 24-40.
• Henik, E., (2008). “Mad as Hell or Scared Stiff? The Effects of Value Conflict and Emotions on Potential Whistle-blowers”, Journal of Business Ethics, 80 (1), 111-119.
• Hersh, M. A., (2002). “Whistleblowers—Heroes or Traitors?: Individual and Collective Responsibility for Ethical Behaviour”, Annual Reviews in Control, 26 (2), 243-262.
• Jubb, P. B., (1999). “Whistleblowing: A Restrictive Definition and Interpretation”, Journal of Business Ethics, 21 (1), 77-94.
• Kaiser, H. F., (1974). “An Index of Factorial Simplicity”, Psychometrika, 39, 31-36.
• Karataş, S., (2020). Örgütsel Güvenin Olumsuz Durumları Bildirme Davranışı Üzerine Etkisi: Otel Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Karataş, S. ve Keleş, Y., (2020). “Örgütsel Güvenin Olumsuz Durumları Bildirme Davranışı Üzerindeki Etkisi: Antalya’daki Beş Yıldızlı Otel Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, Special Issue (4), 218-232.
• Kavkalı, Z., (2018). Etik Örgüt Kültürünün Sorun Bildirme Davranışına Etkisi: Ankara İlinde Faaliyet Gösteren Dört ve Beş Yıldızlı Otellerde Uygulama, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kavkalı, Z. ve Yeşiltaş, M., (2018). “Etik Örgüt Kültürünün Sorun Bildirme Davranışına Etkisi: Ankara İlinde Faaliyet Gösteren Dört ve Beş Yıldızlı Otellerde Uygulama”, Turizm Akademik Dergisi, 5 (2), 85-96.
• Kennett, D., Downs, A. ve Durler, M. G., (2011). “Accounting Students' Intent to Blow the Whistle on Corporate Fraudulent Financial Reporting: An Experiment”, International Journal of Business and Social Science, 2 (14).
• Kozak, M. A. ve Şahin, S., (2018). “Bilgi İfşası (Whistleblowing) ve Etik İkilem Üzerine Çıkarımlar”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29 (1).
• Lewis, D., Ellis, C. A., Kyprianou, A., ve Homewood, S., (2001). “Whistleblowing at Work: The Results of a Survey of Procedures in Further and Higher Education”, Education and The Law, 13 (3), 215-225.
• Meriç, A., (2020). “Hile Denetiminde Whistleblowing ve Whistleblowing Niyetini Etkileyen Faktörler: Kayseri’de Faaliyet Gösteren Muhasebeciler ile Ampirik Bir Çalışma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (85), 111-128.
• Meriç, A. ve Elden, B., (2019). “Muhasebe Hilelerinin Ortaya Çıkarılmasında Whistleblowing'in Önemi ve Muhasebe Öğrencilerinin Whistleblowing Tercihleri: Kayseri Üniversitesi Örneği”, Journal of International Social Research, 12 (62).
• Mkheimer, I. M., Selem, K. M., Shehata, A. E., Hussain, K., & Perez Perez, M., (2023). “Can Hotel Employees Arise Internal Whistleblowing Intentions? Leader Ethics, Workplace Virtues and Moral Courage”, European Journal of Management and Business Economics, 32 (2), 203-222.
• Nayir, D.Z. ve Herzig, C., (2012). “Value Orientations as Determinants of Preference for External and Anonymous Whistleblowing”, Journal of Business Ethics, 107 (2), 197-213.
• Near, J. P. ve Miceli, M. P., (2016). “After the Wrongdoing: What Managers Should Know About Whistleblowing”, Business Horizons, 59 (1), 105-114.
• Near, J.P. ve Miceli, M. P., (1985). “Organizational Dissidence: The Case of Whistle-blowing”, Journal of Business Ethics, 4 (1), 1-16.
• Özdemir, N, E., (2015). Whistleblowing (Bilgi İfşasının) Örgütsel Güvene Etkileri Üzerine Bir Alan Araştırması, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Park, H., Blenkinsopp, J., Oktem, M. K. ve Omurgonulsen, U., (2008). “Cultural Orientation and Attitudes Toward Different Forms of Whistleblowing: A Comparison of South Korea, Turkey, and the UK”, Journal of Business Ethics, 82 (4), 929-939.
• Pelit, E. ve Çetin, A., (2020). “Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi İşlevi Olarak İnsan Kaynakları Planlaması ve Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme”, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (2), 1268-1287.
• Saygan, S. ve Bedük, A., (2013). “Ahlaki Olmayan Davranışların Duyurulması (Whistleblowing) ve Etik İklimi İlişkisi Üzerine Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (1).
• Sofroniou, N. ve Hutcheson, G. D., (1999). “The Multivariate Social Scientist: Introductory Statistics Using Generalized Linear Models”, The Multivariate Social Scientist, 1-288.
• Taş, F. ve Antalyalı, Ö. L., (2015). “Kamu Hastanelerinde ve Özel Hastanelerde Çalışan Hemşirelerin İzharcılık (Whistleblowing) Tutumları”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (1), 34-54.
• Terzis, V. ve Economides, A. A., (2011). “The Acceptance and Use of Computer Based Assessment”, Computers & Education, 56 (4), 1032-1044.
• Tunçay, Sayğan S. ve Yağız, Sayğan F. N., (2020). “Türkiye’deki “Bilgi Uçurma (Whistleblowing)” Makalelerinin Bibliyometrik Profili”, BMIJ, 8 (4): 266-295.
• Yarmacı, N. ve Ayyıldız, T., (2020). “İşgörenlerin Örgütsel Dışlanma Algılarının Örgütsel Sessizlik ve Olumsuz Durumları Bildirme Eğilimlerine Etkisi: Otel İşletmeleri Örneği”. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4 (3), 2699-2723.
• Yarmacı, N., (2018). İşgörenlerin Örgütsel Dışlanma Algılarının Örgütsel Sessizlik ve Olumsuz Durumları Bildirme Eğilimlerine Etkisi: Otel İşletmeleri Örneği, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.