COMPARATIVE ANALYSIS OF PSYCHOTHERAPIST REPRESENTATION IN TELEVISION SERIES AND PLATFORM SERIES

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 24 - 45, 30.06.2025

Nisa Yıldırım

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1447097

Öz

The obscurity of the human soul has always inspired for films and TV series, as well as literature. Recently in Turkey, examples of psychotherapist characters have begun to increase in local productions of streaming services, as well as in traditional television series. This research aims to examine the styles adopted by the media in shaping the narratives by comparing the representation of psychotherapists in narratives selected from both media with the discourse analysis method. According to the findings, it can be seen that the psychotherapist characters in the television series are perfect characters who fulfill their duties successfully, and that they also 'give advice' to the audience in the therapy scenes. When psychotherapist characters in streaming services' series are examined, it is seen that the unhealthy mental states of these characters are particularly emphasized and this forms the basis for the conflict in the narrative. As a result, it is possible to say that psychotherapist characters in television series are represented as experts in accordance with the authoritarian characteristics of the medium, while in streaming services' series, they are presented as characters with inner conflicts who fail to solve their personal problems in a way that contradicts their profession.

Anahtar Kelimeler

Local Series , Television , Streaming Services , Psychotherapist , Representation

Etik Beyan

Bu çalışma etik beyan gerektiren çalışmalar kapsamında değildir.

TELEVİZYON DİZİLERİ VE PLATFORM DİZİLERİNDEKİ PSİKOTERAPİST TEMSİLİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Öz

İnsan ruhunun bilinmezliği her dönemde edebiyata olduğu gibi film ve dizilere de ilham kaynağı olmuştur. Psikiyatri biliminin yardımına başvuran film ve dizilerde genellikle ana karakterin ruh sağlığının problemli olduğu, psikiyatr ya da psikoterapistin ise yan karakter olarak yer aldığı görülmektedir. Türkiye’de son yıllarda geleneksel televizyon dizilerinin yanı sıra, dijital platformların yerli yapımlarında da psikoterapist karakterlere yer verilmeye başlanmıştır. Bu araştırma, her iki mecradan seçilen yapımlardaki psikoterapist temsilini söylem analizi yöntemi ile karşılaştırarak, anlatıları şekillendirmede mecraların benimsediği üslupları incelemeyi amaçlamaktadır. Elde edilen bulgularda televizyon dizilerindeki psikoterapist karakterlerin görevlerini başarıyla yerine getiren kusursuz karakterler olduğu, terapi sahnelerinde karşısındaki karakterle konuşurken bir yandan da seyirciye ‘akıl vermekte’ olduğu görülmektedir. Televizyon söyleminin ‘uzman/otorite’ temsilindeki gelenekçi tutumu göz önünde bulundurulduğunda bu durumun olağan olduğu söylenebilir. Platform dizilerindeki psikoterapist karakterler incelendiğinde ise, bu karakterlerin sağlıksız ruhsal durumlarının özellikle vurgulandığı ve bunun anlatıdaki çatışmaya temel oluşturduğu görülmektedir. Bu nedenle platformların seyirci üzerinde ‘öğretici’ işleve sahip olmak gibi bir amaç gütmedikleri, özgün hikaye anlatımını önceledikleri iddia edilebilir. Sonuç olarak, psikoterapist karakterlerin televizyon dizilerinde mecranın geleneksel söylemine uygun bilirkişi/uzman konumunda bir temsile sahip olduğu, dijital platform dizilerinde ise yenilikçi bir tavır benimsenerek, mesleklerine karşıtlık oluşturacak şekilde kişisel sorunlarını çözmekte başarısız olan, iç çatışmaları yoğun karakterler olarak sunulduklarını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Yerli Dizi , Televizyon , Dijital Platform , Psikoterapist , Temsil

Etik Beyan

Bu çalışma etik beyan gerektiren çalışmalar kapsamında değildir.

Kaynakça

• Alçayır, M. (2024) Çağdaş Televizyon Anlatılarında Deliliğin Sunumu: Kırmızı Oda Dizisi Örneği, Erciyes İletişim Dergisi, 11(1), 227-251 Bal, S. (2014). Reklamların Eskimeyen Yüzü “Muhteşem Annelik”: Anneler Günü Reklamları Örneği. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 1(2), 59-85. https://doi.org/10.24955/ilef.106592
• Bozkur, B., & Taylan, A. (2020). Medyada Annelik Temsili: Anaakım ve Alternatif Medyada Anneliğin Sunumuna Yönelik Karşılaştırma. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(34), 45-65. https://doi.org/10.31123/akil.781227
• Canpolat, M. (2022) Psikoloji Temalı Dizi-Filmlerin Karakter Gücüne Etkileri: Deli Doktoru Değillermiş!, Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 351-365
• Çakır, A. (2014) Söylem Analizi: Ne Demek İstiyorsun?, Palet Yayınları
• Çelenk, S. (2005) Televizyon, Temsil, Kültür: 90'lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri, Ütopya Yayınevi
• Çelik, H., & Ekşi, H. (2013). Söylem Analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 99-117.
• Çeliker, M. (2023) Taşra-Kent Dikotomisinde Dinin Kültürel İzdüşümü: Bir Başkadır Dizisi Örneği, Kültür Araştırmaları Dergisi(17), 160-187. https://doi.org/10.46250/kulturder.1256687
• Erdem, N. (2013) Hayatın Mırıltısı: R. Erdem'in Filmi Hayat Var Üzerine, ‘Sinema ve Psikanaliz 1: Filmler ve Bilinçdışı’ içinde (89, 98), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Ed. Özden Terbaş
• Eyüboğlu, A. (2014) Yerli Sopranos sizlere ömür! https://www.milliyet.com.tr/cadde/ali-eyuboglu/yerli-sopranos-sizlere-omur-1815762
• Gençoğlu, C. (2019) Türk Sinemasında Psikolojik Danışma/Psikoterapi Algısı, Turkish Studies - Social Sciences, 14(5), 2203 - 2224. 10.29228/TurkishStudies.37369
• Güleroğlu, A. (2023) Kıvanç ve Serenay'ın Aile'si asla The Sopranos ayarında bir dizi değil https://www.medyafaresi.com/kose-yazisi/kivanc-ve-serenayin-ailesi-asla-the-sopranos-ayarinda-bir-dizi-degil/1010169
• Mutlu, E. (2005a) Globalleşme Popüler Kültür ve Medya, Ütopya Yayınevi
• Mutlu, E. (2005b) Televizyonu Anlamak, Ayraç Yayınları
• Müfitler, B., (2023). Norman Fairclough’un Eleştirel Söylem Çözümleme Modeline Göre Mahtumkulu Divanı’nın İdeoloji ve Güç / İktidar Temelinde Değerlendirilmesi. Folklor Akademi Dergisi. Cilt:6, Sayı: 1, 74 – 94.
• Öner, U. (1989) Psikiyatri ve Sinema. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 22(2), 725-734.
• Özsoy, A. (2006) Popüler Kültür Ürünü Olarak Durum Komedileri: Çocuklar Duymasın Örneğinde Aile Söylemi, Kültür Ve İletişim, 9 (2)(18), 143-173.
• Pekdemir, G., ve Yılmaz, Y. (2022) Televizyon Dizilerinde Ailenin Kültürel Temsilinin Kurgusal Dönüşümü: ‘Yasak Elma’ Dizisi Örneği, Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 7(14), 6-25.
• Saraç, H. (2021) “Fi” Dizisinin Bağlanma Terapisine Dayalı İncelenmesi, Journal of Sustainable Education Studies, 2(1), 1-7.
• Sayın Tamerk, I. (2013) Ayazda Bir Yürek, 'Sinema ve Psikanaliz 1: Filmler ve Bilinçdışı' içinde (81, 88) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Ed. Özden Terbaş
• Serttaş, A. (2020) Televizyonda Temsil Neden Önemli? Örnekler ve Tespitler https://acikerisim.istinye.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12713/3911
• Sözen, E. (2017). Söylem: belirsizlik, mübadele, bilgi/güç ve refleksivite. İstanbul: Profil Yayınları
• Şenol-Durak, E., ve Fışıloğlu, H. (2007) Film analizi yöntemi ile Virginia Satir aile terapisi yaklaşımına bir bakış, Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 43-62.
• Şentürk, R. (2014) Fiske ve Hartley’in Televizyon Teorisi, Marmara İletişim Dergisi, 14(14), 217-233.
• Türkdoğan, Ö. (2015). Ana Akım Medyada Annelik Miti. Kadın Araştırmaları Dergisi(13).
• Uğurlu, E. G. (2013). Annelik Rolünün Öğrenilme Sürecinde Medyanın Yeri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(34), 1-24.
• Varol, S., (2014) Medyada Yer Alan Temsillerin Kimlik Edinme Sürecindeki Rolü, Akademik Sosyal Bilimler Çalışmaları Dergisi, (26), 301-313.