Kimliksiz vatandaşlık mümkün mü?

Year 2020, Issue: 5, 126 - 135, 30.12.2020

İkbal Vurucu

Abstract

Vatandaşlık yaklaşımlarındaki değişimlerin kaynağı uluslararası göçler, savaşlar, küreselleşme ve post-modern felsefe olarak belirmekte ve ulus-devlet vatandaşlığı çok-kültürlü/anayasal/dünya/küresel vatandaşlık gibi yaklaşımlarla ikame edilmesi talep edilmektedir. Bunun yanısıra vatandaşlık çoğulcu etnik/kültürel kimliklerin, cinsel tercihlerin ve toplumsal rollerin hak ve özgürlük talepleri için önemli bir hareket noktası olarak öne çıkmaya başlamıştır. Ulusal vatandaşlık eleştirmenleri, artık, vatandaşlığın ulus-devletin egemen paradigmalarına bağlı şekillenen klasik tanımları ve göndermeleriyle kavramanın imkânsız olduğunu iddia eder. Vatandaşlığın toplumsal değerlerden arındırılması gerektiği varsayımı beraberinde anayasal yurtseverlik gibi kuramlara yerini bırakılması talep edilmektedir. Modern ulus-devletlerde vatandaşlık bireyle devlet arasındaki hukukî ve siyasî ilişki olarak tanımlanmaktadır. Millî kimlik, egemenlik, haklar, ulus-devlet, demokrasi modern vatandaşlığın bileşenlerini oluşturur. Bu kavramların her biri aynı zamanda bir değere içkindir. Bu noktadan hareketle vatandaşlık da söz konusu siyasal ve toplumsal değerlere bağımlıdır. Bu çalışmada vatandaşlığın siyasal kimlik boyutunun bir veçhesini teşkil eden vatandaşlık-kimlik ilişkisi tartışılacaktır. Bu bağlamda vatandaşlığın yerel, etnik, kültürel kimliklerden soyutlanarak evrensel bir form kazanması gerektiği yönündeki yaklaşımlar eleştirel açıdan ele alınacaktır. Bu çalışmanın amacı da birey temelli ulusal vatandaşlık ile grup temelli çok-kültürlü/küresel/anayasal vatandaşlık kuramlarının siyasal ve toplumsal alanı düzenleme varsayım ve argümanlarını tartışmaktır. Temel varsayımımız ulus-devletin vatandaşlık nosyonunun ülkenin tarihsel ve kültürel değerlerinden arınık olamayacağıdır. Bu çalışmada literatür taraması yöntemi kullanılmış ve eleştirel söylem analizinden destek alınmıştır.

Keywords

ulusal vatandaşlık, anayasal vatandaşlık, kimlik, ulus-devlet, millet, çokkültürlülük, farklılık

Is citizenship without identity possible?

Abstract

The source of the changes in citizenship approaches appears as international migrations, wars, globalization and post-modern philosophy, and it is demanded that nation-state citizenship be replaced by approaches such as multicultural / constitutional / world / global citizenship. In addition, citizenship has come to the fore as an important starting point for the rights and freedom demands of pluralist ethnic / cultural identities, sexual preferences and social roles. Critics of national citizenship argue that it is now impossible to grasp the classical definitions and references of citizenship shaped by the dominant paradigms of the nation-state. The assumption that citizenship should be purified from social values is demanded to be replaced by theories such as constitutional patriotism. In modern nation-states, citizenship is defined as the legal and political relationship between the individual and the state. National identity, sovereignty, rights, nation-state and democracy constitute the components of modern citizenship. Each of these concepts is also inherent in a value. From this point of view, citizenship is also dependent on the said political and social values. In this paper, citizenship-identity relationship, which constitutes one aspect of the political identity dimension of citizenship, will be discussed. In this paper, citizenship-identity relationship, which constitutes one aspect of the political identity dimension of citizenship, will be discussed. In this context, the approaches that citizenship should gain a universal form by isolating it from local, ethnic and cultural identities will be critically analyzed. The aim of this study is to discuss the political and social organizing assumptions and arguments of individual-based national citizenship and group-based multicultural / global / constitutional citizenship theories. Our basic assumption is that the notion of citizenship of the nation-state cannot be devoid of the historical and cultural values of the country. In this study, literature review method was used and support was obtained from critical discourse analysis.

Keywords

National citizenship, constitutional citizenship, identity, nation state

References

• Akça, G. (2013). Devletler, toplumlar ve çoğulculuk tartışmaları: Gerçekler ve kurgular, Yeni Türkiye, Ocak-Şubat, Sayı: 50, Ss. 478-491.
• Akça, G. (2005). Postmodernite ve ulus devlet, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 7, Ss. 232-257
• Brubaker, R. (2009). Fransa ve almanya’da vatandaşlık ve ulus ruhu. Çev. Vahide Pekel, Ankara: Dost Kitapevi,
• Erdem, F. H. (2012). Yeni anayasaya doğru: Vatandaşlık osmanlı-türkiye anayasalarında ve yeni anayasada vatandaşlık, SETA Analiz, Sayı: 51, S.
• Erdenir F. H., Burak (2006). Avrupa kimliği: Pan-milliyetçilikten post-milliyetçiliğe, 2. Baskı, Ankara: Ümit Yayıncılık
• Gündoğan, A.O. (2016). Demokrasi ve kabul görme sorunu, http://www.aliosmangundogan.com/PDF/Bildiri/Ali-Osman-Gundogan-Demokrasi-ve-Kabul-Gorme-Sorunu.pdf (21.10.2016)
• Habermas, J. (2002). Küreselleşme ve milli devletlerin akibeti, (Çev. Medeni Beyaztaş), İstanbul: Bakış Yayınları
• HabermaS, J. (2012). “Öteki" olmak, "öteki"yle yaşamak - Siyaset kuramı yazıları, (Çeviren: İlknur Aka), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İçduygu, A.– keyman, E. F. (2000). Globalleşme, anayasallık ve türkiye’de vatandaşlık tartışması, Global Yerel Eksende Türkiye, içinde, (Der: E.F. Keyman-Ali Yaşar Sarıbay), İstanbul: Alfa
• İçduygu, A. (1995). Çokkültürlülük: Türkiye vatandaşlığı kavramı için toplumsal bir zemin, Türkiye Günlüğü, Mart-Nisan Sayı: 33.
• Kadıoğlu, A. (1999). Cumhuriyet iradesi-Demokrasi muhakemesi, , İstanbul: Metis
• Kadıoğlu, A. (2008). Vatandaşlığın ulustan arındırılması: Türkiye örneği, Kadıoğlu, A. (Haz.). Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara, (Çev. Can Cemgil), İçinde, İstanbul: Metis.
• Kargıoğlu, F. (2013). ‘Bir ihtimal daha var, o da ölmek mi dersin?’ ya da ‘anayasa savaşları”na schmittyen bir katkı: Nihilist anayasacılık’, Yeni Türkiye, Ocak-Şubat, Sayı: 50, s. 401
• Kaygusuz, Ö. (2005). Modem türk vatandaşlığı kavramının erken öncülleri: Milli mücadele dönemi'nde ulusal vatandaşlığın kuruluşu, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(2),195-217
• Köktürk, M. (2016). Millet ve milliyetçilik: Eleştirel yazılar -1, , İstanbul: Ötüken Neşriyat
• Köktürk, M. (2005). Hedef ülke türkiye’de birey, toplum ve siyaset, Ankara: Tek Ağaç Yayınları
• Özakpınar, Y. (2008). Türk milliyetçiliği: Sosyal psikoloji açısından bir analiz ve yeni bir model”, “Statükodan Değişime Milliyetçilik Ufku” İçinde, (Ed. Huzeyfe S.Arslan), Ankara: Binyıl Yayınları
• Parekh, b. (2002). Çok kültürlülüğü yeniden düşünmek,(Çev). Bilgi Tanrıseven, Ankara: Phonix.
• Schnapper, D. (1995). Yurttaşlık cemaati: Modern ulus fikrine dair. Çev. Özlem Okur, İstanbul: Kesit Yayınları.
• Temelat, N. (2011). Ülke anayasalarında vatandaşlık tanımları, Ankara: TBMM Araştırma Merkezi,
• Vurucu, İ. (2013). Ulus-devlet polemiği: İbretlik bir panorama, 21.Yüzyılda Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt : 1, Sayı : 3
• Wenden, C.W.D. (1998). Ulus ve yurttaşlık: Hem rakip hem ortak, Jean Leca (Haz.) Uluslar ve Milliyetçilikler içinde, [Çev.Siren İdemen], İstanbul: Metis Yayınları,