Bir Feminist İktisat İncelemesi: Olanaklar, Sınırlar, Tanımlar

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 647 - 658, 30.07.2021

Umut Belek Ersen

https://doi.org/10.48146/odusobiad.942328

Öz

Ana akım iktisat, toplumsal cinsiyeti göz ardı etmekte, bu yüzden ortaya koyduğu tahliller eksik kalmaktadır. İktisadın gerek ana aktörler olarak belirlediği unsurlar, gerek emeğe ilişkin tanımlar ve buna bağlı olarak kurduğu model ve teoriler hayatın içerisinde somut öneriler ortaya koyamamaktadır. Sadece eril yapı üzerine kurulan ana akım iktisat zaten eksik bir bakış açısına sahipken son yıllarda hızlı bir şekilde gelişen siyasi, toplumsal, ekonomik olaylar karşısında iyice yetersiz kalmaktadır. Tüm dünyada son zamanlarda meydana gelen gelişmeler -göçler, savaşlar, salgın vb- ekonomilerin dengesini bozarken siyasi yapıları da değiştirmekte, muhafazakâr partilerin ön plana çıkmasıyla geleneksel değerler gündeme gelmektedir. Ekonomiler krize giderken her krizde olduğu gibi en önce ve fazla etkilenen yine kadınlar olmakta, geleneksel değerlerin ön plana çıkması geleneksel kadın rolünü gündeme oturtmaktadır. Geleneksel cinsiyete dayalı iş bölümü ve buna bağlı olarak kadının ev içi çalışması artmakta ve kadının görünmeyen emeği görünmezliğini artarak sürdürmektedir. Gerek başka ekonomi arayışları için gerekse kadın emeğinin daha da artan değersizliğine çözüm oluşturabilmesi için feminist iktisadın çizdiği çerçeveye her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada, geleneksel iş bölümünün kırılmasını engelleyen en önemli unsurlardan biri olan kadının görünmez emeğini-ev içi emeği merkeze alan feminist iktisat anlayışı ele alınacak ve ana akım iktisat yerine neden bu yaklaşıma ihtiyaç duyduğumuz ortaya konmaya çalışılacaktır. Feminist iktisadın ilkeleri doğrultusunda geliştirilen Mor Ekonomi anlayışına değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

feminist iktisat, ev içi emek, kadının görünmeyen emeği, mor iktisat

A Feminist Economic Analysis: Opportunities, Boundaries and Definitions

Öz

It is not possible to conduct a thorough analyze by the mainstream economics which ignores the gender relations. The items which were determined as main actors by economics, definitions of labour and the model and theories established on this definitions, cannot put forward concrete suggestions in life. While the mainstream economics which is based solely on the masculine structure already has an incomplete perspective, it remains unsufficient against the rapidly developing political, social, and economic events in recent years. Recent developments all over the world -migration, wars, epidemics, etc., disrupt the balance of the economies as well as change the political structures. Traditional values become at the top of the agendas by dominance of the conservative parties. Women are the first and the most affected actors of the economies in crisis. The women’s traditional roles are strengthened by the prominent traditional values. The traditional gender-based division of labor and, accordingly, the domestic work of women increase and the invisibility of invisible labor of the woman continues to increase. It is believed that the framework drawn by feminist economics is necessary more than ever due to search for alternative economics and finding a solution for increased valuableness of women’s labour.In this study, the feminist understanding of economics which focusses on one of the most important factors that prevent over the traditional division of labor, invisible labour of women, domestic labour will be elaborated. The Purple Economy concept developed in line with the principles of feminist economics will be explained.

Anahtar Kelimeler

feminist economics, women's unpaid work, women'work, purple economy

Kaynakça

• Acar Savran, G. (2004). Beden Emek Tarih Diyalektik Bir Feminizm İçin. İstanbul: Pusula Yayınevi.
• Akgöz, G. & Balta, E. (2015). Kapitalizmin Krizine Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Bakmak: Analitik Bir Çerçeve Önerisi. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi.
• Benndholdt Thomsen, V. (2008). Kadın Emeğinin Geleceği ve Kadına Yönelik Şiddet, Mies, M, -V. Benholdt Thomsenve C. Von Werlhof (der.) Son Sömürge Kadınlar içinde. İstanbul: Metis Yayınevi.
• Benston, M. (1989). The Political Economy of Women's Liberation. Monthly Review, vol. 41, No:7 Dec.
• Bodkin, R.G. (1999). Women's Agency In Classical Economic Thought: Adam Smith, Harriet Taylor Mill, And J. S. Mill. Feminist Economics, 5 (1):45-60.
• Delphy, C. (2008). Baş Düşman, Acar Savran G.ve N.T. Demiryontan (der.), Kadının Görünmeyen Emeği içinde. İstanbul: Yordam Yayınevi. Eroğlu, Ö. & İşler R. (2004) İktisat Düşüncesinde Kadının Konumu ve Feminist İktisat, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 46.Seri.
• Federici, S. (2014). Sıfır Noktasında Devrim Ev İşi Yeniden Üretim ve Feminist Mücadele. İstanbul: Otonom Yayınevi.
• Gibson, K., & Graham, J. (2010). Bildiğimiz Kapitalizmin Sonu. İstanbul: Metis Yayınevi.
• İlkkaracan, İ. (2016). Mor Ekonomi Sürdürülebilir Kentler Yolunda Kadınların Eşit Ekonomik Katılımı İçin Bir Strateji, TESEV Bilgi Notu. Erişim 10.06.2020 https://www.tesev.org.tr/wp-content/uploads/rapor_SKD.2017.Politika.Notu_.Mor_.Ekonomi.Ipek_.Ilkkaracan.pdf
• İlkkaracan, İ.(2018). Toplumsal Cinsiyet Eşitlikçi, Sürdürülebilir Büyüme ve Kalkınma İçin Mor Ekonomi. Çağla Ünlütürk Ulutaş (Der.), Feminist Sosyal Politika Bakım Emek Göç içinde. İstanbul: Nota Bene Yayınevi.
• İlkaracan, İ.(2020). Covid-19 Pandemisi Döneminde Bakım Ekonomisi, İstihdam ve Makroekonomik Politikalar Kesişiminde bir Değerlendirme. Erişim 07.5.2020 http://www.keig.org/covid-19-pandemisi-doneminde-bakim-ekonomisi-istihdam-ve-makroekonomik-politikalar-kesisiminde-bir-degerlendirme/
• Mackinnon, C. (2003). Feminist Bir Devlet Kuramına Doğru. İstanbul: Metis Yayınevi.
• MacDonald, M. (1995). Feminist Economics: From Theory to Research. Canadian Journal of Economics, Canadian Economics Association, vol. 28(1).
• Mies, M. (2012). Ataerki ve Birikim Uluslararası İşbölümünde Kadınlar. Ankara: Dipnot Yayınevi.
• Mohanty, C.T. (2008). Sınır Tanımayan Feminizm Teoriyi Sömürgeleştirilmekten Kurtarmak, Dayanışmayı Örmek. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Nelson, J.A. (1995). Feminism and Economics. Journal of Economic Perpectives, 9 (2):131-148.
• Nelson, J.A. (2003). Once More, with Feeling: Feminist Economics and The Ontological Question. Feminist Economics, 9 (1)
• Özbudun, S. & Sarı, C. (2007). Küreselleşme, Kadın ve Yeni Ataerki. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Özkaplan, N. (2009). Duygusal Emek ve Kadın İşi/Erkek İşi. Çalışma ve Toplum,(2)Erişim 31.05.2020 http://calismatoplum.org/sayi21/ozkaplan.pdf
• Özkaplan N. ve U. Serdaroğlu. (2010). İktisat ve Toplumsal Cinsiyet-İktisatta Kadın Kimliği. Serdaroğlu U.(ed.) İktisat ve Toplumsal Cinsiyet içinde, Ankara: Efil Yayınevi.
• Serdaroğlu, U. (2010). Feminist İktisat Bilimi Sorguluyor. Serdaroğlu U.(ed.) İktisat ve Toplumsal Cinsiyet içinde, Ankara: Efil Yayınevi.
• Strober, M.(1994). Can Feminist Thought Improve Economics? Rethinking Economics Through a Feminist Lens. American Economic Review, 84: 2.
• Vogel, L. (2015). Marksizm ve Kadınların Ezilmişliği, Birleştirici Bir Kurama Doğru. Ankara: Nota Bene.
• Yücesan-Özdemir,G., N.Özkaplan ve U. Serdaroğlu. (2010). Bir Evliliğin Hikâyesi: Ev Teknolojisi ve Kadın. Serdaroğlu U.(ed.) İktisat ve Toplumsal Cinsiyet içinde, Ankara: Efil Yayınevi.