Türkiye’de Ve Avrupa Birliği’nde Çiftçi Hareketlerinin Karşılaştırmalı Bir Çözümlemesi: Çiftçi Hareketleri mi Çiftçi Hareketsizliği mi?

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 777 - 790, 25.11.2021

Mustafa Denizlioğlu

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1007477

Öz

Tarım işçileri ve üreticileri, içinde bulundukları yaşam ve çalışma koşullarının olumsuz olması nedeniyle zaman zaman kamu otoritesine karşı harekete geçebilmektedir. Türkiye’deki ve Avrupa Birliği’ndeki(AB) çiftçilerin genel görünümünün ve çiftçi hareketlerinin karşılaştırılarak ele alınması, kırsal hareketleri anlamak için önemlidir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki ve AB’deki çiftçilerin ekonomik durumunu ve yaşam standartlarını inceleyip bu kriterlerin söz konusu ülkelerdeki çiftçi hareketleri üzerindeki etkisini mukayeseli olarak çözümleyerek literatüre katkıda bulunmaktır. AB ülkelerinde yaşamını sürdüren tarım işçilerinin ve üreticilerinin Türkiye’dekilere nazaran daha olumlu koşullara sahip oldukları hâlde, hak talep eden örgütlü hareketler bağlamında daha etkin olmaları, Türkiye’deki çiftçi hareketlerini göreceli olarak bir çiftçi hareketsizliği durumu şeklinde tanımlamayı mümkün kılmaktadır. Üstelik, 2019 yılının sonlarında başlayan Covid-19 pandemisi, Türkiye’deki ve AB’deki tarım işçilerini ve üreticilerini zor bir duruma sokmuştur. AB ülkelerindeki üreticiler, pandemiden kaynaklanan sorunların çözülmesi için birçok eylem düzenlemiştir. Buna karşın Türkiye’deki kırsal hareketler, AB ülkelerindeki çiftçi hareketlerine göre daha edilgen kalmıştır. Bu durumu gösterebilmek için tarımsal gelişmişlik düzeyleri ve çiftçi profilleri farklı olan iki aktör olarak Türkiye ve AB incelenmiştir. AB tarafından uygulanan tarım politikalarının Türkiye'ye göre daha destekleyici olmasına rağmen AB çiftçilerinin kırsal hareketlere daha fazla katıldığı görülmüştür. Bu çalışmada, gazete haberleri ve akademik makaleler başta olmak üzere yazılı belgelerin incelenmesi şeklinde nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19 ve Tarım, Çiftçi Hareketleri, Çiftçi Hareketsizliği, Türkiye’nin Çiftçi Profili, AB’nin Çiftçi Profili, Türkiye’de ve AB’de Kırsal Hareketler, Uluslararası İlişkiler

A Comparative Analysis Of Rural Movements In The European Union And Turkey: Farmer Movements Or Farmers' Inactivity?

Öz

Agricultural workers and producers are capable of organizing demonstrations against the public authorities from time to time due to the unfavorable living and working conditions they are in. Considering comparatively the general outlook and farmer movements in Turkey and the European Union (the EU) is significant for understanding the rural movements. The aim of this study is to contribute to the literature by examining economical conditions and living standards of the farmers in Turkey and the EU and relatively analyzing the impact of these criteria on rural movements in these countries. Resident farmers of EU countries live in much better conditions than Turkey’s. Despite that fact, European farmers are much more active than Turkish farmers in claiming their rights. This situation leads to relative inactivity of farmers movement in Turkey compared to the actions of European farmers. Furthermore, the COVID-19 pandemic that started in late 2019 has put the agricultural workers and producers in Turkey and the EU in a difficult situation. Farmers in the EU countries have organized many demonstrations to demand the problems caused by the pandemic to be solved. However, rural movements in Turkey have remained relatively weak than the farmer movements in the EU countries. In order to illustrate that situation, both Turkey and the EU are examined as two actors that have got different levels of agricultural development and farmer profile. It seems that although the agricultural policies applied by the EU are more supportive than the ones in Turkey, the EU farmers tend to participate in rural movements more. In this study, qualitative research methods were used in the form of examining written documents, especially newspaper reports and academic articles.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 and Agriculture, Farmer Movements, Farmers’ Inactivity, Turkey Farmers’ Profile, The EU Farmers’ Profile, Rural Movements in Turkey and the EU, International Relations

Kaynakça

• Aksoy, A., Yavuz, F. (2012). Çiftçilerin Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğini Bırakma Nedenlerinin Analizi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 27 (2) , 76- 79.
• Alpagu, H. (2019). Karşılaştırmalı Bir Analizle Türkiye’de Tarım Politikası. A. G. Saygın ve M. Saygın içinde, Türkiye’de Tarım Politikaları ve Ülke Ekonomisine Katkıları Uluslararası Sempozyumu Bildirileri (s. 37-53). Ankara: Atatürk Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Anadolu Ajansı, (2019). “Tarımsal desteklerde yüzde 37 artış”, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/tarimsal- desteklerde-yuzde-37-artis/1618180, (Erişim: 05.03.2021).
• Arslan Olcay, S., C. (2015). 2014-2020 Mali Politikası Kapsamında Ortak Tarım Politikasının Geleceğinin Değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Birliği ve Uluslararası Ekonomik İlişkiler Anabilim Dalı, https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/35737/tez.pdf?sequence=1&isAllo wed=y, (Erişim: 05.03.2021).
• Ataş, H. (2021). “Kazdağları’nda Kanadalı şirketin izni iptali edildi”, https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/kazdaglarinda-kanadali-sirketin-izni-iptali-edildi-6299661/, (Erişim: 10.03.2021).
• Aydın, M., Aydın, B. (2018). Gıda Rejimi Çerçevesinde Türkiye’nin Tarımsal Dış Ticareti Üzerine Bir Değerlendirme/ An Evaluation on Turkish Agricultural Foreign Trade within the Framework of Food Regime. Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 2 (1) , 111-130 .
• Baker, A. (1979). Agriculture and Industrialization in Europe. The Journal of Economic History, 39(1), 313- 315.
• Bolat, M. (2019). Prof. Dr. Fritz Baade’nin Türkiye’nin Tarımsal Sorunlarına İlişkin Görüşleri ve Çözüm Önerileri. A. G. Saygın ve M. Saygın içinde, Türkiye’de Tarım Politikaları ve Ülke Ekonomisine Katkıları Uluslararası Sempozyumu Bildirileri (s.231-243). Ankara: Atatürk Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Clarke, P. (2020). “Coronavirus: EU dairy farmers spraying milk powder in protest”, https://www.fwi.co.uk/business/markets-and-trends/dairy-markets/coronavirus-eu-dairy-farmers- spraying-milk-powder-in-protest, (Erişim: 05.03.2021).
• Çalık Göçümlü, B. (2020). “Sağlık Bakanı Koca'dan 'sosyal mesafe' uyarısı”, https://www.aa.com.tr/tr/saglik/saglik-bakani-kocadan-sosyal-mesafe-uyarisi/1867947, (Erişim: 05.03.2021).
• DutchNews, (2020). “Farmers blockade roads in protest against latest nitrogen rules”, https://www.dutchnews.nl/news/2020/07/farmers-blockade-roads-in-protest-against-latest-nitrogen- rules/, (Erişim: 05.03.2021).
• DHA (Doğan Haber Ajansı), (2019). “Çiftçiler, meyve ağaçlarını kesti”, https://www.dha.com.tr/son- dakika/ciftciler-meyve-agaclarini-kesti/haber-1664629, (Erişim: 05.03.2021).
• Doğrulukpayı, (2017). “Tarıma Destekler Kanundaki Miktardan Daha mı Az?”, https://www.dogrulukpayi.com/iddia-kontrolu/kemal-kilicdaroglu/tarim-kanunu-21-madde-diyor-ki- milli-gelirin-en-az-yuzde-1-i-oraninda-ciftciye-destek-verilir-milli-gelir-ne-kadar-800-milyar-dolar- yuzde-bir-8-milyar-dolar-ciftciye-verildi-mi-hayir, (Erişim: 05.03.2021).
• Döner, F.,N. (2015). Rethinking Agricultural Policy in Turkey: International Context And Domestic Developments. Eurasian Journal of Social Sciences, 3(3), 2015, 30-51.
• Döner, F., N. (2016). Tarımdan Mega Projelere El Değiştiren Topraklar. Toplum ve Bilim, 138 (139), 67-84.
• Dünya Bankası Web Sitesi, (2021). “Dünya Kalkınma Göstergeleri Veritabanı”, Çevrimiçi, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators, (Erişim: 05.03.2021).
• Euronews, (2019). “Farmers protest near EU parliament for more sustainable agriculture”, https://www.euronews.com/2019/10/22/farmers-protest-near-european-parliament-for-more- sustainable-agriculture, (Erişim: 05.03.2021).
• Penty, C., N, J. (2020). “Europe Farmers’ Revolt Hits Spain Where Sanchez Has No Easy Fix”, https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-02-19/spain-tractor-protests-leave-sanchez-facing- first-bout-of-unrest, (Erişim: 05.03.2021).
• Eurostat, (2020). “Extra-EU trade in agricultural goods”, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics- explained/index.php/Extra-EU_trade_in_agricultural_goods, (Erişim: 05.03.2021).
• Greenpeace, (2019). “Kaz Dağları’nın Üstü Altından Değerlidir”, https://www.greenpeace.org/turkey/blog/kaz-daglarinin-ustu-altindan-degerlidir/, (Erişim: 05.03.2021).
• Gutiérrez, A., C., M., Atela, T., R., Dueñas D., M. (2005). A Comparative Synthesis of 20th Century Agricultural Cooperative Movements in Europe. Journal of Rural Cooperation, 33 (1), 47-65.
• Gültekin, S. (2012). Dünya Ticaret Örgütü, Avrupa Birliği Ve Türkiye’nin Tarım Politikaları: Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 9, 56-70.
• Günay, H. F., Tunçer, M. (2017). Türkiye'de Tarıma Yönelik Desteklerin Avrupa Birliği Perspektifinden Değerlendirilmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4, 15-30.
• HaberTürk, (2020). “Son dakika haberi AB kurtarma paketinde uzlaştı!”, https://www.haberturk.com/son- dakika-haberi-ab-kurtarma-paketinde-uzlasti-2750311, (Erişim: 05.03.2021).
• Haniotis, T. (2000). Agriculture in the WTO: A European Union Perspective. Journal of Agricultural and Applied Economics, 32(2), 197-202.
• Hürriyet, (2016). “Traktörlerle yolları kapattılar”, https://www.hurriyet.com.tr/dunya/traktorlerle-yollari- kapattilar-40043162, (Erişim: 05.03.2021).
• Hürriyet, (2018). “Karadeniz, HES denizi oldu... 10 yılda 203 HES yapıldı, 143’ü yolda”, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/karadeniz-hes-denizi-oldu-10-yilda-203-hes-yapildi-143u- yolda-40711636, (Erişim: 05.03.2021).
• Hürriyet, (2020). “Bakan Koca'dan maske, sosyal mesafe ve seyahat uyarıları”, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/bakan-kocadan-maske-sosyal-mesafe-ve-seyahat-uyarilari- 41536860, (Erişim: 05.03.2021).
• İHA (İhlas Haber Ajansı), (2019). “Almanya'nın ardından Fransa'da çiftçilerden traktörlü eylem”, https://www.iha.com.tr/haber-almanyanin-ardindan-fransada-ciftcilerden-traktorlu-eylem-814032/, (Erişim: 05.03.2021).
• Kandemir, O. (2011). Tarımsal Destekleme Politikalarının Kırsal Kalkınmaya Etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3 (1) , 103-113.
• Kara, M. K. (2019). Tarımda Temel Meseleler ve Çözüm Önerileri. A. G. Saygın ve M.Saygın içinde, Türkiye’de Tarım Politikaları ve Ülke Ekonomisine Katkıları Uluslararası Sempozyumu Bildirileri (s. 303-315). Ankara: Atatürk Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Karatabanoğlu, S. (2020). “Mevsimlik tarım işçileri: Tarlada sosyal mesafe yok”, https://www.dw.com/tr/mevsimlik-tarım-işçileri-tarlada-sosyal-mesafe-yok/a-53900367, (Erişim: 05.03.2021).
• Karasaban, (2013). “Çiftçilerden saman fiyatlarına protesto”, https://www.karasaban.net/ciftcilerden-saman- fiyatlarina-protesto/, (Erişim: 11.06.2020).
• Karasaban, (2019). “Ziraat Bankası’nın önünde sütlerini döken çiftçi şimdi kamyon şoförü oldu”, https://www.karasaban.net/ziraat-bankasinin-onunde-sutlerini-doken-ciftci-simdi-kamyon-soforu- oldu/, (Erişim: 05.03.2021).
• Kıyanç, S. (2019). Amerika Birleşik Devletleri Merkezi İstihbarat Teşkilatı(CIA) Arşivinde Türkiye Cumhuriyeti Tarımı. A. G. Saygın ve M. Saygın içinde, Türkiye’de Tarım Politikaları ve Ülke Ekonomisine Katkıları Uluslararası Sempozyumu Bildirileri (s.261-273). Ankara: Atatürk Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Meijer, B. (2020). “Dutch police detain about 50 farmers protesting over pollution rules”, https://www.independent.ie/business/farming/news/world-news/dutch-police-detain-about-50- farmers-protesting-over-pollution-rules-39351163.html, (Erişim: 05.03.2021).
• Özkan, G., Karaköy, F. (2018). Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde Tarımsal Desteklerin Değerlendirilmesi. İktisadi, İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 3 (6), 139-157.
• Resmi Gazete, “5488 Sayılı Tarım Kanunu”, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/04/20060425- 1.htm, (Erişim: 05.03.2021).
• Schulz, F. (2019). “40,000 farmers on tractors block Berlin in protest at new agricultural policy”. (ECK, D. Çev.). https://www.euractiv.com/section/agriculture-food/news/40-000-farmers-on-tractors-block- berlin-in-protest-at-new-agricultural-policy/, (Erişim: 05.03.2021).
• Sönmez, H., Yanık, T. (2020). “Tarım işçilerinin taşındığı minibüs ile TIR çarpıştı: 7 ölü, 11 yaralı”, https://www.dha.com.tr/yurt/konyada-feci-kaza-olu-ve-yaralilar-var/haber-1778953, (Erişim: 05.03.2021).
• Sözcü, (2019). “AKP’li Turan’dan Kaz Dağları çıkışı!”, https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/akpli- turandan-kaz-daglari-cikisi-5279563/, (Erişim: 05.03.2021).
• Toruntay, M., A. (2020). “CHP Genel Başkan Yardımcısı Ağbaba: Mevsimlik tarım işçileri için yasal düzenleme yapılmalı”, https://www.aa.com.tr/tr/politika/chp-genel-baskan-yardimcisi-agbaba- mevsimlik-tarim-iscileri-icin-yasal-duzenleme-yapilmali/1892637, (Erişim: 05.03.2021).
• Yavuz, F., Karaman, C. (2012). Dünyadaki Eğilimler Işığında Türkiye Tarımsal Destekleme Politikalarının Değerlendirilmesi. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Konya. Yıldırım, A., E. (2015). “Avrupa'da çiftçi eylemleri...”, https://www.dunya.com/kose-yazisi/avrupa039da- ciftci-eylemleri/24945, (Erişim: 05.03.2021).