Örgütsel Demokrasinin Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Eğitim Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 379 - 410, 23.03.2023

Mustafa Altıntaş , Musa Özata

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1087084

Öz

Bu çalışmanın amacı, Yozgat ilinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı devlet okullarında görev yapan öğretmenlerde örgütsel demokrasi ile örgütsel bağlılık algı düzeylerinin belirlenmesi ve bu iki değişken arasındaki ilişkinin ortaya konulmasıdır. Nicel araştırma deseninde planlanan çalışmaya, Yozgat ilinde ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 392 öğretmen katılım göstermiştir. Çalışmadan elde edilen veriler SPSS 22.00 ve AMOS 24.00 paket programıyla analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre eğitim çalışanlarının örgütsel demokrasi ve örgütsel bağlılık algı düzeyleri orta seviyededir. Ayrıca örgütsel demokrasi ile örgütsel bağlılık arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişkinin olduğu saptanmıştır (r=0,281; p<0,001). Elden edilen sonuçlara göre örgütsel demokrasi örgütsel bağlılığı pozitif yönde etkilemektedir. Bu sonuçlar eğitim kurumlarında örgütsel demokrasinin artmasının, örgütsel bağlılık düzeyini de artıracağını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Demokrasi, Örgütsel Bağlılık, Eğitim Çalışanları

THE EFFECT OF ORGANIZATIONAL DEMOCRACY ON ORGANIZATIONAL COMMITMENT: A RESEARCH ON EDUCATION WORKERS

Öz

The aim of this study is to determine the perception levels of organizational democracy and organizational commitment among teachers working in public schools affiliated to the Ministry of National Education in Yozgat province and to reveal the relationship between these two variables. 392 teachers working in primary, secondary and high schools in Yozgat province participated in the study, which was planned in a quantitative research design. The data obtained from the study were analyzed with SPSS 22.00 and AMOS 24.00 package program. According to the findings obtained from the research, the organizational democracy and organizational commitment levels of education employees are at a moderate level. In addition, a positive and significant relationship was found between organizational democracy and organizational commitment (r=0.281; p<0.001). According to the results obtained, organizational democracy affects organizational commitment positively. These results show that the increase in organizational democracy in educational institutions will also increase the level of organizational commitment.

Anahtar Kelimeler

Organizational Democracy, Organizational Commitment, Education Staff

Kaynakça

• Ahmed, K., Adeel, A., Ali, R. & Rehman, R. U. (2019). Organizational democracy and employee outcomes: The mediating role of organizational justice. Business Strategy And Development, 2(3), 204-219.
• Allen, N.J. & Meyer, J.P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to organizations. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18.
• Argyris, C. (1955). Organizational leadership and participative management. The Journal of Business, 28(1), 1-7.
• Bakan, İ., Güler, B. ve Kara, E. (2017). Örgütsel demokrasinin örgütsel adalet ve örgütsel destek algıları üzerine etkileri: Otel çalışanlarına yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (4), 1031-1048.
• Balay, R. (2000). Özel ve resmî liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı (Ankara ili örneği). Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Becker, H. S. (1960). Notes on the concept of commitment. The American Journal of Sociology, 66(1), 32-40.
• Benligiray, S. ve Sönmez, H. (2011). Relationships of nurses' professional commitmen with other commitment forms: Organizational commitment, work commitment and family commitment. The Nursing Journal of Hacettepe University Faculty of Health Sciences, 18(1), 28-40.
• Benlioğlu, B. (2021). Psikolojik güvenin rol içi performansa etkisinde çalışan sesliliği ve örgütsel demokrasinin rolü. Doktora Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bilge, C. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin karara katılma ve iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Birch, A. H. (2007). The concepts and theories of modern democracy. New York: Routledge.
• Buchanan, B. (1974). Building organizational commitment: The socialization of managers in work organizations. Administrative Science Quarterly, 19(4), 533-546.
• Butcher, D. & Clarke, M. (2002). The cornerstone for organizational democracy, Organizational Dynamics, 31 (1), 35-46.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Celep, C. (1996). Eğitim örgütlerinde öğretmenlerin örgütsel adanmışlığı. Eğitim ve Bilim Dergisi, 22(108), 56-62.
• Chen, B. (2013). An exploration of determinants of organizational commitment: Emphasis on the relationship between organizational democracy and commitment. MPA/MPP Capstone Projects. 35. https://uknowledge.uky.edu/mpampp_etds/35.
• Chen, S.-Y., Wu, W.-C., Chang, C.-S., Lin, C.-T., Kung, J.-Y., Weng, H.-C., et. al. (2015). Organizational justice, trust, and identification and their effects on organizational commitment in hospital nursing staff. BMC Health Services Research, 15(363), 1-17.
• Cheney, G. (1995). Democracy in the workplace: Theory and practice from the perspective of communication. Journal of Applied Communication Research, 23(3), 167-200.
• Cheney, G., J. Straub, L. Speirs-Glebe, et. al. (1998). Democracy and Communication at Work: An interdisciplinary Review. Communication Yearbook, 21 (1), 35-92.
• Cloke, K. & Goldsmith, J. (2002). The end of management (1st ed). San Francisco: Jossey- Bass.
• Collom, E. (2001). Clarifying the cross-class support for workplace democracy. Berkeley Journal of Sociology, 45, 71-103.
• Coşkun, R., Altunışık, R. ve Yıldırım, E. (2019). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Çoban, R. (2016). Örgütsel iklim ile çalışan bağlılığı arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Çopur, Z. ve Atanur Başkan, G. (2020). Örgütsel demokrasi ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki: öğretim elemanları üzerine bir araştırma. Yükseköğretim Dergisi, 10 (1) , 61-72.
• Çuhadar, A., Er, Y., Demirel, M. ve Demirel, D. (2019). Bireyleri rekreasyonel amaçlı egzersize motive eden faktörlerin incelenmesi. Spormetre, 17(3), 155.
• Dağlı, A., Elçiçek, Z. ve Han, B. (2018). Örgütsel bağlılık ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (68), 1788-1800.
• Demirbolat, A. O. (1999). Demokrasi ve demokratik eğitim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 5 (2), 229-244.
• Doğan S. ve Kılıç S. (2007). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirmenin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 37-61.
• Elden, J. M. (1981). Political efficacy at work: The connection between more autonomous forms of workplace organization and a more participatory politics. American Political Science Review, 75(1), 44.
• Eren, E. (2020). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi, (17. Baskı), Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul.
• Erkal Coşan, P. ve Altın Gülova, A. (2014). Örgütsel demokrasi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(2), 231-248.
• Etzioni, A. (1967). Mixed-scanning: A “third” Approach to Decision-Making. Public Administration Review, 385-392.
• Etzioni, A. (1968). Basic human needs, alienation and inauthenticity. American Sociological Review, 870-885.
• Fenton, T. (2002). The democratic company: Four organizations transforming our workplace and our world. United Diversity Library: Erişim Adresi: http://library.uniteddiversity.coop/Decision_Making_and_Democracy/Democratic_Company.pdf, Erişim Tarihi: 30.01.2022.
• Forcadell, F. J. (2005). Democracy, cooperation and business success: the case of Mondragon corporacion cooperativa. Journal of Business Ethics, 56, 255-274.
• Geçkil, T. (2013). Örgütsel demokrasi ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki: TRB1 bölgesindeki üniversite hastanelerinde bir uygulama. Doktora Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Geçkil, T. ve Koçyiğit, N. (2017). Örgütsel demokrasi ile psikolojik sermaye arasındaki ilişki: konaklama işletmelerinde bir araştırma. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6 (4), 331-346.
• Geçkil, T., Akpınar, A.T. ve Taş, Y. (2017). Örgütsel demokrasinin iş tatmini üzerindeki etkisi: bir alan araştırması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9 (4), 649-674.
• Geçkil, T., ve Tikici, M. (2015). Örgütsel demokrasi ölçeği geliştirme çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 48(4), 41-78.
• Gilliland, S. W. & Chan, D. (2009). Örgütlerde adalet: Teori, yöntemler ve uygulamalar. (İçinde) H. Kepir Sinangil (Ed.). Endüstri, iş ve örgüt psikolojisi el kitabı 2. Cilt. Literatür Yayınları, İstanbul, 167-193.
• Günden, Y. (2019). Otel işletmelerinde örgütsel demokrasi algısının örgütsel vatandaşlığa etkisinde örgütsel bağlılığın rolü: Kapadokya örneği. Doktora Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Güney, M. ve Turan, M. (2021). Psikolojik sözleşme ihlali ile örgütsel bağlılık arasında örgütsel güvenin aracılık rolü. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (1), 356-374.
• Güney, S. (2017). Örgütsel davranış, 4. Baskı, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Güney, S. (2020). Asistanlık, yüksek lisans, doktora yeterlik ve doçentlik sınavları için yönetim ve organizasyon el kitabı, (3. Baskı), Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Hall, D. T., Schneider, B., & Nygren, H. T. (1970). Personal factors in organizational identification. Administrative Science Quarterly, 15(2), 176-190.
• Harrison, J.S. and Freeman, E.S. (2004). Special topic: democracy in and around organizations is organizational democracy worth the effort?. Academy of Management Perspectives, 18 (3), 49-53.
• Hatcher, T. (2006). Democratizing the workplace through professionalization of human resource development. International Journal of Training and Development, 10(1), 67-82.
• Hatcher, T. (2006). Democratizing the workplace through professionalization of human resource development. International Journal of Training and Development, 10(1), 67-82.
• Heshizer, B. P., Martin, H. J., & Wiener, Y. (1991). Normative commitment and instrumental attachment as intervening variables in the prediction of union participation. Journal of Applied Behavioral science, 27(4), 532-549.
• Heywood, A. (2011). Siyasi ideolojiler. Çev. Ahmet Bayram, Özgür Tüfekçi, Hüsamettin İnaç, Şeyma Akın, Buğra Kalkan. Ankara: Adres Yayınları, 5. Baskı.
• Hoffman, F. M. (2002). Do All things with counsel benedictine women and organizational democracy. Communication Studies, 53(3), 203-218.
• https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 28.01.2022.
• İnce, M. ve Gül, H. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Konya: Çizgi.
• Johnson, P. (2006). Whence democracy? A review and critique of the conceptual dimensions and ımplications of the business case for organizational democracy, Organization, 13, 245-274.
• Jong, G. & Witteloostuijn, A. V. (2007). Organizational democracy, ed. S.R. Clegg ve J.R. Bailey. International encyclopedia of organization studies, sage publishers, London. 3, 1039-1042.
• Kanter, R.M. (1968). Commitment and social organization: A study of commitment mechanisms in utopian communities. American Sociological Review, 33(4), 499-517.
• Kerr, J.L. (2004). The limits of organizational democracy. Academy of Management Executive, 18(3),84.
• Kesen, M. (2015). Örgütsel demokrasinin çalışan performansı üzerine etkileri: örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (2), 535-562.
• King, A. S. (1996). Empowering the work place: A commitment cohesion exercise. Career Development International, 1(7), 5-11.
• Koçel, T. (2013). İşletme Yöneticiliği, (13. Baskı), Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul.
• Lawler, E.E. & Douglas T.H. (1970). Relations of characteristics to job ınvolvement, satisfaction and ıntrinsic motivation. Journal of Applied Psychology, 54(4), 305-310.
• Lee, S.M. (1971). An empirical analysis of organizational identification. Academy of Management Journal, 14(2), 213-226.
• Lindkvist, L. & Llewellyn, S. (2003). Accountability, responsibility and organization. Scandinavian Journal of Management, 19(2), 251-273.
• Luchak, A. A., & Gellatly, I.R. (2007). A comparison of linear and nonliear relations between organizational commitment and work outcomes. Journal of Applied Psychology, 92(3), 786-793.
• Malleson, T. (2013). What does mondragon teach us about workplace democracy?, in Kruse, D. (Ed.), Sharing Ownership, Profits and Decision-Making in the 21st Century, (Advances in the Economic Analysis of Participatory & Labor-Managed Firms), Emerald Group Publishing Limited,14, 127-157.
• Maruf, M. ve Altıntaş, M. (2021). Örgütsel demokrasinin örgütsel mutluluğa etkisi: bır kamu üniversitesi örneği. ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (1), 129-155.
• McGregor, N. L. (2005). The contribution of workplace democracy to organizational change. Doctoral Thesis. Walden University, ABD.
• Meydan, C.H. ve Şeşen H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. 2. Baskı, Ankara, Detay Yayıncılık.
• Moeen, M. (1981). Persian dictionary. Tehran, Amir Kabir Pulication.
• Mowday, R.T., Steers, R.M. & Porter, L.W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
• Naldöken, Ü. ve Limoncu, G. (2019). Örgütsel demokrasinin örgütsel bağlılığa etkisi: Sağlık kurumlarında bir uygulama. Uluslararası Turizm, İşletme, Ekonomi Dergisi, 3 (1), 15-29.
• O'Reilly, C.A. & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: the effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
• Özbezek, B.D. ve Paksoy, H.M. (2022). Örgütsel demokrasinin örgütsel sessizlik düzeyine etkisi üzerine bir araştırma. İşletme Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 80-101.
• Özdemir, Y., Şimşek, U. ve Aktaş, E. (2006). Demokrasi üzerine. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 259-269.
• Özsoy, S.A., Ergül, Ş. ve Bayık, A. (2004). Bir yüksekokul çalışanlarının kuruma bağlılık durumlarının incelenmesi. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 6(2), 13-19.
• Pelit, E., Boylu, Y. ve Güçer, E., (2007). Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi akademisyenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri üzerine bir araştırma. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 86-114.
• Penley, E.L. & Gould, S. (1988). Etzioni’s model of organizational involvement: A perspective for understanding commitment to organizations. Journal of Organizational Behavior, 9(1), 43-59.
• Polat, M., ve Meyda, C. (2011). Örgüt kültürü bağlamında güç eğilimi ve örgütsel bağlılık ilişkisinde örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 153-170.
• Poroy Arsoy, A. (2008). Kurumsal şeffaflık ve muhasebe standartları. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 10(2), 17-35.
• Randall, D. M., & Cote, J. A. (1991). Interrelationships of work commitment constructs. Work and Occupations, 18(2), 194-211.
• Rusbult, C. A., & Farrel, D. (1983). A longitudinal test of the investment model: The impact on job satisfaction, job commitment and turnover of variations in rewards, costs, alternatives and investments. Journal of Applied Psychology, 68(3), 429-438.
• Sadykova, G. ve Tutar, H. (2014). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir inceleme, İşletme Bilimi Dergisi, 2 (1), 1-16.
• Safari, A., Salehzadeh, R. and Ghaziasgar, E. (2018). Exploring the antecedents and consequences of organizational democracy. The TQM Journal, 30 (1), 74-96.
• Schnackenberg, A. K. & Tomlinson, E. C. (2016). Organizational transparency: A new perspective on managing trust in organization-Stakeholder pelationships. Journal of Management, 42 (7), 1784-1810.
• Schwenk, C. R. (1986). Information, cognitive biases and commitment to a course of action. Academy of Management Review, 11(2), 298-310.
• Sönmez, V. (2008). Gelecekteki olası eğitim sistemleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 1.Baskı.
• Suliman, A., & Kathairi, M. A. (2013). Organizational justice, commitment and performance in developing countries: The case of the UAE. Employee Relations, 35(1), 98-115.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston, Pearson.
• Timuroğlu M.K. ve Gürkan H. (2016). Çalışanlarda tutumsal bağlılık ile duygusal zekânın özbilinç alt boyutu arasındaki ilişkinin incelenmesi, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (Ek Sayı), 113-144.
• Uysal, A. (2019). Örgütsel demokrasinin örgütsel bağlılığa etkisi: istanbul deniz otobüsleri çalışanları örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ülgen, B., Sağlam, M. ve Bazargani, S. M. (2019). The research on the voice and silence behaviours of Iranian and Turkish employees according to their demographic characteristics. Ege Akademik Bakış, 19(2), 205-220.
• Weber, W. G., Unterrainer, C. & Schmid, B. E. (2009). The influence of organizational democracy on employees’ socio-moral climate and prosocial behavioral orientations. Journal of Organizational Behavior, 30, 1127-1149.
• Wiener, Y. (1982). Commitment in organizations: A normative view. Academy of Management Review, 7(3), 418-428.
• Witt, L. A., Andres, M. C. ve Kacmar, M. (2000). The role of participation in decision-making in the organizational politics-job satisfaction relationship. Human Relations, 53(3), 341-358.
• Yağcı, E. (1998). Demokrasi ve eğitim. Eğitim ve Bilim Dergisi, 22 (107), 15-22.
• Yalçınkaya, K. (2019). Örgütsel demokrasinin çalışanların bağlılık duygusu üzerindeki etkisi ve analitik bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Yazdani, N. (2010). Organizational democracy and organization structure link: role of strategic leadership & environmental uncertainty. IBA Business Review, 5 (2), 51-74.
• Yılmaz, A. (2000). Modern demokrasi gelişimi ve sorunları. Yeni Türkiye. Ankara.