TOKSİK LİDERLİĞİN SAĞALTIMI VE ORTAYA ÇIKMADAN ÖNLENMESİNE DAİR BİLİŞSEL FARKINDALIK (ÜSTBİLİŞ) GELİŞİMİ ÇERÇEVESİNDEN BİR BAKIŞ

Year 2017, Volume: 2 Issue: 2, 62 - 84, 30.09.2017

Onur Kazancı

Abstract

Liderler, liderlik ettikleri örgütün
ve toplumun geleceğinde en önemli yere sahiptirler. Ancak liderlerin mekanik
birer varlık olmadığı ve onların da birer insan oldukları, her zaman rasyonel
davranışlarda bulunamayacakları unutulmamalıdır. Yönetim yazınında liderlerin
takipçilerini ve örgütlerini olumsuz sonuçlara götürebilecekleri daha doğrusu
bu sonuçlara neden olan kişilerin “lider” olarak adlandırılıp
adlandırılamayacağına dair tartışmalar devam etmektedir. Bu konuda kesin olarak
varılabilmiş bir ortak nokta yoktur. Ancak diğer taraftan da liderlerin,
örgütleri ve takipçilerini içinden çıkılamaz derece zor durumlara sürüklemeleri
hem siyasi hem de işletme tarihinde çok kez karşılaşılmış bir durum olduğu
gözden kaçırılmamalıdır. Örgüt ve takipçilerini geri döndürülemez sorunların
içine atan bireylerin bu örgütlere önderlik ettikleri ve örgüt üyeleri
tarafından bir lider olarak kabul edildikleri görülmektedir. Bu çalışmanın
amacı liderlik yazınında yeni yeni göz önüne alınmaya başlanan olumsuz liderlik
türlerinden birisi olan toksik liderlik kavramını ve boyutlarını ele almanın
yanı sıra liderlerin bilişsel farkındalıklarının artırılmasının toksik
durumların ortaya çıkması ya da mevcut olan bir toksik durumunun giderilmesi
üzerindeki olası faydalarını tartışmaktır.

Keywords

Liderlik, Toksik Liderlik, Bilişsel Farkındalık, Üstbiliş

References

• Bal, A. Ve Demir, Ö. o. (2011). Bilişsel Koçluk Yaklaşımının Öğretmen Adaylarının Görüşleri Açısından İrdelenmesi. (Turkish). Journal Of Kirsehir Education Faculty, 12(4), 325-340. Barnard, P. J., ve Teasdale, J. D., (1991) Interacting Cognitive Subsystems: A Systemic Approach to Cognitive-Affective Interaction and Change. Cognition Emotion, 5:1-39. Beauford, J. (1996). A Case Study of Adult Learners’ Metacogtive Strategies in Factoring Polynomials Over the Integers. Unpublished doctoral dissertation, University of Texas, Austin. Bernerth, J. B., Armenakis, A. A., Feild, H. S., Giles, W. F., ve Walker, H. J. (2007). Leadermember social exchange (LMSX): Development and Validation of a Scale. Journal of Organizational Behavior, 28, 979-1003. doi:10.1002/job.443 Blanc, J., Boyer, L., Le Coz, P., ve Auquier, P. (2014). Metacognition: Towards a New Approach to Quality of Life. Quality of Life Research, 23(2), 467-475. Bondolfi, G. (2013). 2993 – Is mindfullness an evidence-based treatment?. European Psychiatry, 28(Supplement 1), 1. doi:10.1016/S0924-9338(13)77507-2 Brown, A.L. (1978), “Knowing When, Where and How To Remember: A Problem Of Metacognition”, In R. Galaser (Ed.), Advences In Instructional Psychology (s.225- 223), Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates,Inc. Campbell, J. (2016). Toxic leadership. Salem Press Encyclopedia, Candan, A. S. (2005). Üstbilişsel Kuram Ve Tarih Öğretimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 327-332. Catak, P. D., ve Ögel, K. (2010). Mindfulness as a therapy method/Bir terapi yontemi olarak farkindalik. Archives Of Neuropsychiatry, (1), 69. Costa, A. L., ve Garmston, R. J. (1994). Cognitive Coaching: A Foundation For Renaissance Schools. Christopher-Gordon Publishers, Inc., 480 Washington, Street, Norwood, MA 02062. Çakıroglu, A. (2007). Üstbilis. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 21-27. Çatak, P. D., ve Ögel, K. (2010). Farkındalık Temelli Terapiler ve Terapötik Süreçler. Klinik Psikiyatri, 13, 85-91. Demir, Ö. ve Doğanay, A. (2008). Bilişsel Koçluk Yoluyla Öğretilen Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Akademik Başarıya Etkisi. (Turkish). Journal Of Educational Sciences & Practices, 7(14), 121-138. Demir, Ö. ve Doğanay, A. (2009). Bilişsel Farkındalık Becerilerinin Geliştirilmesinde Bilişsel Koçluk Yaklaşımı. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(4), 601-624. Demir, Ö. ve Doğanay, A. (2009). Sosyal Bilgiler Dersinde Bilişsel Koçluk Yoluyla Öğretilen Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Epistemolojik İnaçlara Ve Kalıcılığa Etkisi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(37), 54. Demir, Ö. ve Doğanay, A. (2015). Öğretmen Eğitiminde Bilişsel Koçluk Yaklaşımı. Uludag University. Demir, Ö., ve Doğanay, A. (2014). The Effect of Metacognitive Strategies Instructed Through Cognitive Coaching on The Metacognitive Skills and Retention in 6TH Grade Social Studies Lesson. Sinan OLKUN. Demir, Ö., ve Pınar, B. A. L. (2011). Bilişsel Koçluk Yaklaşımının Tezsiz Yüksek Lisans Matematik Bölümü Öğrencilerinin Görüşleri Açısından İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 37(37). Demir, V. (2015). Bilinçli Farkındalık Temelli Kognitif Terapi Programının Bireylerin Depresif Belirti Düzeyleri Üzerine Etkisi. İstanbul Üniversitesi. Dickey, G. W. (2008). Mindfullness-Based Cognitive Therapy as a Complementary Treatment for Combat/Operational Stress and Combat Post-Traumatic Stress Disorder. Edwards, G., Schedlitzki, D., Ward, J., ve Wood, M. (2015). Exploring Critical Perspectives of Toxic and Bad Leadership Through Film. Advances In Developing Human Resources, 17(3), 363-375. doi:10.1177/1523422315587903 Efklides, A. (2014). How Does Metacognition Contribute to the Regulation of Learning? An Integrative Approach. Psihologijske Teme, 23(1), 1-30. Eggen, Paul-Don Kauchak (2001) Educational Psychology, New Jersey, USA Rachman S ve Shafran R (1991) Cognitive distortions: thoughtaction fusion, Clin Psychol Psychother, 6:80-85. Einarsen, S., Aasland, M. S., ve Skogstad, A. (2007). Destructive leadership behaviour: A definition and conceptual model. The Leadership Quarterly, 18 (Destructive Leadership), 207-216. doi:10.1016/j.leaqua.2007.03.002 Eren, E. (2010): Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. Beta Basım A.Ş, İstanbul. Flavell, J. H. (1979). Metacognitive and Cognitive Monitoring: A New Area of Cognitive Developmental Inquiry. American Psychologyst, 34, 906-911. Goldman, A. (2006). Personality Disorders in Leaders : Implications of the DSM IV‐TR in Assessing Dysfunctional Organizations. Journal Of Managerial Psychology, (5), 392. doi:10.1108/02683940610673942 Goldman, A. (2009). Destructive Leaders And Dysfunctional Organizations: A Therapeutic Approach. Cambridge University Press. Gourgey, A. F. (1998). Metacognition in Basic Skills Instruction. Instructional Science, 26(1-2), 81-96. Gündüz, Y., ve Dedekorkut, S. E. (2014). Yıkıcı Liderlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1). Hadadian, Z., ve Zarei, J. (2016). Relationship between Toxic Leadership and Job Stress of Knowledge Workers. Studies In Business & Economics, 11(3), 84-89. doi:10.1515/sbe-2016-0037. Hall, L. (2013). Focusing on the good things. Occupational Health, 65(2), 15. Harris, K. C., Kacmar, K. M., Zivnuska, S. Z. (2007). An Investigation of Abusive Supervision As A Predictor of Performance and The Meaning Of Work As A Moderator Of The Relationship. The Leadership Quarterly, 18, 252–263. Harvey, M. G., Buckley, M. R., Heames, J. T., Zinko, R., Brouer, R. L., ve Ferris, G. R. (2007). A Bully As An Archetypal Destructive Leader. Journal Of Leadership & Organizational Studies, 14(2), 117-129. Hussain, D. (2015). Meta-cognition In Mindfulness: A Conceptual Analysis. Psychological Thought, 8(2), 132-141. Jager, B., Jansen, M. ve Reezigt, G. (2005). The Development of Metacognition in Primary School Learning Environments. School Effectiveness and School Improvement, 16, 179-196. Jha, S., ve Jha, S. (2015). Leader as Anti-Hero: Decoding Nuances of Dysfunctional Leadership. Journal Of Management & Public Policy, 6(2), 21-28. Jian, G., ve Dalisay, F. (2015). Conversation at Work The Effects of Leader-Member Conversational Quality. Communication Research, 0093650214565924. Karakelle, S., ve Saraç, S. (2010). Üst Biliş Hakkında Bir Gözden Geçirme: Üstbiliş Çalışmaları Mı Yoksa Üst Bilişsel Yaklaşım Mı? Türk Psikoloji Yazıları, 13(26), 45-60. Kesken, J. ve Ayyıldız Ünnü, N. A: (2011): Öteki Liderlik. Gazi Kitabevi Tic. Ltd. Şti., Ankara. Kesken, J., ve Ilic, D. (2008). Yönetimin İrrasyonel Yüzü: Örgütsel İşlev Bozuklukları ve Analizi. Ege Academic Review, 8(2), 451-468. Kets de Vries, M. F. (2014). Coaching The Toxic Leader. Harvard Business Review, 92(4), 100-9. Kets de Vries, M. F. (2016). The Greed Syndrome. INSEAD Working Papers Collection, (26), 3-31. Kets de Vries, M. F. R. (2006): The Leader on The Couch: A Clinical Approach to Changing People and Organization. John Wiley and Sons, England. Kets de Vries, M. F. R. (2009): Reflections on Character and Leadership. John Wiley and Sons, England. Kets De Vries, M. F., ve Korotov, K. (2007). Creating Transformational Executive Education Programs. Academy of Management Learning & Education, 6(3), 375-387. Krasikova, D. V., Green, S. G., ve LeBreton, J. M. (2013). Destructive Leadership: A Theoretical Review, Integration and Future Research Agenda. Journal of Management, (5). 1308. Kusy, M., ve Holloway, E. (2009). Toxic Workplace!: Managing Toxic Personalities and Their Systems Of Power. John Wiley & Sons. Lucia Ovidia, V., Sergiu, B., ve Loredana Cornelia, B. (2016). An Evolutionary Perspective on Toxic Leadership. Management And Economics Review, Vol 1, Iss 2, Pp 217-228 (2016), (2), 217. Matthews, G. (2015). Advancing the Theory and Practice of Metacognitive Therapy: A Commentary on The Special Issue. Cognitive Therapy and Research, 39(1), 81-87.officers and civilian employees. Armed Forces & Society, 36(1), 5-18. Özsoy, G. (2007). İlkögretim Beşinci Sınıfta Üstbilis Stratejileri Öğretiminin Problem Çözme Başarısına Etkisi. Yayımlanmamıs Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Güz 2008, 6(4), 713-740 Padilla, A., Hogan, R., ve Kaiser, R. B. (2007). The Toxic Triangle: Destructive Leaders, Susceptible Followers, and Conducive Environments. The Leadership Quarterly, 18(3), 176-194. Rachman, S., ve Shafran, R., (1991) Cognitive Distortions: Thoughtaction Fusion, Clin Psychol Psychother, 6:80-85. Reed, G. E. ve Bullis, R. C. (2009). The impact of destructive leadership on senior military Reeve, R. A. ve Brown, A. L. (1985). Metacognition Reconsidered: Implications For Intervention Research. Journal of Abnormal Child Psychology, 13, 343-356. Samsa Yetik, S., Akyüz, H. İ.,ve Keser, H. (2015). Effects of Metacognitive Guidance on Critical Thinking Disposition. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(2), 133-148 Schaubroeck, J., Walumbwa, F. O., Ganster, D. C. ve Kepes, S. (2007). Destructive Leader Traits and the Neutralizing Influence Of An “Enriched” Job. The Leadership Quarterly, 18, 236-251. Schaubroeck, J., Walumbwa, F. O., Ganster, D. C. ve Kepes, S. (2007). Destructive Leader Traits And The Neutralizing Influence Of An “Enriched” Job. The Leadership Quarterly, 18, 236-251. Schneider, W. ve Lockl, K. (2002). The Development of Metacognitive Knowledge in Children and Adolescents. T. J. Perfect ve B. L. Schwartz, (Ed.), Applied metacognition içinde (224-257). Cambridge: Cambridge University Press. Schyns, B. ve Schilling, J. (2013). How Bad Are The Effects of Bad Leaders? A Meta-Analysis of Destructive Leadership and Its Outcomes. The Leadership Quarterly, 24, 138-158. Shanahan, T. (1992). Reading Comprehension As A Conversation With An Author. In: M. Presley, K. R. Harris ve J. T. Guthrie (Eds.), Promotion Academic Competence and Literacy in School. San Diego, CA: Academic Press. Sternberg, R. J. (1988). Intelligence Applied. Orlando, FL: Harcourt Brace Jovanovich. Thompson, V. A., ve Johnson, S. C. (2014). Conflict, Metacognition, and Analytic Thinking. Thinking & Reasoning, 20(2), 215-244. Thoroughgood, C., Tate, B., Sawyer, K., ve Jacobs, R. (2012). Bad to the Bone: Empirically Defining and Measuring Destructive Leader Behavior. Journal Of Leadership & Organizational Studies, 19(2), 230-255. Vohs, J. L., Hummer, T. A., Yung, M. G., Francis, M. M., Lysaker, P. H., ve Breier, A. (2015). Metacognition In Early Phase Psychosis: Toward Understanding Neural Substrates. International Journal of Molecular Sciences, 16(7), 14640-14654. Weinstein, C. E.,ve Mayer, R. E. (1986). The Teaching of Learning Strategies. Wittrock, M.C. (Ed.) Handbook of Research on Teaching, (315-327) New York NY: Macmilian Publishing Company. Weisberg, R. W., ve Reeves, L. (2013). Cognition : From Memory to Creativity. Hoboken, N.J.: Wiley. Wells, A. (1995) Meta-cognition and Worry: A Cognitive Model of Generalized Anxiety Disorder. Behav Cogn Psychother, 23:301- 320. Wells, A. ve Matthews, G. (1996) Modeling Cognition in Emotional Disorder: The S-REF model. Behav Res Ther, 32: 867-870. Yammarino, F. J., Dionne, S. D., Schriesheim, C. A., ve Dansereau, F. (2008). Authentic Leadership And Positive Organizational Behavior: A Meso, Multi-Level Perspective. The Leadership Quarterly, 19(6), 693-707.