Sungurlu’nun Yörüklü Köyündeki Ergülü Baba (Sahra) Camisi (Zâviyesi) ve Bütüncül Koruma Önerileri

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 1635 - 1658, 24.07.2023

Cemal Ekin

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1153475

Öz

Çorum ili Sungurlu ilçesinin Yörüklü köyünde bulunan ve Ergülü Baba Camisi olarak anılan yapının inşası XVI. yy.ın ilk çeyreğine dayanmaktadır. Fakat yerleşim yerlerinden uzaktaki konumu nedeniyle önce cemaatini, ardından din görevlisini kaybeden yapı, yeni görevli atanmayınca eski kaderine terk edilmiştir.
Vakfiye kayıtlarından Ergülü Baba tarafından “zâviye” amacıyla inşa edildiği anlaşılan yapının yakınlarına Ergülü Baba’nın vefatı sonrası türbesi inşa edilmiştir. Yapı 1845 yılı gibi oldukça geç bir tarihe kadar bu zâviye işlevini sürdürmüş, başta cuma ve bayram namazlarında bir merkez işlevi görmüştür. Bu geleneğin Ergülü Baba kimliğinde yaşatılmasının yanında yapının, türbesi, haziresi ve çeşmesi ile birlikte bütüncül koruma altına alınması gerekmektedir.
Somut birer kültürel miras olan bu yapıların korunması, bölge hafızasındaki yerinin hala canlı tutulduğu somut olmayan kültürel miras değerlerinin de yaşatılmasına katkı sunacaktır. Anı değerini fiziksel olarak da günümüze taşıyan yerleşimin oluşturduğu kimlik algısı azalarak da olsa devam etmektedir. Çalışmamız bu algının canlılığının ancak bütüncül bir yaklaşımla korunacağı ve bunun nasıl yapılacağına ilişkin veriler ileri sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yörüklü, Ergülü Baba, bütüncül koruma

Ergülü Baba (Sahra) Mosque (Zawiyah) ın Yörüklü of Sungurlu and Holıstıc Conservatıon Recommendatıons

Öz

Locating in the Yörüklü village of the Sungurlu district of Çorum province, the contruction of Ergülü Baba Mosque is based on the first quarter of the 16th century. However, the structure, which lost its congregation first and then the religious officer due to its location far from the settlements, was abandoned to its former fate when a new officer failed to be appointed.
From the charter records, it was understood that the structure was built with the intent of working as a “zawiyah” by Ergülü Baba. The structure continued to be used as a zawiyah until as late as 1845, when it functioned as a center for Friday and Eid prayers. In addition to keeping this tradition alive in the identity of Ergülü Baba, it requires that the building be taken under holistic conservation with its shrine, burial ground and fountain.
The preservation of these structures, which are tangible cultural heritages, will also contribute to the preservation of intangible cultural heritage values, which are still kept alive in the memory of the region. By carrying the memory value to the present physically, the identity perception created by the settlement has been carried to the present day, albeit by decreasing. Our study suggests data on how to preserve the vitality of this perception only with a holistic conservation and how it needs to be done.

Anahtar Kelimeler

Yörüklü, Ergülü Baba, holistic concervation

Kaynakça

• AHUNBAY, Zeynep (2013). Tarihi kentlerin ve Kentsel Alanların Korunması ve Yönetimiyle İlgili Valetta İlkeleri.
• AHUNBAY, Zeynep (1996). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, İstanbul Yapı Endüstri Merkezi, s : 150.
• ALAN ARAŞTIRMASI Semineri (HLK 220), (2015). “Bir Çorum Köyünde Sözden Ritüele Etnografik Araştırma Raporu” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Halkbilim Bölümü, Ankara.
• BARKAN, Ömer Lütfi (1942). “Kolonizatör Türk Dervişleri”, Vakıflar Dergisi, S.2, Ankara : 279-353.
• ÇORUM KÜLTÜR ENVANTERİ, (2009). Çorum Valiliği Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 3.
• ÇORUMLU Dergisi, ( l940, 1941, 1943). Sayı: 26, 27, 30, 40, 41, 42, 43.
• ERKOÇ, Ethem (2015). Çorum’da Sahabe ve Evliya Makamları, Çorum Belediyesi Kültür Yayınları, Salmat Basım Yayım Ambalaj San. ve Tic. Ltd. Şti. 579-581, Ankara.
• EYİCE, Semavi (1963). “İlk Osmanlı Devrinin Dini ve İçtimai bir Müessesi: Zâviyeler ve Zâviyeli Camiler”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, cilt : 23, sayı : 1-2.
• GULLİ, Luca-Talo, Francesca (2012). “Cinquant’anni di Esperienze Nella Gestione Dei Centri Storici İn Un CasoEsemplare”, Journal of The Department of Cultural Herıtage. University of Macerata. Vol. 5, pp.53-54.
• KAN, Tuna-Binan, Demet (2014). “İstanbul Süleymaniye Külliyesi Örneğinde Külliyeler İçin Bir Yönetim Modeli Önerisi”, Tasarım Kuram, S. 10 (17) : 94.
• KORKMAZ, Şerif (2003). Çorum’un İdari, Sosyal ve Ekonomik Yapısı (Tanzimat-II.Meşrutiyet), Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, Ankara.
• KOŞAN, Doğan (2016). “İskilip’te Çantı Tekniğinde İnşa Edilmiş Cami ve Türbeler”, Eurasian Academy of Sciences Eurasian Art & Humanites Journal Vol. 5: 80-92.
• OCAK, Ahmet Yaşar (1978). "Zâviyeler (Dini, Sosyal ve Kültürel Tarih Açısından Bir Deneme)." Vakıflar Dergisi,12, s.247-269.
• TANMAN, Baha (2002). “Osmanlı Mimarisinde Tarikat Yapıları / Tekkeler”, Türkler, XII, Ankara, s.149-161.