Hastanelerde Manevi Danışmanlık Hizmetleri İhtiyacı Üzerine Pilot Bir Araştırma: SDÜ Hastanesi Örneği

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 373 - 396, 17.07.2020

Habil Şentürk

Öz

Hastanelerde profesyonel olarak manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetleri çeşitli ülkelerde uzun zamandır sunulmasına karşın ülkemizde profesyonel manada uygulanması henüz yenidir. Bu hizmet, Diyanet İşleri Başkanlığı ile Sağlık Bakanlığı arasında yapılan protokolle sağlık kurumlarında, hastanelerde 2015 yılından itibaren pilot uygulama olarak altı ilin devlet hastanesinde başlamış, 2016 yılında bu il sayısı 14’e çıkarılmıştır. Bugün itibariyle bu hizmetler 38 ilde 132 personelle 108 sağlık tesisinde sunulmaktadır. Bu uygulamayla ilgili birtakım çalışmalar yapılmıştır, yapılmaktadır. Bu araştırmalar hem bilim dünyasına hem de hizmetin kalitesine katkı sağlayacaktır. Hastanede yatarak tedavi görenler için hastane ortamı bazı zorlukları ve sıkıntıları beraberinde getirir. Hasta bireyler tedavi sürecinde hastane ortamına uyum sağlamakta güçlük çekebilir ve sağlık durumlarıyla ilgili belirsizliklere bağlı olarak kaygı ve ümitsizlik gibi duyguları daha yoğun yaşayabilirler. Bu sebeple onların psikososyal desteğe ihtiyaçları olacaktır, bu desteği almaları hastane ortamına uyum sağlamalarını kolaylaştıracaktır. Manevi destek hizmetlerinin önemi işte tam da bu noktada ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada amacımız, hastanede yatan hastaların ‘manevi danışmanlık hizmetleri’ne ihtiyaç duyma durumlarının ne olduğunu tespit etmektir. Bu araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde yatan hastalardan örneklem olarak seçilen 18 yaş ve üzerindeki 50 gönüllü katılımcıya anket tekniği uygulanarak yapılmıştır. Araştırma sonuçları, hastanede yatan hasta olarak tedavi gören hastaların büyük bir kısmının hastanelerde dini ve manevi destek hizmeti verilmesine olumlu yaklaştıklarını ve buna ihtiyaç hissettiklerini ortaya koymuştur. Araştırmada ayrıca söz konusu hizmetlerin alanında uzman, iletişim becerileri gelişmiş, güler yüzlü kişiler tarafından verilmesinin büyük önem arz ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hastane, , Din, Maneviyat, Psikoloji, Danışmanlık, Tedavi

Kaynakça

• KAYNAKÇA Albayrak, A. (2013). Gençlerde Dua Psikolojisi. İstanbul: Düşünce Kitabevi Yayınları Altaş, N. (1999). Hastanelerde Dinî Danışmanlık Hizmetleri (Türkiye Uygulaması Üzerine Deneysel Bir Araştırma). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39(1), 599-659. Altıntaş, M. E. (2018). Hastanelerde Gerçekleştirilen Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri Üzerine Nitel Bir Araştırma (Kayseri Örneği). Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11, 221-256. Avcı, M., Saygılı, S., Denizer, N. ve Bayrakdar, N. (2018). Disiplinlerarası Bir Yaklaşımla Kötülük Problemi. Konya: Eğitim Yayınevi. Ayverdi, İ. (2005). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları. Bahar, A. (2007). Kanser Hastalarına Psikososyal Yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1(10), 105-111. Başar, S. (2008). Diyanet İşleri Başkanlığının Yürüttüğü Cami Dışı Din Hizmetleri Kapsamında Hastanelerde Din Hizmeti İhtiyacı. Din Hizmetleri Sempozyumu, Ankara. Bayrakdar, N. (2018a). Din Derslerinde Kötülük Probleminin Çözümü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 378-402. Bayrakdar, N. (2018b). Bir Motivasyon Unsuru Olarak İman. Kayseri: Kimlik Yayınları. Daştan, N. B. ve Buzlu, S. (2010) Meme Kanseri Hastalarında Maneviyatın Etkileri ve Manevi Bakım. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(1), 73-78. Diyanet İşleri Başkanlığı, Balıkesir Üniversitesi Manevi-Psikolojik Danışmanlık ve Uygulama Merkezi ve Değerler Eğitimi Merkezi. I. Uluslararası Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Kongresi, İstanbul. Doğan, M. (2017) Hastane Örneği Üzerinden Manevî Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetlerine Genel Bir Bakış. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21(2), 1267-1304. Durak, A., Palabıyıkoğlu, R. (1994). Beck Umutsuzluk Ölçeği Geçerlilik Çalışması. Kriz Dergisi, 2(2), 311-319. Düzgüner, S. (2016). Nereden Çıktı Bu Maneviyat: Manevi Bakımın Temellerine İlişkin Kültürlerarası Bir Analiz. A. Ayten, M. Koç ve N. Tınaz (Ed.). Manevi Danışmanlık ve Rehberlik-I içinde (17-44). İstanbul: Dem Yayınları. http://www.msxlabs.org/forum/tip-bilimleri/207003-hastalik-nedir.html. Erişim: 28.05.2010. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/15234332.asp. Erişim: 06.07.2010. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4847&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 03.06.2020. Ilıkhan, N. Dünya Hastanelerinde Din Hizmetleri. http://www.onder.org.tr/projeler/ dunyahastanelerindedinhizmetleri.pdf. Erişim: 28.05.2010. Işıkhan, V. (2008). Terminal Dönemdeki Kanser Hastalarının Ölüm Yeri Tercihleri. Onkoloji Dergisi, 23(1), 34-44. Kılavuz, M. A. (2002). Hasta Hekim İlişkileri Açısından Din Öğretiminin Önemi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(2), 73-86. Koç, M. (2016). Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Hastanelerdeki Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri (1995-2015): Sınırlılıklar ve Bir Eğitim Programı Önerisi. A. Ayten, M. Koç, N. Tınaz (Ed.). Manevi Danışmanlık ve Rehberlik-I içinde (321-371). İstanbul: Dem Yayınları. Kostak, M. A. (2007). Hemşirelik Bakımının Spiritüel Boyutu. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(6), 105-115. Martı, H. (Ed.) (2015). Sosyal Hizmet Kurumlarında Din Hizmetleri Rehberi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Oflaz, F. (2008). Hasta Çocuk ve Ebeveynlerinin Pediatrik Yoğun Bakım Deneyimi ve Travmatik Stres. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 53-90. Ok, Ü. (1997). Dinsel Danışmanlığın Teorik Çatısı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Onay, A. (2006). Cami Eksenli Din Hizmetleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 149-175. Öz, F. (2001). Hastalık Yaşantısındaki Belirsizlik. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 61-68. Özdoğan, Ö. (2006). İnsanı Anlamaya Yönelik Bir Yaklaşım: Pastoral Psikoloji. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47(2), 127-141. Özdoğan, Ö. (2009). Aşkın Yanımız Maneviyat, Ankara: Özdenöze Yayınları. Özkan, S. ve Armay, Z. (2007). Psiko-Onkoloji. İstanbul: Novartis Oncology. Özkan, A. (2019). Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinde Manevi Danışmanlık: Bir Karma Yöntem Araştırması, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, Seyyar, A. (2010). Türkiye’de Manevî Bakım Uygulamaları ve Eğitim Programları, http://www.sosyalsiyaset.net/documents/mb.htm Erişim: 23.03.2010. Şentürk, H. (2008). İbadet Psikolojisi. İstanbul: İz Yayınları. Şentürk, H. (2017a). Din Psikolojisine Giriş. İstanbul: İz Yayınları. Şentürk, H. (2017b). İslamî Hayatın Psikolojik Temelleri. İstanbul: İz Yayınları. Tarhan, N. (2005). Mutluluk Psikolojisi: Stresi Mutluluğa Dönüştürmek. İstanbul: Timaş Yayınları. Toparlı, R. (Ed.) (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu. Topsakal, H. R. ve Çelik, İ. (1996). Önekleriyle Türkçe Sözlük, Ankara: MEB Yayınları. www.tuna.k12.tr/fileSource/Media/BECK_UMUTSUZLUK_oLcegi.doc Erişim: 06.06.2010. Hasta Hakları Yönetmeliği. Uysal, V. (1996). Din Psikolojisi Açısından Dini Tutum Davranış ve Şahsiyet Özellikleri. İstanbul: MÜİF Vakfı Yayınları. Yardakçı, R. ve Akyolcu, N. (2004). Ameliyat Öncesi Dönemde Yapılan Hasta Ziyaretlerinin Hastanın Anksiyete Düzeyine Etkisi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 1(2), 7-14. Yücel, F. (2016). ABD’de Müslümanlara Yönelik Dini Danışmanlık Eğitimi: Hartford Seminary Örneği. A. Ayten, M. Koç ve N. Tınaz (Ed.). Manevi Danışmanlık ve Rehberlik-I içinde (373-394). İstanbul: Dem Yayınları.