Mehmet Kuru, Osmanlı’nın Para ile İmtihanı: XVI.-XVII. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Para Krizi,

Year 2023, Volume: 61 Issue: 61, 352 - 359, 14.06.2023

Erdal Bilgiç

https://doi.org/10.18589/oa.1316425

Abstract

Baki Tezcan’dan yaptığı alıntıyla Kuru’ya göre Osmanlı “Krizler İmparator- luğu” olarak tanımlanabildiği gibi aynı zamanda krizleri aşma becerisi de gösterebilen bir imparatorluktur. 16. yüzyılın sonu 17. yüzyılın başlangıcında ekonomik ve siyasi yapısını değiştiren kriz dönemlerinden biri yaşanırken aslında ‘‘İkinci İmparatorluğun’’da temeli atılmıştı. 1580’lerden itibaren başlayan enflasyonun arkasından tağşişler geldi. 17. yüzyılın ortasında fiyat artış hızları ancak yavaşladı. Bu yıllarda Osmanlı akçesi %50’den fazla değer kaybetti. Piyasalarda dolaşan para istikrarının olduğu bu yeni dönemden 18. yüzyılın ikinci yarısına kadar enflasyonda önemli bir düşüş görülürken aslında piyasalara giren gümüş miktarında bir azalma yoktu. Avrupalı tüccarlar Osmanlı pazarlarından bu yıllarda yüksek miktarlarda ham madde ithal etmeye başladılar. Yanlarında getirdikleri paraların daha fazla gümüş içermesinden dolayı yerli zanaatçılara göre ham madde alımlarında rekabet avantajına sahip olan Avrupalılar ülke içinde üretimin düşmesine sebep oldular. Yerli üretim ancak 17. yüzyılda para istikrarı sağlanınca toparlanabildi. Kuru eserinde Osmanlıların bahsi geçen dönemde yaşadığı ekonomik krizin genelde iki alan üzerinden çalışıldığını belirtir. Birincisi para krizi ve enflasyon, ikincisi ise Avrupalı tüccarların Osmanlı pazarlarında rekabetteki üstünlüğüdür. Ancak Kuru’nun iddiasına göre Osmanlı coğrafyasında enflasyon ve dış ticaretin genişlemesi arasındaki bağlantı akademisyenler tarafından yeterince incelenmemiştir.

Keywords

Osmanlı İmparatorluğu, Kriz, Osmanlı Klasik Dönemi