Hagios Georgios Church : Yeni (Maden) Mosque in Gümüş Town of Gümüşhacıköy

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 2627 - 2658, 30.11.2022

Seçkin Evcim , Gonca Tosun

Öz

Hagios Georgios Church is located in the Maden district of Gümüşhacıköy district of Amasya province. While the region has been known as "Gümüş" since the 17th century, it is also referred to as "Kioumoús Matén" in Greek sources. It is known that the building was built by the Greeks, most of whom were miners, who migrated to the region later on. While the building was used as a church until the population exchange period, it remained idle for a few years after the Greeks left the region, and then it was converted into a mosque and continued to be used until today.

Anahtar Kelimeler

Church, Greek, Anatolia, Ottoman, Gümüşhacıköy

Gümüşhacıköy’ün Gümüş Beldesi’ndeki Hagios Georgios Kilisesi: Yeni (Maden) Camii

Öz

Hagios Georgios Kilisesi Amasya ilinin Gümüşhacıköy ilçesindeki maden mahallesinde bulunmaktadır. Bölge 17. yüzyıldan itibaren “Gümüş” ismiyle anılırken Yunan kaynaklarında da “Kioumoús Matén” olarak geçmektedir. Yapının bölgeye sonradan göç etmiş olan çoğunluğunu maden işçilerinin oluşturduğu Rumlar tarafından inşa edildiği bilinmektedir. Yapı mübadele dönemine kadar kilise olarak kullanılırken Rumların bölgeyi terk etmesinin ardından birkaç yıl âtıl durumda kalmış sonrasında ise camiye çevrilerek günümüze kadar kullanılmaya devam edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kilise, Rum, Anadolu, Osmanlı, Gümüşhacıköy

Kaynakça

• Ankaralı, A., Cin, S., Tuncay, A. G., Dünden Bugüne Gümüşhacıköy, Gümüşhacıköy Ticaret ve Sanayi Odası, Amasya, 1999.
• Baltacı, C., “Arpalık”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Ankara, 2020, C. 3, s. 392-393.
• Başar, F., “Osmanlı Devleti’nin Yeniden Kuruluşunda Amasya’nın Önemi”, Uluslararası Amasya Sempozyumu 2017, Amasya, Turkey, 2017, C. 1, s. 95-110.
• Dönmez, Ş., “Protohistorik Çağ’da Amasya” (Bildiri), I. Amasya Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Amasya, Turkey, s. 1291-1310.
• Dündar, A., Eskiçağ’da Merzifon, Gümüşhacıköy, Hamamözü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2002.
• Hüsameddin, H., Amasya Tarihi, Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, Ankara, 1986, C. 1.
• Ιωακειμίδου, Σ. Π., “Το Κιουμούς Μαδέν ή Μεταλλείον Σιμ”, Ποντιακή Εστία, Τεύχος 68-69, Αθήναι 1955, σελ. 3353-3355. (Savva P. Ioakeimidou, "Kioumous Maden veya Metalleion Sim", Pontiakí Estía, Sayı 68-69, Atina 1955, s.3353-3355).
• Johnson, M. J.-Wilkinson, J., “Basilica”, The Oxford Dictionary of Byzantium, Sayı:1, New York-Oxford, 1991, s. 264-265.
• Karaca, Z., İstanbul’da Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks Kiliseleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2018.
• Keçeci Kurt, S., “Osmanlı Döneminde Madencilik” (Bildiri), IV. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi 2019, Yalova, 2019, s. 83.
• Keçeci Kurt, S. ve Cevger, G.,“XIX. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Gümüşhacıköy Madenlerinin Durumu”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, S. 10, 2019, C. 6, s. 234, 236.
• Kuruyazıcı, H., “Amasya”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, İstanbul, 1997, s. 86-88.
• Okuyucu Yılmaz, D., Orta ve Doğu Karadeniz bölgesi Rum kiliseleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2013.
• Öcal, Y., “Çaparzade (Çapanoğlu) Süleyman Bey’in İdaresindeki Maden İşletmeleri (Bildiri), I. Uluslararası Bozok Sempozyumu 05-07 Mayıs 2016 Bildiri Kitabı, C. 1, s. 374-384.
• Özsait, M., “1988 Yılı Gümüşhacıköy Çevresi Tarihöncesi Araştırmaları”, VII. Araştırma Sonunçları Toplantısı 1989, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1989.
• Şahin, İ. ve Emecen, F., “Amasya”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Ankara, 1991, C. 3, s. 1-4.
• Παπαπέτρου, I., “Μεταλλείον Σιμ ή Κιουμίσ’ Ματεν Του Νομου Σεβαστειασ”, Ποντιακή Εστία, Τεύχος 11ον, Αθήναι 1950, σελ. 643-644. (Ioannis Papapetrou, "Sebasteia Eyaleti’ndeki Maden Sim veya Kioumis Maten", Pontiaki Estia, Cilt 11, Atina 1950, s.643-644).
• Παπαπέτρου, Ι., Ιστορική και λαογραφική μελέτη του μεταλλείου Σιμ, Θεσσαλονίκη, 1951. (Ioannis Papapetrou, Maden Sim’in Tarihi ve Folklor Çalışması, Selanik, 1951).
• Παροτιδη, Φ., "Το Κιουμουσ Μαντεν «Μεταλλείο αργύρου»", Ποντιακή Εστία, τ. 23, Αθήναι 1978, σελ. 341-342. (Foris Parotidis, "Kiumus Maden «Gümüş Madeni»", Pontiaki Estia, Cilt 23, Atina 1978, s. 341-342).
• Amasya Kültür Envanteri, Amasya Valiliği, Amasya, 2007, s. 375.
• BOA, C. DRB9-426.