EKŞİ SÖZLÜK’TE NEFRET SÖYLEMİ: İKLİM AKTİVİSTİ GRETA THUNBERG ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 35 - 47, 15.06.2023

Selçuk Çetin

Öz

Genel olarak çevre hareketi ve özelinde iklim aktivizmi içinde bulunduğumuz çağın en önemli toplumsal hareketlerinden birisini oluşturmaktadır. Greta Thunberg, her cuma okulu gitmeyi reddederek İsveç Parlamentosu önünde elinde taşıdığı pankartla iklim krizine dikkat çekmek istemiş, sivil itaatsizliğin özgün örneklerinden birisini sergilemiştir. Başlangıçta tek başına yürüttüğü bu eylemler zamanla kitleselleşerek milyonu aşkın gencin küresel hareketine dönüşmüştür. Bu çalışma, Ekşi Sözlük’te bir iklim aktivisti olan Greta Thunberg’e yönelik üretilen nefret söylemine odaklanmaktadır. Bu amaçla Greta Thunberg başlığındaki yorumlar incelenerek söylem çözümlemesi yapılmıştır. Kuşkusuz Thunberg’in söylediklerini veya yaptıklarını eleştirmek veya desteklemediğini beyan etmek bir sorun teşkil etmemektedir. Bu nedenle çalışmada bu tür görüşler elbette nefret söylemi içerisinde değerlendirilmemiştir. Fakat Thunberg hakkında yazılanlara bakıldığında bu tür yorumların oldukça az olduğu görülmektedir. Thunberg’e yönelik üretilen argümanlar komplo kültürünün bir tezahürü olmakta böylece dikkat çekmeye çalıştığı iklim krizi gölgelenmektedir. Bu çalışma, iklim krizi üzerinden kadınlara yönelik ayrımcı söylemlerin kolaylıkla üretilebildiğini de göstermiştir. Ayrıca, Greta Thunberg’in Asperger Sendromlu oluşu üzerinden çeşitli fiziksel, zihinsel, bedensel engeli bulunan insanlar damgalanabilmekte, nefretin nesnesi olabilmektedir. Bu nedenle Ekşi Sözlük’te Greta Thunberg’e yönelik nefret söylemi özelinde bu gruplara yönelik nefret söylemlerinin de açığa çıkarılması amaçlanmıştır. Bununla birlikte Greta Thunberg başlığı altında yapılan yorumlar, küresel olarak insanlığın karşı karşıya olduğu en büyük tehlike olarak gösterilen “iklim krizi” hakkında toplumumuzda var olan duyarsızlığı ve bilgisizliği göstermesi açısından önemlidir. Çalışmada, nefret söylemine karşı farkındalığın artırılması, yeni medya ortamlarında bu gibi söylemlere karşı nasıl mücadele edilebileceğine yönelik strateji ve önerilere de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevrecilik, iklim krizi, Greta Thunberg, yeni medya, nefret söylemi

Kaynakça

• Alpay, Y. (2021). Yalanın Siyaseti. İstanbul: Destek.
• Alphen, E. V., Bal, M., & Smith, C. (2008). The rhetoric of sincerity. Stanford: Stanford University Press.
• Annesi anlattı: Greta 11 yaşındayken nasıl hayata tutundu?. (2020, 23 Şubat). Erişimadresi: https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2020/02/23/annesi-anlatti-greta-11-yasindayken-nasil-hayata-tutundu
• Aziz, A. (2013). Siyasal iletişim. Ankara: Nobel.
• Badamchı, D. K. (2015). Nefret Söylemi İfade Özgürlüğünün Bir Parçası Mıdır? Felsefe Dünyası(61), 55-79.
• Binark, M ve Çomu, T. (2011). Mezheplere ve yaşam tarzlarına yönelik öfkenin, nefret söyleminin nefret suçuna evrilmesi ve internet’in nefret suçunu teşvik için kullanımındaki pervasızlık… Erişim adresi: https://yenimedya.wordpress.com/tag/nefret-soylemi-ve-internet-mecrasi
• Binark, M ve Çomu, T. (2012). Sosyal medyanın nefret söylemi için kullanılması ifade özgürlüğü değildir! Erişim adresi: https://yenimedya.wordpress.com/2012/01/20/sosyal-medyanin-nefretsoylemi-icinkullanilmasi-ifade-ozgurlugu-degildir/
• Binark, M. (2010). Nefret söyleminin yeni medya ortamında dolaşıma girmesi ve türetilmesi. Tuğrul Çomu (Ed.), Yeni Medyada Nefret Söylemi (s.11-55). İçinde. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Binark, M. ve Çomu, T. (2013). Yeni medya ortamlarında nefret söylemi. Mahmut Çınar (Ed.), Medya ve Nefret Söylemi: Kavramlar,Mecralar, Tartışmalar (s. 199-219). İçinde. İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Bora, T. (2018). Zamanın kelimeleri. İstanbul: İletişim.
• Bora, T. (2021). Kim kurtaracak, kelimelerden? Altuğ Yılmaz (Ed.), Medya ve Nefret Söylemi-II (s. 11-25). İçinde. İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları
• Bourdieu, P. (2014). Eril tahakküm. İstanbul:Bağlam.
• Brown, R., Livingston, L. (2021). Çevrimiçi nefret söylemi ve tehlikeli söylemlerle mücadele. Altuğ Yılmaz (Ed.), Medya ve Nefret Söylemi-II (s. 173-199). İçinde. İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları
• Cargill, A. (2019). Greta Thunberg how dare you ! Independently published.
• Castells, M. (2016). İletişimin gücü. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çetin, S. (2022). Yeşil düşünce, yeşil siyaset ve çevre iletişimi. Ankara: Ütopya
• Çomu, T. (2010). Video paylaşım ağlarında nefret söylemi Tuğrul Çomu (Ed.), Yeni Medyada Nefret Söylemi (s. 141-181). İçinde. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Çomu, T. (2012). Video paylaşım ağlarında nefret söylemi: youtube örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Dirini, İ. (2010). Okur yorumlarıyla yeniden üretilen nefret söylemi Tuğrul Çomu (Ed.) Yeni Medyada Nefret Söylemi (s. 55-95). İçinde. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Ekşi sözlük nefret söylemi denetim projesi. (2011, 19 Haziran). Erişim adresi: https://eksisozluk.com/eksi-sozluk-nefretsoylemi-denetim-projesi--2875131
• Fridays for Future (t.y.). “What we do”. https://fridaysforfuture.org/what-we-do/who-weare/
• Giddens, A. (2013). İklim Değişikliği Siyaseti. Ankara: Phoenix.
• Göregenli, M. (2013). Temel kavramlar: önyargılar, özcü inançlar ve ayrımcılık. Mahmut Çınar(Ed.), Medya ve Nefret Söylemi: Kavramlar, Mecralar, Tartışmalar (s. 23-39). İçinde. İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Greta Thunberg (2018, 6 Eylül). Erişim adresi: https://eksisozluk.com/gretathunberg--5776086
• Greta Thunberg tells world leaders ‘you are failingus’, as nations announce fresh climateaction. (2019, 23 Eylül). Erişim adresi: https:// news.un.org/en/story/2019/09/1047052
• İnceoğlu, Y., & Sözeri, C. (2012). Nefret Suçlarında Medyanın Sorumluluğu: «Ya sevya terk et ya da... Y. İnceoğlu içinde, Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları (s. 23-38). İstanbul: Ayrıntı.
• Karan, U. (2012). Nefret İçerikli İfadeler, İfade Özgürlüğü ve Uluslararası Hukuk. Y. İnceoğlu içinde, Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları (s. 81-102). İstanbul: Ayrıntı.
• Kurnaz, L. (2019). Son buzul erimeden. İstanbul: Doğan Kitap.
• Madra, Ö. (2007). Küresel ısınma ve iklim krizi. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Marc R. Woodbury, S., & Volkmar, F. R. (2009). Asperger syndrome. European Chid & Adolescent Psychiatry, 18 (1), 2-11.
• Parekh, B. (2012). Is There a Case for Banning Hate Speech? M. Herz, & P. Molnar içinde, The Content and Context of Hate Speech (s. 37-56). Cambridge: Cambridge University Press.
• Thunberg, G. (2021). No one is too small to make a difference. Dublin: Penguin.
• Van Dijk, T. (1999). Discourse analysis as ıdeology analysis. C. Schaffner ve A. Wenden (Ed.), Language and Peace. (s.17-33). İçinde. Amsterdam: Harwood Academic Press.
• Van Dijk, T. (2010). Söylem ve iktidar. A. Çavdar ve A.B. Yıldırım (Ed.), Nefret Suçları ve Nefret Söylemi. (s. 9-41). İçinde. İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları
• Weber, A. (2009). Nefret söylemi el kitabı. İstanbul: Avrupa Konseyi Yayınları
• Yılmaz, S H. (2013). Siyasal Nefret Söylemi ve Medya. Konya: Literatürk.