Cebrâ İbrahim Cebrâ’nın “es-Sefîne” Romanında İntihar

Year 2025, Volume: 25 Issue: 61, 260 - 284, 29.12.2025

Emine Bağmancı

Abstract

Bu çalışma, Cebrâ İbrâhîm Cebrâ’nın es-Sefîne adlı romanını intihar teması ekseninde psikososyal bir çerçeveden tahlil etmektedir. Romanın merkezindeki Fâlih karakterinin intihar eylemi; yalnızlık, umutsuzluk, aşk ve aidiyet duygularıyla örülü psikolojik bir zemin üzerinde şekillenirken, aynı zamanda toplumsal çözülme, sosyal baskılar ve adaletsizliklerle temellenen derin bir toplumsal arka plana dayanmaktadır. Fâlih'in iç dünyasında yaşadığı felsefî ve varoluşsal bunalımlar, onun bireysel kırılmalarını derinleştirmiş; bu durum aldatılma gibi özel bir travmayla birleşerek onu intihara sürükleyen süreci hızlandırmıştır. İntihar olgusu tek bir karakterle sınırlandırılmadan romanda bir yandan Hollandalı yolcunun başarısız intihar girişimi, diğer yandan ‘İsam’ın duygusal çöküşü ve ‘Assaf'ın aidiyet krizleri, intiharın evrensel, kültürel ve sosyal bağlamını genişleten yan ögeler olarak dikkat çekmektedir. Bu kurgusal strateji, eseri salt bireysel bir trajedi anlatısı olmanın ötesine taşıyarak Arap toplumundaki siyasal ve kültürel krizlerin bireyin ruh sağlığı üzerindeki yıkıcı etkilerini resmeden bir sosyal eleştiriye dönüştürmektedir. Çalışma, edebî metnin çok katmanlı yapısını göz önünde bulundurarak intiharın bireysel ve toplumsal nedenlerini iç içe geçmiş biçimde analiz etmeyi hedeflemektedir. es-Sefîne, intiharın Arap edebiyatındaki temsiline dair birey ile toplum arasındaki önemli bir örnek olarak değerlendirilmiştir.

Keywords

Arap edebiyatı , Modern roman , İntihar teması , Psikososyal analiz

Suicide in Jabra Ibrahim Jabra’s Novel “Al-Safina

Abstract

This study examines Jabra Ibrahim Jabra’s novel Al-Safīna through the theme of suicide from a psychosocial perspective. The suicide of the central character, Fālih, unfolds on a psychological foundation woven with individual loneliness, despair, love, and feelings of belonging, while simultaneously resting on a profound social background marked by moral decay, social pressures, and injustices in the society he inhabits. Fālih’s philosophical and existential inquiries within his inner world intensify his personal fractures, which, combined with a specific trauma of betrayal, accelerate the process leading to his suicide. The novel also features the failed suicide attempt of a Dutch traveler, the emotional collapse of the character ‘Isam, and Assaf’s crises of belonging as secondary elements that broaden the cultural and social context of suicide. In this regard, the novel reveals not only the individual tragedy but also the destructive effects of political and cultural crises in the Arab world on the individual. This study aims to analyze the intertwined individual and social causes of suicide, taking into account the multilayered structure of the literary text. Thus, Al-Safīna is evaluated as a significant example of the representation of suicide in Arabic literature.

Keywords

Arabic literature , Modern novel , Theme of suicide , Psychosocial analysis

References

• Allen, R. (1997). er-Rivâyetu’l-‘Arabiyye. (İ. el-Munîf. Çev.) Mısır: Meclisu’l-‘Alâ li’s-Sekâfe.
• American Psychological Association. (t.y.). Psychosocial. In APA Dictionary of Psychology. https://dictionary.apa.org/psychosocial Erişim tarihi: 06/11/2025
• Ayan, D. (2021). “Türkçe Söz Varlığında İntihar”, Bilim ve Kültür Aynasında İntihar. (289-301) İstanbul: Nobel Yayınları.
• Benî Omar, Z.M. (2017). Kırâatun fî’l-Binâ’l-Fennî liRivâye es-Sefîne liCebrâ İbrahim Cebrâ. Mecelle Mekâlîd, 12, 11-17.
• Abbas, N.M. (2004). el-Bu’du’l-İnsânî fî’r-Rivâyeti’l-Filistîniyye: Rivâye es-Sefîne liCebrâ İbrahim Cebrâ. Mecelle Kulliyeti’l-‘Âdâb Câmia Benhâ, 10(1), 1-22.
• Demiralp, D. (2023). Eski Yunan Mitoslarına İntiharlarıyla Konu Olan Kadın Kahramanlar. Atlas , 9(52), 18-23.
• Demirbaş, H. & Bulut, B. P. (2021). “İntihar ve Psikoloji”, Bilim ve Kültür Aynasında İntihar. (104-126) İstanbul: Nobel Yayınları.
• Derrâc, F. (2015). Cebrâ İbrahim Cebrâ. Dubai: es-Sadâ.
• Cebrâ, İ. C. (2008). es-Sefîne. Lübnan: Dâru’l-Âdâb.
• Engin, E., Uğuryol, M., Kaçmaz, E.D. (2016). Yalnızlık Kavramı ve Sağlıklı Yaşam Üzerine Etkileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (42), 1101-1106.
• Freud, S. (2021). Rüyaların Yorumu. (Çev. Dilman Muradoğlu). İstanbul: Say Yayınları.
• Hamamra, B., Mleitat, A. & Qabaha, A. (2024). Female Self-Attack and Suicide in Tayeb Salih’s Season of Migration to the North and Liana Badr’s the Eye of the Mirror. Journal of Middle East Women’s Studies, 20(2), 199-218.
• Jafarnejad, Z., Majidi, H., Ara, M.M. & Fasnaghari, H. (2021). Investigation of Social Harms in Ali Badr’s Novel Al-Kafereh based on Durkheim’s Theory: A Case Study of Suicide, 22, The Journal of New Critical Arabic Literature, 29-57.
• Jung, C.G. (2009). İnsan ve Sembolleri. (Çev. Ali Nahit Babaoğlu). İstanbul: Okyanus Us.
• Kazan, R. & Ersöz, E. (2008). Modern Arap Romanında Ölüm Problemi ve Nedenlerine Ahmed ez-Zu’bî’nin Yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21, 159-180.
• Keleş, F., Ak, M. & Kesici, Ş. (2023). İnitharın Doküman Analizi ile Bütüncül Değerlendirilmesi: Genç Werther’in Acıları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (AKEF), 5(3), 1043-1057.
• el-Kisvânî. N.A. (2020). et-Takniyyatu’s-Serdiyye fî Rivâyeti’s-Sefîne liCebrâ İbrahim Cebrâ. el-Mecelletu’d-Duveliyye li’d-Dirâsâti’l-Luğaviyye ve’l-Edebiyye ve’l-‘Arabiyye, 2(1), 1-11.
• Köse, A. & Arslan, F. (2019). Sosyolojik Bir Olgu Olarak İntihar. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 43(1), 1-20.
• Marx, K. (2006). İntihar Üzerine. Çev. Barış Çoban & Zeynep Özarslan. İstanbul: Yeni Hayat Yayıncılık.
• al-Mousa, N. (2015). A Postcolonial Reading of Two Arabic Novels Translated into English: Abdel Rahman Al-Sharqawi’s Egytptian Earth and Jabra Ibrahim Jabra’s The Ship. Arab World English Journal. (3), 127-137.
• Nevâr, B. (2015). el-Hâcisu’l-Filistîyn fî Rivâyât Cebrâ İbrahim Cebrâ. Camietu’l-Kudsi’l-Meftûha lil Buhûsi’l-İnsâniyye ve’l-İctimâiyye, 2(36), 51-72.
• Palabıyık, N. A. (2020). Emile Durkheim’in İntihar Adlı Çalışması Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyologca, 10(20), 140-149.
• Seyidov, R. (2022). Necip Mahfuz ve Modern Arap Edebiyatında Romanın Gelişmesindeki Rolü.(Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• eş-Şeyh, H. M. (1994). Kırâatun fî Zâhireti’l-İntihâr fî’l-Edebi’l-‘Arabiyyi’l-Hadîs. Dirâsât –el-‘Ulûmu’l-İctimâiyye, 21(5),445-510.
• Turna, M. (2020). Edebiyat ve Psikanaliz Üzerine. Medeniyet ve Toplum Dergisi 4(1), 1-17.
• Ulus, G. (2021). Orhan Veli Kanık’ın Şiirlerinde Bilinçaltının Metaforik Yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD) (34), 281-308.
• ez-Zu’bî, A. (1994). İşkâliyyetu’l-Mevt fî’r-Rivâyeti’l-‘Arabiyye ve’l-Garbiyye. Ürdün: Mektebetu’l-Kettanî.