A Fatwa Office (Fetvâhâne) in Unye and a few Notes on the Emergence and Development of the Fatwa Offices

Yıl 2020, , 650 - 662, 25.11.2020

Ahmet Ali Bayhan

https://doi.org/10.48146/odusobiad.806945

Öz

In parallel with developments in social life increasing religious and administrative needs in the Ottoman era
required the establishment of a separate fatwa office within the authority of Shayk al-Islam. Due to such reasons as
living in a relatively small country, having simple social lives and few administrative duties, the first Shayk al-Islams
had given immediate answers to the questions in written or verbal forms, but over time, the questions and problems
of the public and the administration related to religious issues and their demands for fatwas increased accordingly.
In this context, the oldest building that we know was used as a fatwa office is the building that was allocated to the
Mufti of Istanbul after the closure of the Shayk al-Islam unit in 1924 and was exposed to fire several times throughout
the history, but has survived to the present day. It is known that this building, from the very beginning, was built and
used as a fatwa office. An example of the fatwa offices emerged as an important institution in the Ottoman social,
cultural and religious lives has reached the present day in Ünye district of Ordu. In this study, an evaluation will be
made on the emergence, development and architectural texture of the fatwa offices in the context of Unye Fatwa
Office (Fetvâhâne).

Anahtar Kelimeler

Ottoman architecture, Mufti office building, Ordu, Ünye

Ünye'de Bir Fetvâhâne ve Fetvâhânelerin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi Üzerine Birkaç Not

Öz

Osmanlı döneminde sosyal hayatın gelişmesine paralel olarak artan dini ve idari ihtiyaçlar şeyhülislamlık makamı
içerisinde ayrı bir fetvâhâne bölümü kurulmasını gerekli kılmıştır. İlk şeyhülislamlar ülke sınırlarının dar, sosyal
hayatın sade ve bürokratik görevlerinin az olması sebebiyle kendilerine sorulan sorulara sözlü veya yazılı olarak
derhal cevap vermişlerse de zamanla halkın ve idarenin dini konularla ilgili soru ve problemleri ve buna bağlı olarak
fetvâ talepleri artmıştır. Bu çerçevede şeyhülislamlık içerisinde fetvâhâne olarak kullanıldığını bildiğimiz en eski
bina, 1924 yılında şeyhülislamlığın lağvedilmesi üzerine İstanbul Müftülüğüne tahsis edilmiş olan ve tarih içerisinde
birkaç defa yangına maruz kalmış olmasına karşın günümüze sağlam olarak ulaşabilmiş bulunan yapı olup, ilk
inşa edildiğinde de şeyhülislamlık makamının fetvâhâne bölümü olduğu bilinmektedir. Böylesine Osmanlı sosyal,
kültürel ve dini hayatında önemli bir yere sahip müesseselerden biri olarak ortaya çıkan, gelişen fetvâhânelerin bir
örneği de Ordu’nun Ünye ilçesinde günümüze ulaşmış durumdadır. Bu çalışmada Ünye Fetvâhânesi bağlamında,
fetvâhânelerin ortaya çıkışı, gelişimi ve mimari dokusu üzerine de bir değerlendirme yapılmaya çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Mimarisi, Müftülük Binası, Ordu, Ünye

Kaynakça

• Ahmet Yadi, “Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Ordu Doğumlu Memurlar” Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, C. 3, Sayı: 6, Aralık 2012, s. 300-312.
• İrfan Dağdelen, Sicill-i Ahvâl Defterlerinde Ünye Doğumlu Osmanlı Devlet Adamları, İstanbul Ünyeliler Derneği Yayını, İstanbul, 2004.
• Yusuf Kızılkan, Ünye İlçe Merkezinin Coğrafyası (Atatürk Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum, 2017, s. 1-5;
• Osman Doğan, Karadeniz’de Bir Boğaziçi Ünye, Mor Çiçek Yayınevi, İstanbul, 2006, s. 13-18.
• Sezai Avanoğlu, Ünye Evleri (İstanbul üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2002, s. 2-3. J. A. Cramer, A Geographical and Historical Description of Asia Minor, C. I, Oxford, 1872, s. 272;
• Bilge Umar, Karadeniz Kappadokia’sı (Pontos), Bir Tarihsel Coğrafya Araştırmacısı ve Gezi Rehberi, İstanbul, 2000, s. 89-90.
• İ. Kılıç Kökten, “Anadolu Ünye’de Eskitaş Devrine (Paleolitik) Ait Yeni Buluntular” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. XX, Sayı: 3-4, Aralık 1962, s. 275-276.