Türkiye'de Kamu Harcamalarının Covid-19 Salgını Sürecinde Seyri: Sıçrama Hipotezinin Geçerliliğinin Değerlendirilmesi

Year 2022, Volume: 12 Issue: 3, 2201 - 2226, 30.11.2022

Hüseyin Dirican Bediha Sultan Zıvalı

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1133635

Abstract

Covid-19 salgını tüm dünyada toplum sağlığını tehdit etmenin ötesine geçmiş, ülkelerin ticari faaliyetlerini yavaşlatmış ve üretim faaliyetlerini neredeyse durma noktasına getirmiştir. Söz konusu salgın ulusal çapta devlet müdahalelerini gerektirmiş, küresel olarak da uluslararası kuruluşlarca önlemler alınmasını gerekli kılmıştır. Alınan önlem ve tedbirler neticesinde kamu harcamalarının düzeyinde önemli artışlar yaşanmıştır. Teoride kamu harcamalarının artışını açıklayan çeşitli yaklaşımlar bulunmaktadır. Söz konusu yaklaşımlardan bir tanesi olan Peacock-Wiseman sıçrama hipotezi, kamu harcamalarının kriz, savaş gibi olağanüstü dönemlerde sıçrayarak arttığını ileri sürmektedir. Bu bağlamda çalışmanın dayanağını, olağanüstü bir dönem olan Covid-19 pandemisi ile kamu harcamaları ilişkisinin değerlendirilmesi oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, Türkiye’de Covid-19 salgın döneminde gerçekleştirilen kamu harcamalarını Analitik Bütçe Sisteminde yer alan Ekonomik Sınıflandırmaya göre tasnif ettikten sonra kamu harcamalarının alt bileşenlerinde meydana gelen sıçrama düzeylerinin belirlenmesidir. Türkiye üzerinde yapılan incelemeler sonucunda, Covid-19 salgını döneminde özellikle sağlık harcamalarının ve transfer harcamalarının sıçrayarak yeni bir seviyeye ulaştığı gözlemlenmiş ve kamu harcamalarındaki bu seyrin Peacock-Wiseman sıçrama hipotezi ile örtüştüğü tespit edilmiştir.

Keywords

Kamu harcamaları, Sıçrama hipotezi, Covid-19 Pandemisi, Analitik bütçe sınıflandırması, Ekonomik sınıflandırma

Supporting Institution

Destek alınmamıştır.

Project Number

Proje değildir.

The Course of Public Expenditures in Turkey During the Covid-19 Pandemic: Evaluation of the Validity of the Displacement Hypothesis

Abstract

The Covid-19 pandemic has not only put public health at risk throughout the world, but it has also slowed down business operations of countries and brought the industry to a stop. This pandemic required government interference, as well as global measures by international organizations. As a result of the actions and measures implemented, the level of public expenditures has increased significantly. There are various approaches in theory to explain the increase in public expenditures. One of these approaches, the Peacock-Wiseman hypothesis, claims that public expenditure increases by leaps and bounds during extraordinary periods like crisis and war. In this context, the basis of the study is the evaluation of the relationship between the Covid-19 pandemic, which is an extraordinary period, and public expenditures. The aim of this study is to detect the jump levels in sub-components of public expenditures after classifying public expenditures in Turkey according to the Analytical Budget System's Economic Classification during the Covid-19 pandemic period. As a result of the studies on Turkey, when public expenditures during the Covid-19 pandemic are examined according to the economic classification, which is the sub-branch of the analytical budget classification, it was observed that personnel expenses, current transfers, capital expenses and liability component have jumped to a new level and when the relationship between these public expenditures and the pandemic period was examined, it was discovered to overlap with the Peacock-Wiseman hypothesis.

Keywords

Publicc expenditures, Displacement hypothesis, Covid-19 pandemic, Analytical budget Classification, Economic classification

Project Number

Proje değildir.

References

• Referans1 Akalın, U.S. (2017). Kamu Harcamaları ve Ekonomik Krizler: Peacock ve Wiseman Sıçrama Tezi Çerçevesinde Türkiye Örneği (Tez No: 456665) [Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi]
• Referans2 Akbulut, E.Y. (1993). Harcamaların Sıçramalı Artışı Tezi: Askeri Darbelerin Kamu Harcamalarının Artış Trendi Üzerindeki Etkileri, İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Dergisi, 35, 245- 259.
• Referans3 Akdoğan, A. (2014). Kamu Maliyesi, 16. Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Referans4 Akdoğan, A. (2021). Kamu Maliyesi, 22. Baskı, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Referans5 Ay, H. (2014). Kamu Maliyesi, 2. Baskı, Ankara: Nobel Yayın.
• Referans6 Brochier, H., Llau, P. ve Michalet, C. A. (1981). Maliye Ekonomisi, (çev. Adnan Erdaş), Ankara: Maliye ve Vergi Hukuku Enstitüsü Yayınları.
• Referans7 Buhur, S. (2020). Koronavirüs Sürecinde Devletin Mali ve İktisadi Rolünün Değerlendirilmesi, Malî Hukuk Dergisi, 16(187), 1895-1924.
• Referans8 Cumhurbaşkanlığı Strateji Bütçe Başkanlığı (2015). Analitik Bütçe Sınıflandırmasına İlişkin Rehber 2015-2017. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/04/Ekorehber_2015-2017.pdf
• Referans9 Cumhurbaşkanlığı Strateji Bütçe Başkanlığı (2020). Bütçe Çağrısı ve Bütçe Hazırlama Rehberleri. https://www.sbb.gov.tr/butce-cagrisi-ve-butce-hazirlama-rehberleri/#1602231559823-39ea23ea-5f9e
• Referans10 Cumhurbaşkanlığı Strateji Bütçe Başkanlığı (2020). Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporları.https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/10/MYB_Gerceklesmeleri-ve-Bekelntiler-Raporu_2020.pdf
• Referans11 Cumhurbaşkanlığı Strateji Bütçe Başkanlığı (2021). Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/07/MYB-Gerceklesmeleri-Ve-Bekelntiler-Raporu-2021.pdf
• Referans12 Cumhurbaşkanlığı Strateji Bütçe Başkanlığı (2022). Merkezi Yönetim Bütçe Kanunları. https://www.sbb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-kanunlari/#1550658802053-28e1db68-a098
• Referans13 Çalışkan, A. ve Dayıoğlu Erul, R. (2021). Koronavirüs Krizinden Çıkışta Türkiye’de Alınan Ekonomik Önlemler ve Kamu Politikalarının Önemi, Vergi Sorunları Dergisi, 256, 35-58.
• Referans14 Demir, F. (2021). Peacock-Wiseman Sıçrama Tezi ve Türkiye Örneği, Vergi Sorunları Dergisi, 390, 110-125. Referans15 Eckstein, O. (1964). Public finance (Foundations of modern economics series), New Jersey: Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs.
• Referans16 Edizdoğan, N., Gümüş, E. ve Çetinkaya, Ö. (2019). Kamu Maliyesi, 10. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Referans17 Edizdoğan, N. (2008). Kamu Maliyesi, 10. Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Referans18 Güneş, H. ve Arslan, A. (2021). Olağanüstü Dönemlerde Türkiye’de Sıçrama Tezinin Geçerliliği: Ekonometrik Bir Analiz, Social Science Development Journal, 6(23), 230-245.
• Referans19 Hazine ve Maliye Bakanlığı (2022). Aylık Bütçe Gerçekleşme Raporu. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/04/Butce-Gerceklesme-Raporu-2022Mart_.pdf
• Referans20 Hazine ve Maliye Bakanlığı (2021). Ocak 2021 Sermaye Giderleri. https://www.hmb.gov.tr/ocak-2021-sermaye-giderleri.
• Referans21 International Monetary Fund (2020). World Economic Outlook: The Great Lockdown. https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2020/04/14/weo-april-2020
• Referans22 Kutbay, H. ve Gerede, C. (2019). Sıçrama Tezinin Türkiye’de Geçerliliği: Darbeler Bakımından Bir Analiz. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1975-1990.
• Referans23 Musgrave, R. A. (1969). Fiscal Systems. Connecticut: Yale University Press.
• Referans24 Nadaroğlu, H. (2000). Kamu Maliyesi Teorisi, 11. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Referans25 Nadaroğlu, Halil. (1996). Kamu Maliyesi Teorisi, 9. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Referans26 Özsağır, A. (2013). Askeri Darbe ve Müdahalelerin Ekonomik Performans Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(4), 759-773.
• Referans27 Peacock, A. T. ve Wiseman, J. (1967). The Growth of Public Expenditure in the United Kingdom, No: 1, London: Princeton University Press.
• Referans28 Pehlivan, O. (2013). Kamu Maliyesi, Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Referans29 Taraktaş, A. (2018). Kamu Harcamaları. (Ed. Ş. Tosunoğlu ve Y.T. Ergül) Kamu Maliyesi içinde ( s.103-112). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Referans30 Ticaret Bakanlığı (2021). Hibe Desteği Ödemelerine İlişkin Basın Açıklaması. https://ticaret.gov.tr/haberler/hibe-destegi-odemelerine-iliskin-basin-aciklamasi#:~:text=Hibe%20deste%C4%9Fine%20ba%C5%9Fvuran%20esnaf%C4%B1m%C4%B1za%20yar%C4%B1ndan,bildirdi%C4%9Fi%20banka%20hesaplar%C4%B1na%20yat%C4%B1r%C4%B1lmaya%20ba%C5%9Flanacakt%C4%B1r
• Referans31 Türkiye İstatistik Kurumu (2020). Sağlık Harcamaları İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri-2020-37192.
• Referans32 Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı (2020). Covid-19 Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi. https://www.isim.org.tr/content/upload/attached-files/covid-19-ekonomik-istikra-20200414170956.PDF
• Referans33 Türkiye İhracatçılar Meclisi (2020). 14 Nisan 2020 İtibariyle Covid-19 ile Mücadele için Ülkemizde Alınan Tedbirler.https://www.tim.org.tr/files/downloads/Koronavirus_Dosyasi/TIM_Ekonomik_Istikrar_Kalkan%C4%B1_Tedbirleri_14.04.2020.pdf
• Referans34 Ünsal, H. (2016). Doğal Afetlere Yönelik Vergi Politikaları ve Türkiye Uygulamalarının İncelenmesi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 1-23.
• Referans35 World Bank Group (2020, Haziran). Global Economic Prospects. A World Bank Group Flagship Report. https://elibrary.worldbank.org/doi/pdf/10.1596/978-1-4648-1553-9, https://doi.org/10.1596/978-1-4648-1553-9.
• Referans36 Worldomeder (2022). Reported Cases and Deaths. https://www.worldometers.info/coronavirus/
• Referans37 Yılmaz, B.E. (2021). Bütçe Giderlerinden “Sermaye Transferleri” Hangi Kurumlara Gidiyor?, https://vergialgi.net/butce-giderlerinden-sermaye-transferleri-hangi-kurumlara-gidiyor#:~:text=Bu%20transferler%20yurti%C3%A7ine%20ve%20yurtd%C4%B1%C5%9F%C4%B1na,Fonlar%2C%20kamu%20bankalar%C4%B1)%20y%C3%B6neliktir
• Referans38 Yüksel, C. (2022). Kamu Maliyesi, Özel Ders Notları. http://www.cihanyuksel.org/uls410_ders_notu.pdf