İstanbul Yeniköy Mahkemesi Para Vakfı Kayıtları (1591-1883)

Year 2021, Issue: 57, 171 - 202, 30.06.2021

Çiğdem Gürsoy

https://doi.org/10.18589/oa.959752

Cited By: 2

Abstract

Para vakfı çalışmaları genellikle vakıf, dönem, bölge ya da avarız-esnaf sandıkları gibi belirli bir sosyal zümre kapsamında ele alınmakta ve kendi sınırları içinde değer- lendirilmektedir. Bu çalışmada, sınırlamanın kapsamı oldukça genişletilerek seçilmiş bir mahkeme çatısı altında sayılan başlıkların tümü ele alınmıştır. Çalışma, incelenmiş para vakfı vakfiye sayısını çoğaltarak âtılmış gibi duran vakıf sisteminin aslında hare- ketli olduğunu ispat etme arayışının bir parçasıdır. Dahası, sistematik bir araştırmanın üçüncü etabı olduğu için karşılaştırma zeminini de genişletmiştir.
Bu kapsamda Yeniköy Mahkemesi’nde, 1591-1883 arasında kayıtlı 59 para vakfı vakfiyesi değerlendirilmiştir. Ardından Davutpaşa ve Evkaf Muhasebeciliği Mahke- meleri bulguları da eklenerek 1491-1911 yılları arasında 371 vakfiyeden elde edilen sonuçlar toplu ele alınmıştır. Neticede, para vakfı sayısı, vakfedilen meblağlar ve işle- yişin Osmanlı’nın askeri, mali, sosyo-ekonomik politikalarından bağımsız olmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca, vakıf hizmetlerinin vâkıfların dönemsel politikalara uygun tavır almaları sayesinde sürdürülebilir kılındığı tespit edilmiştir.

Keywords

Osmanlı, Vakıf, Para vakfı, Vakfiye, İstanbul, Yeniköy Mahkemesi.

References

• İstanbul Müftülüğü Şeriye Sicilleri Arşivi Evkaf Muhasebeciliği Mahkemesi Defter no: 16, 27, 34, 40, 41, 43, 45, 46, 48, 50, 51, 52, 54, 55, 57, 61, 63, 64, 68, 69, 71, 72, 75, 81, 83, 85, 93, 96, 112, 114, 117, 128, 139, 140, 149, 152, 153, 154, 157, 169.