Harf Devrimine Giden Yolda Bir Kilometre Taşı: Elifba Raporu (Transkript Metin)

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 715 - 744, 30.07.2021

Çevirmen: Mehmet Koca

https://doi.org/10.48146/odusobiad.879573

Öz

Tanzimat dönemi modernleşme hareketleriyle başlayan alfabe tartışmaları, 1928’e kadar ülkemizde çözüme ulaşmayı bekleyen en uzun süreli tartışmaların başında gelmiştir. O dönem alfabe sorununa getirilen ilk çözüm önerisi Arap alfabesinin tadil edilmesi ve harflerin ayrı yazılması, ikincisi öneri ise Arap alfabesi yerine Latin alfabesinin kullanılması olmuştur. Tanzimat ve meşrutiyet dönemlerinde süre gelen bu alfabe tartışmaları cumhuriyet döneminde de tüm hararetiyle devam etmiştir. Harf devrimi, Mustafa Kemal’in en çok önemsediği devrimlerin başında gelmekteydi. Bu sebeple kesin başarı için devrimin alt yapısını hazırlayarak en uygun zaman ve şartlar beklenmiştir. 1928 yılına gelindiğinde artık her alanda tartışılan bu alfabe meselesinin çözümü için Dil Encümeni adıyla bir komisyon kurulmuştur. İki ay içerisinde çalışmalarını tamamlayan komisyon Elifba Raporu adını verdiği bu raporu 1 Ağustos 1928 tarihinde Mustafa Kemal’e sunmuş ve rapor, onun da tavsiye ve düzeltmeleriyle son halini almıştır. Raporun tamamlanmasıyla Tanzimat’tan beri tartışılagelen alfabe meselesi kesin bir şekilde çözüme kavuşturulmuştur. Alanında uzman isimler tarafından on yedi farklı ülkenin alfabe ve gramer yapıları incelenerek hazırlanan bu rapor, harf devriminin bilimsel temellere dayandırılması açısından oldukça önemli bir rapordur. Bugün harf devrimini konu alan bütün çalışmalarda Elifba Raporu’ndan bahsedilmesine rağmen raporun tamamının Latin harflerine transkribe edilmiş hali bulunmamaktadır. Bu çalışmada raporun tamamı orijinal haliyle transkribe ederek bu alanda çalışma yapan tüm araştırmacılara bir katkı sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Harf Devrimi, Alfabe, Elifba Raporu, Dil Encümeni, Mustafa Kemal, Türkiye

Teşekkür

Sayın hocam verdiğiniz emeklerden dolayı şimdiden size ve derginin yayına hazırlanmasında emeği olan tüm hocalara teşekkür ederim.

A Milestone On The Road To The Letter Revolution: Elifba Report (Transcript Text)

Öz

Alphabet discussions, which started with the modernization movements of the Tanzimat period, have been one of the longest-lasting discussions that await a solution in our country. At that time, the first solution to the alphabet problem was to amend the Arabic alphabet and to write the letters separately; the second one was to use the Latin alphabet instead of the Arabic alphabet. These alphabet discussions, which continued in the Tanzimat and Constitutional periods, continued feverishly in the first years of the republic as well. It was of the most important revolutions for Mustafa Kemal. For this reason, the infrastructure of the revolution should be prepared and the most appropriate time and conditions should be expected an absolute success. In 1928, a commission called the Language Council was established to solve the alphabet issue, which is now discussed in every field. The commission, which completed its work within two months, presented this report, called the Elifba Report, to Mustafa Kemal on 1 August 1928, and the report was finalized with his recommendations and corrections. With the completion of the report, the alphabet issue, which had been discussed since the Tanzimat, was resolved definitively. This report, prepared by experts in their field by examining the alphabets of and grammatical structures of languages of seventeen different countries, is a very important report for basing the alphabet revolution on scientific foundations. Although the Elifba Report is mentioned in all studies on the alphabet revolution today, there is no transcribed version of the entire report in Latin letters. In this study, we aim to make a contribution to all researchers working in this field by transcribing the entire into Latin letters in its original form.

Anahtar Kelimeler

Alphabet Revolution, Alphabet, Elifba Report, The Language Council, Mustafa Kemal, Turkey

Kaynakça

• Elifba Raporu, (1928). Devlet Matbaası, İstanbul.
• Ergin, M. (1992). “Türklerde Yazı ve Alfabeler”, Türk Dünyası El Kitabı: Dil-Kültür-San’at, Cilt: 2, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara.
• Hocayev, H. S. (2006). Yeni Elifba Yollarında Eski Duygu ve Hatıralarım, TDK Yay., Ankara.
• Levend, A. S. (1960). Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Şimşir, B. N. (2008). Türk Yazı Devrimi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Ülkütaşır, M. Ş. (1998). Atatürk ve Harf Devrimi, Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık, İstanbul.