Analysis of the Fida Hadith in Terms of Acceptance and Rejection

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 2245 - 2268, 30.11.2022

İsa Eren , Salih Kesgin

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1189600

Öz

In reliable hadith sources, especially Imam Muslim's al-Jamiʿu al-Sahih, there are hadith narrations that Jews and Christians will be offered as ransom for the salvation of sinful Muslims from Hell, and that the sins of Muslims will be blamed on Jews and Christians. It has been expressed that these narrations are weak (da’if) or fabricated (mawdu’) on the grounds that they are contrary to the Qur'an, Sunnah and reason, both in the ancient period and in the recent period. On the other hand, hadith scholars have made an effort to prove that hadiths of Muslim's al-Jamiʿu al-Sahih are authentic and that these hadiths do not contradict the Qur'an and Sunnah. In this context, in our study, it is aimed to make a comparative evaluation on the discussion carried out over the sanad and matn criticisms of the “fida hadith” narraions.

Anahtar Kelimeler

Hadith, The Hadith of Fida, Sin, Jewish, Christian.

Kabül ve Red Yönünden Fidâ Hadisinin Tahlili

Öz

İmam Müslim’in el-Câmiʿu’s-Sahîh’i başta olmak üzere muteber hadis kaynaklarında günahkâr Müslümanların cehennemden kurtuluşu için Yahudi ve Hıristiyanların fidye olarak sunulacağı, yine Müslümanların günahlarının Yahudi ve Hıristiyanlara yükleneceğine dair rivâyetler bulunmaktadır. Bu rivâyetlerin, gerek kadim dönemde gerekse yakın dönemde Kur’ân, Sünnet ve akla aykırı olduğu gerekçesiyle zayıf ve mevzû olduğu yönünde görüşler serdedilmiştir. Buna karşı muhaddisler, Müslim hadislerinin sahîh olduğunu, hadislerin Kur’ân ve Sünnet’le çelişmediğini ispatlama sadedinde bir çaba içerisinde olmuşlardır. Bu bağlamda çalışmamızda, ‘fidâ hadisi’nin sened ve metin tenkitleri üzerinden yürütülen tartışmanın mukayeseli değerlendirmesini yapmak hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Fidâ Hadisi, Günah, Yahudi, Hıristiyan.

Kaynakça

• Abd b. Humeyd, Ebû Muhammed Abd b. Humeyd b. Nasr el-Kissi. el-Müntehab min Müsnedi Abd b. Humeyd. thk. Mahmûd Muhammed Halil Saidi - Subhi es-Samerrai. Beyrut: Alemüʼl-Kütüb, 1988.
• Abdulkerîm, Aḥmed Maʿbed. es-Sünnetü’n-nebeviyyeti’ş-şerife Şübühat ve rudud. Abudabi: el-Hukemâ, 2020.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsnedü’l-İmam Ahmed b. Hanbel. thk. Şuayb el-Arnaut - Adil Mürşid. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1998.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne Hüseyin b. Mesud. Şerhü’s-sünne. thk. Şuayb el-Arnaut - Muhammed Züheyr eş-Şaviş. I-XVI Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1983.
• Beyhaki, Ebû Bekr Ahmed b el-Hüseyin b Ali el-. el-Ba’s ve’n-nüşûr. thk. Abu Asım eş-Şevami el-Eseri. Mektebetu Dari’l-Hicaz, 2015.
• Beyhaki, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali el-. el-Câmi’ li-Şuabi’l-iman. thk. Abdülali Abdülhamid Hamid. XIV Cilt. İstanbul: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• Bezzar, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdülhalik el-Basri. el-Bahrü’z-zehhar = Müsnedü’l-Bezzar. thk. Mahfuzurrahman Zeynullah. Beyrut: Müessesetu Ulumi’l-Kur’ân, 1988.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b İsmâîl b İbrâhîm Cu’fî. et-Tarihü’l-kebir. thk. Muhammed b. Sâlih el-Debbâsî. XII Cilt. Riyad: en-Naşirü’l-Mütemeyyiz, 2019.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b İsmâîl b İbrâhîm Cu’fî el-. el-Câmiü’s-sahih. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. I-IX Cilt. Dâru Tavkı’n-Necât, 1422.
• Ebû Davud es-Sicistani, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdi. Sünenu Ebû Davud. thk. Şuayb Arnaut - Muhammed Kâmil Karabelli. I-VII Cilt. Beyrut: Darü’r-Risaleti’l-Alemiyye, 2009.
• Ebû Hanîfe, İmam-ı A’zam Nu’mân b. Sâbit b. Zûtâ b. Mâh. Müsnedü’l-İmam el-A’zam Ebi Hanife en-Nu’mân b. Sâbit el-Kûfî. thk. Ebu Muhammed el-Esyuti. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2008.
• Ebü’l-Arab, Muhammed b. Ahmed b. Temim et-Temîmî el-Mağribi. el-Mihan. thk. Yahyâ Vehîb el-Cübûrî. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 3. Basım, 2006.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin el-. Silsiletü’l-ehâdîsi’l-sahiha ve şey’in min fıkhiha ve fuadiha. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, ts.
• İbn Allan, Muhammed b. Ali b. Muhammed Allan el-Bekri es-Sıddiki. Delilü’l-falihin li-turuk riyazi’s-salihin. thk. Halil b. Me’mun Şeyha. I-VIII Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, ts.
• İbn Hacer Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Fethü’l-bari bi-şerhi Sahihi’l-Buhari. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî - Muhibbüddin el-Hatîb. I-XIII Cilt. el-Matbaatü’s-Selefıyye, ts.
• İbn Hacer Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Nüzhetü’n-nazar fî tavzihi Nuhbeti’l-fiker fî mustalahi’l-ehli’l-eser. Dımaşk: Matbaatü’sabah, 2000.
• İbn Hacer Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Takribü’t-Tehzib. thk. Muhammed Avvame. Haleb: Dârü’r-Reşid, 1996.
• İbn Hacer el-Askalani, Ebü’l-Fazl Şehabeddin Ahmed. Tehzibü’t-Tehzib. I-XV Cilt. Kahire: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, ts. İbn Kesir, Ebü’l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer. Tefsirü’l-Kur’âni’l-azim. IX Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• İbn Mâce, Ebu Abdullah Muhammed b Yezid er-Rebei el-Kazvini İbn. es-Sünen. thk. Şuayb Arnaut - Said el-Lehham. I-V Cilt. Dımaşk: Darü’r-Risaleti’l-Alemiyye, 2009.
• İbn Melek, Muhammed b. İzzeddin Abdüllatif b. Abdülaziz b. Emineddin b. Firişte. Şerhu Mesâbihi’s-sünne li-İmam Begavi. thk. Nureddin Talib. I-VI Cilt. Kuveyt: İdâretü’s-Sekāfeti’l-İslâmiyye, 2012.
• İbnü’l-Cevzi, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed Bağdâdî. ed-Duafa ve’l-metrukin. thk. Abdullah el-Kadı Ebü’l-Fida. I-III Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• İbnü’l-Cevzi, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed Bağdâdî. Keşfü’l-müşkil min hadisi’s-sahihayn. thk. Ali Hüseyin Bevvab. Riyad: Dârü’l-Vatan, 1997.
• İslâmbulî, Sâmir. Tahrirü’l-akl Mine’n-nakl. İskenderiye: Levant, 2019.
• İtyûbî, Muhammed b. Ali. Sahîh-i Müslim şerhi el-Bahru’l-muhît, ts.
• Kâdî İyâz. Meşarikü’l-envar ala sıhahi’l-asar. el-Mektebetü’l-Atika, ts.
• Kâdî İyâz, Ebü’l-Fazl İyaz b. Musa b. İyaz el-Yahsubi. İkmalü’l-Mu’lim bi-fevaidi Müslim. thk. Yahyâ İsmail. I-IX Cilt. el-Mansura: Dârü’l-Vefa, 1998.
• Kur’an yolu : Türkçe meal ve tefsir. çev. Hayreddin Karaman vd. I-V Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2020.
• Kari, Ebü’l-Hasan Nureddin Ali b. Sultan Muhammed Ali el-. Mirkatü’l-mefatih şerhu Mişkati’l-mesabih. thk. Cemal Îtânî. I-XII Cilt. Beyrut: Dâru Kutubi’l- İlmiyye, 2001.
• Kurtubi, Ebü’l-Abbas Ziyaeddin Ahmed b. Ömer b. İbrâhim. et-Tezkire fî ahvâli’l-mevta ve umuri’l-ahire. thk. Sâdık b. Muhammed b. İbrâhim. Riyad: Mektebetu Dari’l-Minhac, ts.
• Kurtubi, Ebü’l-Abbas Ziyaeddin Ahmed b. Ömer b. İbrâhim. Müfhim lima eşkele min telhisi Kitâbi Müslim. thk. Muhyiddin Dîb Müstû vd. VII Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesir, 1996.
• Kusayyir, Ahmed b. Abdilazîz b. Mukrin el-. el-Ehâdîsü’l-müşkiletü’l-vâridetü fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Kerîm. Riyad: Dâru İbni’l-Cevzî, 2008.
• Lâşin, Mûsâ Şâhin. Fethu’l-Mun’im Şerhu Sahîhi Müslim. Kahire: Darûş-Şurûk, 2002.
• Mahir, Ahmed Abduh. “ومن خرافات صحيح مسلم أيضا تجد حديث ... ورسوله”. Twitter. Erişim 17 Eylül 2022. https://twitter.com/ahmedabdumaher/status/1333956280822611968?lang=ar
• Mervezî, Ebû Abdullah Nuaym b. Hammad b. Muaviye Nuaym b. Hammad el-. Kitabü’l-Fiten. thk. Semîr b. Emin ez-Züheyri. Kahire: Mektebetü’t-Tevhid, ts.
• “İnkâru Hadîsi’l-Kitâbî Fidâ li’l-Müslimi mine’n-Nâr”. Mevsûatu beyâni’l-İslam : er-red ale’l-iftirâât ve’ş-şübühât el-kısmü’s-sâlis : es-sünnetü’n-nebeviyye. ed. Dalya Muhammed İbrahim. Kahire: Dâru Nehdati Mısr, 2012.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahih-i Müslim. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. I-VIII Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1991.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî en-. Sahihi Müslim bi-şerhi’n-Nevevi = el-Minhac. el-Matbaatü’l-Mısriyye, ts.
• Ruyani, Ebû Bekr Muhammed b. Harun. Müsnedü’r-Ruyani : ve bi zeylihi’l-müstedrek mine’n-nususi’s-sakıta. thk. Eymen Ali Ebû Yemani. I-III Cilt. Kahire: Müessesetu Kurtuba, 1995.
• Sürûr, Rifâî. “Reddü Şübheti’l-Kitâbiyyi Fidâen li’l-Müslimi mine’n-Nâr”. islamway. Erişim 01 Eylül 2022. https://ar.islamway.net/article/3008
• Şehrezûrî, İbnü’s-Salâh el-İmâm Ebû Amr Osmân b Abdurrahman eş-. Ulumü’l-hadis = Mukaddimetu İbni’s-Salâh. thk. Nureddin Itr. Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 1984.
• Şevkani, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Muhammed el-Havlani. Fethü’l-kadir. Dımaşk: Dârü’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-Dünyâ Süleymân b Ahmed b Eyyûb. el-Mu’cemü’l-evsat. thk. Târık b. Ivadullah - Abdulmuhsin b. İbrâhim. I-X Cilt. Kahire: Darul Harameyn, 1995.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-Dünyâ Süleymân b Ahmed b Eyyûb. Müsnedü’ş-şamiyyin. thk. Hamdi Abdülmecid Selefi. I-IV Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1989.
• Tâî, Muhammed b. Ali et-. Kitâbü’l-erbain fî irşadi’s-sairin ila menazili’l-müttekin. thk. Abdüssettar Ebu Gudde. Beyrut: Dârü’l-Beşairi’l-İslâmiyye, 1999.
• Teymi, Ebü’l-Kasım Kıvamü’s-sünne İsmail b. Muhammed b. Fazl Talhi İsfahani. Kitâbü’t-Tergib ve’t-terhib. thk. Eymen b. Salih b. Şa’ban. Kahire: Dârü’l-Hadis, 1993.
• Vahidi, Ebü’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nisaburi. et-Tefsirü’l-vasit fî tefsiri’l-Kur’âni’l-mecid. thk. Adil Ahmed Abdülmevcud vd. I-IV Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Zehebi, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Mizanü’l-i’tidal fî nakdi’r-rical. thk. Ali Muhammed Bicavi. I-IV Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, ts.